Morgunblaðið - 11.08.1994, Blaðsíða 25

24 FIMMTUDAGUR 11. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 11. ÁGÚST 1994 25

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDl: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
FISKVEIÐIDEILA
SEM LEYSA BER
MEÐ SAMNINGUM
DEILA íslendinga og Norðmanna um fiskveiðar á verndarsvæð-
inu við Svalbarða er komin á mjög alvarlegt stig þegar norska
strandgæslan er farin að skjóta föstum skotum að togurum, sem
hún telur vera við ólöglegar veiðar.
Það er sorglegt að þessar tvær nánu frændþjóðir skuli ekki geta
gert út um deilumál sín á annan hátt en að því er virðist með ofbeldi
og málarekstri.
Til þessa hefur krafan um viðræður strandað á þeirri afstöðu
Norðmanna að ekkert sé til að ræða um. Þeir hafa lýst því yfir að
ekki komi til greina að íslendingar öðlist fiskveiðiréttindi á Svalbarða-
svæðinu eða í Smugunni (sem óumdeilanlega er alþjóðlegt haf-
svæði) og því sé ekkert tilefni til samningaviðræðna. í staðinn hafa
þeir valið þá leið að reyna að hrekja togara af miðunum með ofbeld-
isaðgerðum.
Að vissu marki er afstaða Norðmanna skiljanleg út frá reynslu
íslendinga, sem sjálfir hafa þurft að þola veiðar erlendra skipa á
viðkvæmum svæðum. Fiskverndarsvæðið við Svalbarða var stofnað
með einhliða ákvörðun Norðmanna árið 1977 til að byggja upp þorsk-
stofninn í Barentshafi. Þó að fiskverndarsvæðið eigi sér varla þjóð-
réttarlegan grundvöll, og hafi einungis verið viðurkennt formlega
af Finnum, hefur það verið viðurkennt í verki til þessa af flestum
þjóðum. Óneitanlega hefur mjög vel tekist til við uppbyggingu þorsk-
stofnsins og kannski ekki að furða að Norðmenn reiðist er erlendir
togarar streyma nú til Barentshafs, til að njóta góðs af því. Er af-
staða þeirra sú að ef gefið verði eftir gagnvart íslendingum nú geti
ekkert komið í veg fyrir að floti fiskveiðiskipa undir hentifána geti
óhindrað hafið rányrkju á Svalbarðamiðunum.
Þeir virðast samt ekki reiðubúnir að láta reyna á það fyrir dóm-
stólum, hvorki í Noregi né Haag, hver sé réttarstaða þeirra sjálfra
á svæðinu. Ekki er hægt að túlka ákvörðun Norðmanna, að sækja
ekki skipstjóra Hágangs II til saka fyrir ólöglegar veiðar á fiskvernd-
arsvæðinu, á neinn annan hátt en sem viðurkenningu á því að þeir
telji aðgerðir sínar byggjast á mjög brothættum lagalegum grunni.
Jens Evensen, sem er fremsti hafréttarsérfræðingur Norðmanna
og var til skamms tíma dómari við Alþjóðadómstóiinn í Haag, hvetur
í Morgunblaðinu á þriðjudag til að íslendingar og Norðmenn setjist
að samningaborðinu og fínni lausn á deilumálum sínum: „Ég legg
til að deilan verði leyst með pólitískum samtölum og samningaviðræð-
um. Ég vitna til stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna, þar sem segir
skýrt og greinilega að óheimilt sé að beita valdi eða hóta valdbeit-
ingu. Stríð leysir engan vanda.“
Fyrstu viðbrögð norskra stjórnvalda við þessari áskorun Evensens
eru að þau breyti engu um afstöðu þeirra. Lýsti Jan Henry T. 01-
sen, sjávarútvegsráðherra Noregs, því yfir á blaðamannafundi í fyrra-
dag, að til stæði að framfylgja áfram „stranglega" norskum reglum
á fískverndarsvæðinu. Hann greindi hins vegar ekki frá því hvemig
því „stranga" eftirliti með Svalbarðaveiðunum yrði framfylgt þegar
Norðmenn treysta sér ekki til að færa togara, sem þeir telja brjóta
reglur, til hafnar og ákæra þar.
