Morgunblaðið - 09.01.1994, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. JANUAR 1994
15
Fyrriim kommúnistaríkjum boðiú að
ganga til tvíhliða samninga um
náið hernaðarsamstarf á sögulegum
• fundi leiðtoga NATO-ríkjanna
samninga vonast NATO-ríkin til að geta sleg-
ið tvær flugur í einu höggi. i fyrsta lagi vilja
þau tryggja samstarf við Rússland og önnur
fyrrverandi sovétlýðveldi eins og Úkraínu svo
fremi þau haldi áfram á umbótabrautinni. Í
öðru lagi vill bandalagið sannfæra Mið-Evr-
ópuríkin um að „Friðarsamvinnan" verði
gagnlegur undirbúningur undir inngöngu í
NATO síðar, því hún auðveldi þeim að end-
urnýja heri sína í samræmi við kröfur banda-
lagsins.
Ríkjunum sem undirrita þessa samninga
er í sjálfsvald sett hversu langt þau ganga
í samvinnunni og það gerir ríkjum eins og
Ungverjalandi og Póllandi kleift að koma á
nánum tengslum við NATO. í samningunum
verða þó ekki þær öryggistryggingar sem
Mið-Evrópuríkin óskuðu eftir og' þeir leiða
ekki sjálfkrafa til aðildar að bandalaginu.
Fimm ríki hafa sótt um aðild að NATO -
Pólland, Tékkland, Slóvakía, Ungveijaland
og Litháen - og þau verða að öllum líkindum
aðilar að „Friðarsamvinnunni". Líklegt er að
þijú fyrrverandi kommúnistaríki til viðbótar
undirriti slíka samninga (Rúmenía, Búlgaría,
Albanía), hugsanlega öll fyrrverandi lýðveldi
Sovétríkjanna, svo og Finnland og Austurríki.
Varað við undanlátssemi
Mið-Evrópuríkin hyggjast undirrita samn-
inga um friðarsamvinnu úr því ekkert annað
býðst. Því fer fjarri að samningarnir fullnægi
óskum þeirra og nokkrar NATO-þjóðanna,
svo sem Þjóðveijar, vildu ganga mun lengra,
þótt þær féllust að lokum á hugmyndina.
Málamiðlun Bandaríkjastjórnar olli einnig
miklum deilum í Bandaríkjunum. Nokkrir
Evrópa kvödd
BANDARISKAR þyrlur búnar undir flutning úr evrópskri herstöð til Bandaríkjanna.
Arið 1996 verða aðeins 109.000 bandarískir hermenn í Evrópu - voru 317.000 fyrir
fimm árum.
embættismenn í Washington létu í ljós þá
skoðun að með því að hindra aðild Mið-Evr-
ópuríkjanna að NATO væru Bandaríkjamenn
í reynd að viðurkenna að þau væru enn á
áhrifasvæði Rússa.
Hugmyndin um samvinnusamningana
vakti mikla óánægju á meðal Mið-Evrópu-
þjóðanna, einkum Pólveija, sem telja sig í
tómarúmi í öryggismálum eftir hrun kom-
múnismans. „Það að skilja Pólland eftir á
einskismannslandi getur haft hrikalegar af-
leiðingar fyrir öryggismál allra Evrópuríkj-
anna,“ sagði Andrzej Olechowski, utanríkis-
ráðherra Póllands.
Vaclav Havel, forseti Tékklands, líkti
„Friðarsamvinnunni" við Munchensáttmál-
ann frá september 1938 þar sem Bretar og
Frakkar veittu Þjóðveijum yfirráð yfir Súd-
etahéruðunum í Tékkóslóvakíu til að friða
Hitler.
Lech Walesa, forseti Póllands, minnti hins
vegar á viðvaranir Pólveija um yfirvofandi
innrás Þjóðveija í Pólland undir lok fjórða
áratugarins. „Við æptum og kveinuðum árið
1939 en þeir trúðu okkur ekki fyrr en stríð-
ið breiddist út til Parísar og Lundúna," sagði
hann. „Astandið núna er svipað og það myndi
ekki gleðja mig ef sagt yrði eftir 50 ár að
ég hefði haft rétt fyrir mér.“
Mið-Evrópuþjóðirnar telja að í aðild að
NATO felist ekki aðeins tryggingar í öryggis-
málum, heldur einnig staðfesting þess að þær
séu nú á meðal lýðræðisþjóða og fúsar til
að veija lýðræðið. Þær segja að NATO sé
ekki stætt á því að hafna lýðræðisríkjum og
benda á að nokkur af aðildarríkjunum hafa
ekki alltaf haldið lýðræðið í heiðri. Portúgal,
eitt af stofnaðilum NATO, var einræðisríki
árið 1949 og var það til ársins 1974. Grikk-
land gekk í bandalagið árið 1952 og herfor-
ingjastjórn var þar við völd í sjö ár til ársins
1974. í Tyrklandi voru þijár herforingja-
stjórnir við völd, sú síðasta 1980-83, og al-
þjóðasamtök hafa ítrekað gagnrýnt mann-
réttindabrot þar í landi.
