Morgunblaðið - 09.01.1994, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 1994
23
Oaest tók fram að hann væri ekki löggilt-
ur vottunarmaður en taldi að það yrði
tiltölulega einfalt mál að fá vottun um
að fjallalömbin séu lífrænt ræktuð. Þáu
ganga villt og bíta villijurtir og gras, án allra
aukaefna eða fóðurbætis.
Framleiðendum lífræns ræktaðs grænmetis í
Evrópu hefur gengið illa að anna eftirspurn allan
ársins hring. Jarðhitinn og gróðurhúsin okkar
kunna að vera lausn á þeim vanda _að brúa bilin.
„Baldvin plataði mig eiginlega til íslands vegna
g!'óðurhúsahugmyndarinnar,“ sagði Haest. „Ég
á mikil viðskipti við stórmarkaði með lífrænt
ræktaða ávexti og grænmeti. Jarðhitinn er um-
hverfisvænn og krefst ekki þeirrar orkusóunar
sem gjarnan fylgir gróðurhúsum. Þetta er mjög
jákvætt frá umhverfissjónarmiði. Vöruna yrði að
flytja með flugi á markað, en við verðum að
skoða hvort þetta er fýsilegur kostur, bæði hvað
varðar verð og aðra þætti.“ Haest telur að rafiýs-
ing í gróðurhúsum eigi ekki að koma að sök, svo
fremi hún hafi ekki óæskileg áhrif á gæði fram-
leiðslunnar.
Að gera landið lífrænt
Það er löng leið að því marki að ísland hljóti
alþjóðlega viðurkenningu sem framleiðandi líf-
rænna og vistvænna afurða. Þó segir Haest að
hún sé miklu styttri fyrir íslendinga en nokkra
GUÐ-
LAUGUR
Björgvins-
son for-
stjóri
Mjólk-
ursam-
sölunnar
sýndi
þeim Carli
Haest og
Baldvin
Jónssyni
fjölbreytt
úrval ís-
lenskra
mjólkur-
vara.
I
I
aðra þjóð sem hann þekkir. Þeir Carl Haest og
Baldvin Jónsson eru sammála um að keppa beri
að því marki að gera ísland að fyrsta landinu í
heiminum sem er yfirlýst „lífrænt land“. Carl
Haest segir að yfirlýsingar um hreinleika lands-
ins dugi ekki einar til markaðssetningar. „Það
segja allir að þeirra land sé hreinast! I mörgum
löndum er að finna að minnsta kosti landshluta
sem eru lausir við mengun og geta skoðast sem
hreinir." Hann minnir á velheppnað söluátak íra
þegar þeir fluttu smjörfjall sitt til útlanda, meðal
annars á forsendum hreinleika. Argentínumenn
og Nýsjálendingar selja kjöt á sömu forsendum.
„Það yrði erfitt fyrir íslendinga að fylgja í kjölfar-
ið með svipaðar yfirlýsingar. Aftur á móti ef þið
gætuð auglýst lífrænt lambakjöt þá yrði það
nýjung og vekti mikla athygli! Ég ráðlegg ykkur
eindregið að keppa að því að verða lífrænir fram-
leiðendur."
Lífrænt vörumerki
Haest telur mikilvægt að framleiðendur líf-
rænna og vistvænna afurða stofni samtök til að
miðla upplýsingum og samræma starfsemi sína.
Því næst ætti að gera úttekt á landbúnaðar-
framleiðslunni sem fyrir er í landinu, framleiðslu-
tækjum og vöruúrvali. „Þá gétið þið betur gert
ykkur grein fyrir hvað þarf að gera til að brúa
bilið frá núverandi framleiðslu yfir í lífræna,"
segir Haest. Því næst þarf að gera kostnaðar-
og hagnaðaráætlanir á grundvelli markaðssetn-
ingar og hefjast síðan handa um öflun markaða.
Haest leggur til að íslendingar komi sér upp
sameiginlegu „lífrænu" vörumerki. „Ekkert land
í heiminum á lífræna ímynd, það yrði nýjung sem
tekið yrði eftir og fjölmiðlar myndu gleypa við.
Ef Island getur ekki markaðssett sig sem lífrænt
land, þá er ekkert land sem getur það. Landfræði-
leg staða ykkar er einstök og hún verndar ykkur
frá mengun.“ Hann nefnir mikilvægi þess að
móta trúverðuga ímynd landsins út á við, mót-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
CARL Haest er ráð-
gjafi um markaðs-
setningu lífrænna og
vistvænna afurða.
Hann kom hingað til
lands og kynnti sér
íslenska landbúnað-
arframleiðslu, hélt
fundi með hags-
munaaðilum og
áhugafólki.
mæli okkar við endurvinnslustöðinni í Sellafield
styrki ímynd okkar sem umhverfissinnuð þjóð.