Talsmaður norska utanríkisráðuneytisins, Ingvard Havnen, útskýr-
ir afstöðu norsku ríkisstjórnarinnar til ummæla Evensens á eftirfar-
andi hátt: „Við hlýðum að sjálfsögðu á ummæli Evensens eins og
önnur ummæli, sem fjalla um þetta mál, en það segir sig sjálft að
það er norska ríkisstjórnin, sem hlýtur að marka stefnuna. Það hafa
áður verið viðræður.á milli háttsettra embættismanna, þ.e. ráðuneyt-
isstjóra sjávarútvegsráðuneytisins og starfsbróður hans á íslandi,
og menn eru sammála um að þessar viðræður munu halda áfram.
Það er verið að ræða öll samskipti Noregs og íslands í sjávarútvegs-
málum.“
Til lengri tíma litið fara hagsmunir Norðmanna og Islendinga sem
fiskveiðiþjóða á norðurslóðum saman. Það er báðum þjóðunum í hag
að skynsamlegar lausnir finnist varðandi nýtingu fiskistofna í Norð-
ur-Atlantshafi, sem að miklu leyti eru sameiginlegir, og ganga inn
og út úr lögsögum ríkja. Má nefna loðnu- og síldarstofna í því sam-
bandi.
Sú krafa Norðmanna að fara með yfirráðarétt á Svalbarðasvæðinu
byggist á túlkun þeirra sjálfra á Svalbarðasamkomulaginu (sem Is-
lendingar eiga nú aðild að) og eigin yfiriýsingu um fískverndar-
svæði þar. Margir hafa orðið til að draga í efa þann ótvíræða rétt,
sem Norðmenn telja sig eiga á svæðinu. Því ber að útkljá það mál
annaðhvort með samningum eða fyrir dómstóium. Það er engin lausn
að Norðmenn reyni einhliða að breyta reglum um veiðar á Svalbarða-
svæðinu þannig að þær útiloki eitt af aðildarríkjum Svalbarðasam-
komulagsins.
Auðvitað væri eðlilegra að jafnnánar þjóðir og íslendingar og
Norðmenn eru gerðu út um sín mál við samningaborðið þannig að
þessi deila setti ekki lengur mark sitt á samskipti ríkjanna. Þá væri
einnig hægt að semja um jafnbrýnt mál og verndun og viðhald
norsk-íslenska síldarstofnsins, en það mál hefur setið á hakanum
vegna deilna um Svalbarða- og Smuguveiðar íslendinga.
HJÁLPARSTARF
Þarna gengnr
EVA Laufey og Ragnar ásamt Buba Baldeh, fylgisveini skrifstof-
unnar í Brikama, á byltingardaginn
andi á að strákurinn hafði verið skot-
inn. Þeim var ekki sama því það átti
alls ekki neitt þessu líkt að koma fyr-
ir, töluðu um að senda menn til Brik-
ama til að koma í veg fyrir fleira af
þessu. En þarna var óskaplega margt
fólk á ferð milli borganna, enda hafði
öllum leiðum verið lokað um morgun-
inn.
Þetta var afskaplega róleg bylting,
hún gekk fljótt fyrir sig og það virt-
ust allir mjög sáttir við þetta. Það var
strax farið að vinna að því að bæta
kerfið, meira að segja rafmagnið sem
hafði verið skammtað virtist vera
meira en nóg þegar nýju valdhafarnir
skipuðu fyrir að þessu yrði kippt í
lag, ella yrðu fengnir nýir aðilar til
að sjá um þetta.
NOKKRIR sjálfboðaliðar Rauða krossins í Brikama silja og „brugga
te“ framan við skrifstofuna á þriðja degi byltingar. Þrisvar er hellt
á telaufið, fyrsti skammtur er sterkur og ætlaður fullhraustum karl-
mönnum, annar skammtur er ætlaður konum og ungum mönnum en
þriðji skammturmn er fyrir vanfærar konur og veikbyggt fólk!
Eva Laufey Stefánsdótt-
ir er nýkomin heim eftir
hálfs árs starf fyrir
Rauða krossinn í Gamb-
íu. Undir lok dvalar
hennar var gerð stjórn-
arbylting í landinu. I við-
tali við Sverri Pál segir
hún frá starfinu og
reynslunni af dvöl sinni
allt svo hægt
EVA Laufey Stefánsdóttir fór ásamt
Ragnari Þorgeirssyni á vegum Rauða
krossins til Gambíu í Vestur-Afríku
þann 11. janúar síðastliðinn og kom
heim nú um mánaðamótin. Eva Lauf-
ey og Ragnar voru í búðum Rauða
krossins í Brikama, annarri stærstu
borg Gambíu og komust í fréttir hér
heima þegar stjórnarbylting var gerð
í landinu í fyrra mánuði. Sú bylting
varð sem betur fer hljóðlát að mestu
og mannfall ekki, en vegna sam-
bandsleysis var ekki vitað um afdrif
íslendinganna fjögurra sem þarna
voru staddir á vegum Rauða kross-
ins. Þangað voru þá komnir tveir
aðrir íslendingar til að taka við störf-
um Evu Laufeyjar og Ragnars, J)au
Lovísa Leifsdóttir og Óskar Örn Ósk-
arsson. Ekkert amaði að þeim og
raunar komst líf í landinu í réttar
skorður á skömmum tíma.