Rússland lykillinn að öryggi Evrópu
Mið-Evrópuþjóðirnar segja að kjörfylgi
Zhírínovskíjs staðfesti að ótti þeirra við Rússa
sé ekki ástæðulaus. Vegna úrslita þingkosn-
inganna í Rússlandi sé enn mikilvægara en
áður að veita þeim tryggingar í öryggismál-
um sem fyrst og gera Rússum ljóst þegar í
stað að landheimtustefna af þeirra hálfu verði
ekki liðin. Embættismenn í Moskvu telja hins
vegar þessa afstöðu barnalega og segja að
nokkrar tilslakanir af hálfu NATO og Mið-
Evrópuríkjanna geti komið í veg fyrir enn
alvarlegri þróun, svo sem sigur Zhírínovskíjs
í næstu forsetakosningum.
Þeir sem beittu sér fyrir málamiðluninni
segja að sú samvinna, sem skapaðist á al-
þjóðavettvangi eftir að kalda stríðinu lauk,
sé í hættu ef Rússar snúi baki við lýðræðisum-
bótum. Rússland, öflugasta herveldi Evrópu,
sé lykillinn að öryggi álfunnar og því sé óráð-
legt að ögra því á meðan lýðræðissinnar eiga
þar í vök að veijast. Og þegar öllu er á botn-
inn hvolft er það ekki síst hagsmunamál
Mið-Evrópuríkjanna sjálfra að stöðugleiki
skapist í Rússlandi.
NATO-þjóðirnar geta ennfremur dregið
þann lærdóm af mannkynssögunni að ríki
mega ekki veita meiri öryggistryggingar en
þau geta eða vilja standa við.
Þá kann að reynast erfitt að draga mörk-
in og ákveða hvaða ríki fái aðild. Takmörk
eru fyrir því hversu mörg aðildarríki Atlants-
hafsbandalagsins geta verið þar sem engar
ákvarðanir eru teknar án samþykkis allra
aðildarríkjanna. Því fleiri og ólíkari sem aðild-
arríkin og herir þeirra eru því erfiðara verð-
ur fyrir bandalagið að starfa með skilvirkum
hætti. Flestir eru sammála um að bandalagið
geti ekki orðið sam-evrópskt varnarbandalag
því þá yrði það óstarfhæft eða gagnslítil sam-
ráðsstofnun, önnur Ráðstefna um öryggi og
samvinnu í Evrópu.
FLMIDI
Ver&dæmi
ORLANDO
kr.
41.480
á mann m.v. 4 í íbúS á Enclave Suits í 6 nætur,
2 fullor&nir og tvö börn 2ja-12 ára. Skattar innifaldir.
51.050"
á mann í tvíbýli á Enclave í 6 nætur. Skattar innifaldir.
Brottfarardagar
Maí
2. 7. 9.
14. 16.
21.23.
30.
* 10.000 kr. aukaálag fyrir hvern fullorðinn, 5.000 kr. á barn.
FORT LAUDERDALE
Veroaæmi
44.770
á mann m.v. 4 í íbúb á Guest Quarters í 6 nætur,
2 fullorðnir og tvö börn 2ja-l 2 ára. Skattar innifaldir.
54.340"
á mann í tvíbýli á Guest Quarters í 6 nætur,.
2 fullorðnir og tvö börn 2ja-12 ára. Skattar innifaldir.
Janúar Febrúar Mars Apríl
15. 17. 7. 12. 5. 7. 12. 2.* 4. 9.
22. 24. 14. 19. 14. 19. 10. 11.
31. 21.26. 21.* 16. 18.
28. 26.*27* 23. 25.
28.* 30.
SKIÐI
Sérstaklega ódýr feró 29.jan.-6. feb.
43.450"
Sérstaklega ódýr feró 12.-19. mars.
42.150"
Viku fjallafjör í Kirchberg/Kitzbuhel
57.450k
Tveggja vikna fjallafjör í Kirchberg/Kitzbuhel
-¥A OCAkr
Farar- 5. 12.
dagar 19. 26.
Mars Apríl
5. 12. 2.* 9. 16.
19. 26.* 23. 30.
Maí
7. 14.
21.28.
10.000 kr. aukaálag fyrir hvern fullorðinn, 5.000 kr. á barn.
OATLAS/S (E) Qffl
74.350k
Brottför
1 vika
2 vikur
29. jan.*
5. feb.
1 2. feb.
19 feb.
26. feb.
5. mars
12. mars**
laus sæti
laus sæti
uppselt
fá sæti laus
laus sæti
laus sæti
laus sæti
laus sæti
fá sæti laus
uppselt
laus sæti
laus sæti
laus sæti**
laus sæti
3ja vikna sæla, 16. feb.-9. mars.
92 970k
á mann í tvíbýli á Arena Maspalomas.
Allir skattar innifaldir.
SÉRTILBOÐ
2ja vikna sæla, 26. jan.-9. feb.
54.1701
á mann i tvíbýli á Arena Maspalomas.
Allir skattar innifaldir.
15 daga sæla, 23. mars-7. apríl.
70.370'
á mann í tvíbýli á Koala.
Allir skattar innifaldir.
sæfi
I* Flogið til Lúx, heimflug frá Salzburg.
** Heimflug frá Lúxemborg.
AUSTURRIKI
2. mars uppselt
9. mars uppselt
23. mars laus sæti (15 dagarj
30. mars laus sæti (15dagar)
Hafóu samband vi& söluskrifstofur Fluglei&a, umbo5smenn
félagsins um land allt, fer&askrifstofurnar e&a í síma Ó90300
(svara& alla 7 daga vikunnar frá kl. 8-18).
FLUGLEIDIR
Traustur islcmkur feriafélagi