Við megum heldur ekki gleyma því að land okk-
ar er mjög viðkvæmt og Haest segir landeyðing-
una dæmi um óæskilega þróun umhverfismála
sem við þurfum að gæta að. Óheftur ferðamanna-
straumur um viðkvæm svæði landsins gæti þann-
ig unnið gegn umhverfisverndarímyndinni. „Ger-
ið ísland að raunverulegu umhverfisverndar-
landi, bæði hvað varðar matvælaframleiðslu og
ferðamannaiðnað. Stefnið að því besta og sættið
ykkur ekki við neitt minna!“
Opinber vöruvottun
Haest segir að íslendingar geti ekki orðið sam-
keppnisfærir um verð við landbúnaðarframleiðslu
annarra landa. Þess vegna verðum við að keppa
á grundvelli gæða og auka vitund íslendinga um
mikilvægi gæða og hreinleika. „Það eru bein
tengsl á milli heilnæmis fæðu og heilbrigðis,"
segir Haest. „Þegar þið aukið vitund heima-
manna um mikilvægi gæða og bætið framleiðsl-
una, þá eruð þið jafnframt að gera hana hæfari
til útflutnings."
Til að flytja lífrænar vörur á Evrópumarkað
verður að fylgja opinber vottun um að vörurnar
uppfylli kröfur Évrópubandalagsins þar um.
„Vottunarstofan getur hvort heldur verið opinber
eða í einkaeigu," segir Haest. „í Danmörku og
á Spáni sjá ríkisstofnanir um þetta, en í flestum
löndum eru þær einkareknar. Einkastofnanirnar
verða að njóta viðurkenningar landstjórnarinnar
og EB. IFOAM veitir einnig vottun sem nýtur
alþjóðlegrar viðurkenningar."
Carl Haest telur ekki ástæðu fyrir ísiendinga
að stefna að viðskiptum við erlendar stórmark-
aðakeðjur, nema þær sem bjóða upp á sérdeildir
með hágæða lífrænar vörur. „Þið ættuð að leita
að sérgreindum samstarfsaðilum sem hafa áhuga
á að kaupa þá heildarímynd sem þið getið boðið
og vilja taka þátt í því að markaðssetja ísland
sem framleiðanda lífrænna afurða. Þessum aðil-
um ætti að selja sem breiðast úrval af íslenskri
framleiðslu. Það þýðir ekkert að ætla að sigra
allan heiminn, þið getið ekki sinnt nema mjög
takmörkuðum fjölda viðskiptavina í fáum lönd-
um.“
Haest segir að umhverfissinnar séu mjög
tryggir viðskiptavinir. „Sá sem ákveður að kaupa
vistvæna og lífræna vöru tekur um það mjög
meðvitaða ákvörðun,“ segir Haest. „Þrátt fyrir
efnahagssamdrátt og stöðnun í Evrópu { fyrra
og hitteðfyrra hefur sala lífrænna afurða heldur
aukist. Það á jafnt við um grænmeti og aðrar
ísland á góða möguleika á að
verða fyrst til að njóta viður-
kenningar sem „lífrænt“ land,
að mati Carl Haest ráðgjafa
matvörur og gerist þrátt fyrir offramleiðslu og
offramboð hefðbundinnar matvælaframleiðslu."
Baldvin bendir á nauðsyn þess að íslendingar
afli sér sem víðtækastrar viðurkenningar sem
lífrænir framleiðendur, því reglur eru ólíkar í
hinum ýmsu löndum. „Ég tel að við eigum að
stefna á kröfuharða kaupendur svo sem sælkera-
búðir sem selja lífræna fæðu.“
En hvaða lífrænar landbúnaðarvörur okkar
telur Haest eiga besta möguleika á erlendum
mörkuðum? „Lambakjöt, grænmeti, ýmsar mjólk-
urvörur og jafnvel ostar og eldisfiskur."
Ekki bara útflutningur
Ef Islendingum tekst að skapa sér ímynd sem
lífrænt og vistvænt land þá er ekki víst að flytja
þurfi allan matinn til hinna erlendu neytenda
heldur allt eins líklegt að einhveijir legðu leið
sína hingað í lífrænar matarlystireisur. Þjóðleg
matargerð og matargerðarlist er stór þáttur í
ferðamannaiðnaði. Víða hefur þjóðleg matargerð
lotið í lægra haldi fyrir skyndibitum og alþjóð-
legri flatneskju. „Stórum hópi ferðamanna þætti
akkur í því að geta borðað lífrænan og vistvæn-
an mat á flestum ef ekki öllum veitingastöðum
í landinu,“ segir Baldvin. „A hverju ári fara
mörg hundruð þúsund flugfarþegar um Leifs-
stöð. Þar ætti að vera gosbrunnur með ísköldu
íslensku vatni og drykkjarílát svo fólk geti bergt
á vatninu án endurgjalds. Við eigum að setja
upp skilti við alla krana þar sem segir: Þetta
vatn er drykkjarhæft. Yfírleitt eru útlendingar
vanir að sjá varað við ódrykkjarhæfu vatni."
Baldvin segir að bandarískar endurhæfingar-
stöðvar fyrir krabbameinssjúka og annað lang-
veikt fólk séu í vaxandi mæli að leita að ómeng-
aðri og lífrænni fæðu. Áugu aðila á því sviði
hafa beinst að íslenskri framleiðslu og allt útlit
fyrir að þar geti skapast grundvöllur fyrir við-
skipti. Fulltrúar slíkra stofnana eru væntanlegir
hingað til lands í vor til að kanna aðstæður og
möguleika á notkun íslenskra matvæla í heilsu-
bótarskyni.