EVA LAUFEY sagði að í
Gambíu byggju um 1,2 millj-
ónir manna, þó væri fjöld-
inn ekki með öllu ljós.
Stærsta borgin er Sera-
kunda og höfuðborgin er Banjul en
Eva Laufey starfaði í Brikama, sem
er næststærst að mannfjölda en lang-
stærst að flatarmáli. Hún sagði að
Rauði kross íslands fjármagnaði eitt
af sjö umdæmum sem þarna væru og
hún 'nefði mest starfað á og á vegum
umdæmisskrifstofunnar. Þar væri
unnið skrifstofu- og skipulagsstarf,
tengsl væru höfð við yfir 60 skóla, en
í hveijum skóla er Rauðakrossstarf-
semi, haldin skyndihjálparnámskeið
og ýmis önnur námskeið af mörgu
tagi, reknar sumarbúðir og margt
fleira. Mikið reyndi á frumkvæði
þeirra starfsmanna sem þarna væru
og starfið mótaðist nokkuð af því
hvað þeir hefðu fram að færa.
Hjálp til sjálfsbjargar
þarna syðra.
Eva Laufey sagði að unnið væri að
því að gera þetta tiltekna umdæmi
sjálfbjarga. Meðal annars væri verið
að koma upp ávaxtarækt og dýrarækt
í því skyni að afla fjár til starfsemi
Rauða krossins, en þetta gengi allt
hægt, þarna gengi allt mjög rólega.
„Þetta starf hefur staðið yfir í 2‘/2 ár.
Þarna hafa verið gerðir nokkrir brunn-
ar, meðal annars vígðum við nýjan
brunn sem gerður var í minningu Jóns
Karlssonar, sem féll við störf á vegum
Rauða krossins. Þessi brunnur er
reyndar handknúin vatnsdæla, og
vatninu er dælt í ker þar sem fólk
getur þvegið þvotta, annað ker þar
sem húsdýrin drekka og svo nær fólk
þarna í vatn til heimilisnota.
Við unnum líka við að styrkja
kvennahópa, en konur eru þarna ekki
réttháar og fá lítið fyrir verk sín. Við
vorum með námskeið fyrir þær í ýmsu
serr getur síðan komið þeim að beinu
gagni, til dæmis í fatalitun.
Annar hraði þar en hér
Hraðinn í Gambíu er mjög hægur,
ef hægt er að segja svo, sérstaklega
í Brikama. Allir vinna hægt, og allir
hlutir eru rosalega afslappaðir. Fólkið
gengur meira að segja hægt. Ég er
nú frægari fyrir annað en að fara
mér rólega og fólkið tók eftir því og
talaði mikið um það hvemig ég gekk.
En fólkið þarna er óskap- -----------
lega elskulegt og mannleg Vakti
þriggja hæst settu Afríkumanna innan
Rauða krossins- við störf í Kenýa.
Hann var raunar sá sem byrjaði þetta
starf þarna í Gambíu ásamt Sigríði
Guðmundsdóttur hjá Rauða krossi ís-_
lands.
Alasan vildi að allt gengi nákvæm-
lega eftir klukkunni og undraðist að
við skyldum vera orðin jafnóstundvís
og Gambíumenn á tiltölulega fáum
vikum. Það var líka svo að ef maður
mætti einhvers staðar á réttum tíma
var það til þess eins að bíða. Þess
vegna lærir maður fljótt þolinmæði á
því að vera þarna. Ög þegar Lovísa
og Óskar komu til okkar kom þeim
óskaplega á óvart hvað við gátum
verið þolinmóð.
Kona fær nýja fætur
Það má segja að ótrúlega mikill
tími hafi farið í lítil verkefrii. Til dæm-
is tók mig 10 daga að leysa út gám
sem kom frá íslandi með ýmislegt, föt
og fleira. Þarna var meðal annars
hjólastóll, en hann fékk kona sem ég
eyddi miklum tíma með. Þetta var ung
kona, sykursjúk, sem höfðu verið
teknir af báðir fætur. Hjólastólinn
fékk ég ekki nema ég færi með kon-
una á endurhæfingarmiðstöð í Banjul.
-------- Þessi stöð á að úthluta
undrun hjólastólum handa þeim
samskipti skipta öllu máli. maður fékk sem t)urf'a’ en t,að gengur
Þó að maður eigi að mæta . . ^ _ upp og ofan og þar var
á ákveðnum stað á ákveðn- i s g s ox mér gagt að töiuvert værj
um tíma þá gengur maður ————— um að fólkið misnotaði
ekki framhjá einhverjum sem maður
þekkir án þess að gefa sér góðan tíma
til að spjalla við hann. Þess vegna
byijar næstum allt tveim tímum of
seint.
Yfirmaðurinn okkar, Alasan Seng-
hore, var ekki við störf fyrst eftir að
við byijuðum í Brikama. Hann er
Gambíumaður og hafði verið einn
þessa hjálp, seldi stólana og keypti
sér eitthvað annað, meðal annars eit-
urlyf. En þegar við komum á Endur-
hæfíngarstöðina þar sem átti að mæla
stólinn og athuga hvort hann hæfði
konunni kom í ljós að hún hafði aldr-
ei komið þangað en læknarnir sögðust
geta búið til á hana fætur. Ég eyddi
síðan miklum tíma í að keyra hana á
LOVÍSA og Óskar Örn, sem nú
Alagie, bílsljóra
milli á meðan þeir voru að smíða fæt-
urna á hana. Hún á möguleika á öðru
núna en að vera fótalaus og hjálpar-
vana.
í sljórnarbyltingu í síðum kjól
Föstudaginn 22. júlí vorum við
Ragnar svo gott sem hætt störfum.
Lovísa og Óskar voru komin og þau
voru í 5 daga kynnisferð um landið.
Við vorum ekki farin á skrifstofuna
um morguninn þegar einn sjálfboðal-
iðinn kom og sagðist hafa heyrt eitt-
hvað um að einhvetjir hermenn hefðu
ráðist á forsetann kvöldið áður. Maður
trúði þessu nú tæplega, enda kom ég
heim úr leiðangri um miðnætti og
varð ekki vör við neitt, hvorki í varð-
stöðvum né á flugvellinum. En ég fór
með honum á skrifstofuna til þess að
komast í síma þar, í síðum kjól og
ekkert sérstaklega búin til að vera
partur af stjórnarbyltingu. Það sást
strax að þarna var mikil spenna, allir
að flýta sér á markað.
Ég hringdi í Alasan, sem var í höf-
uðstöðvunum í Serakunda, og hann
vissi það eitt að eitthvað var að. Við
ákváðum að hringjast á á hálftíma
fresti meðan símasamband væri á og
það gekk vel nema rétt yfir blánótt-
ina, enda var þá útgöngubann. Banjul
var hins vegar símasambandslaus
fram á sunnudag.
Múgur sáfnaðist út á götur, her-
menn fóru á lögreglustöðvarnar og
leystu út fanga og eyðilögðu skjöl.
Ég held að æsingurinn hafi verið
mestur þama í kringum okkur því þar
voru þessir menn nógu langt frá höf-
uðstöðvunum til að vera ekki undir
styrkri stjórn. Ég heyrði sagt að marg-
ir þessara hermanna væru að snerta
byssur í fyrsta skipti. Mér var sagt
að þeir hefðu skotið upp í loftið aðal-
lega vegna þess að þeim fannst svo
eru í Gambíu,
stöðvarinnar.
matarboði hjá
Morgunblaðið/Björn Gíslason
EVA Laufey Stefánsdóttir
komin heim frá Gambíu.
gaman að heyra hljóðið. Ég held líka
að þeir hafi ekki allir verið með á
nótunum hvað var nákvæmlega að
gerast. Þeir voru margir fullir og lagði
af þeim víndauninn þegar þeir voru
að fylgjast með fólki og ferðum þess.
Eitt slysaskot _________________
Skipun dagsins var að
gera engum neitt, þetta átti
allt að vera friðsamlegt.
Takmark nýju stjórnarinnar
var að uppræta spillingu.
Hermenn áttu að taka opinberar eigur
eins og embættisbíla og nota við bylt-
inguna, en þeir gengu nú miklu lengra
í þeim efnum.
Einn strákur þarna fékk slysaskot
í sig. Ég fór ásamt sjálfboðaliðum
með hann til Banjul og þá sá ég hvað
var að gerast á leiðinni. Við vorum
stoppuð víða og allir voru jafnundr-
Tíu daga að
leysa út einn
gám
Verst að fara burt án fyrirvara
Það var verst hvað við þurftum að
fara fyrirvaralaust. Raunar langaði
mig ekki til að ijúka í burtu strax.
Við áttum eftir að kveðja formlega
og afhenda Óskari og Lovísu verkefni
sín. Þau komu náttúrulega dálítið
bratt inn í þetta og þeim var alls ekki
sama eftir að þau komu heim úr ferða-
laginu og vissu hvað var að gerast.
En nú er allt rólegt á ný og þau verða
ekki lengi að komast inn í þessa hæg-
fara hringiðu.
Flugöllum var lokað og landamær-
um. Við áttum pantað far á miðviku-
degi en það var talið fjarri lagi að
búið yrði að opna fyrir flug. Við vorum
að hugsa um að láta bóka okkur heim
viku seinna og tókum það bara ró-
lega, en á miðvikudaginn var okkur
sagt að væri búið að opna flugvöllinn
og ég vissi að Rauði kross Islands
vildi fá okkur heim sem fyrst svo það
var ekki annað að gera en að pakka
niður í einum grænum hvelli og drífa
sig út á flugvöll. Ég var satt að segja
með tárin í augunum að þurfa að fara
svona skyndilega heim.
Lærdómsríkur tími
Innsýnin í líf fólks í Afríku hefur
orðið mér mikils virði, þessi lífsstíll
fellur mér vel. Maður verður að beita
þolinmæði, og það er lærdómsríkt.
Þarna er ekki drukkið vín,
þetta eru múslimar. Vinátt-
an og virðing fyrir öðrum
er fólkinu svo mikilvæg.
Manneskjan sjálf og sam-
^___ neyti fólks skiptir meira
máli en lífsgæðin. Ég sakn-
aði til dæmis ekki hitaveituvatnsins
þarna suðurfrá - satt að segja sakna
ég dálítið óhreinindanna frá Gambíu
núna hérna, það er állt svo hreint
heima hjá mér. Þetta eru svo ólíkir
heimar."
Ætlarðu aftur?
„Ég fer aftur. Það er engin spurn-
ing.“
Atvinnu- og velferðarmál í brennidepli á norrænni
ráðstefnu félagsmálastj óra
Er lífið saltfiskur?
Félagsmálastjórar á
Norðurlöndum koma
saman í fimmta sinn í
Reykjavík í vikunni og
halda ráðstefnu um fé-
lagsleg málefni s.s. at-
vinnu- og velferðarmál.
Þórmundur Jónatans-
son ræddi við tvo ráð-
stefnugesti og kynnti sér
___hvaða mál verða í
brennidepli á ráðstefn-
unni. Tvö hundruð
manns sitja ráðstefnuna
sem lýkur á morgun.
HAFIN er í Reykjavík ráð-
stefna félagsmálastjóra
á Norðurlöndum. Hana
sækja jafnt embættis-
menn og stjórnmálamenn og alls
koma um 200 manns til landsins
vegna hennar. Aðalviðfangsefnið er
atvinnumál og verða þau rædd á
breiðum grundvelli. Réttur einstak-
linga til atvinnu, atvinnuleysi og
staða velferðarríkisins verða í
brennidepli á ráðstefnunni sem ber
yfirskriftina Lífíð er saltfiskur. Yfir-
skriftin er sótt í bók nóbelsskáldsins
Halldórs Laxness, Sölku Völku, þar
sem höfundur lýsir á lifandi hátt
baráttunni við atvinnuleysið á fjórða
áratuginum. Sólveig Reynisdóttir
formaður Samtaka félagsmála-
stjóra á íslandi og einn skipuleggj-
enda ráðstefnunnar fullyrðir að lík-
ingin eigi jafnvel við á vorum dögum
þegar atvinnuleysi heijar á íbúa
Norðurlanda.
„Atvinna er meðal grundvallar-
mannréttinda einstaklinga,“ sagði
Sólveig í spjalli við Morgunblaðið.
„Hún er mikilvæg fyrir einstakling-
inn, ekki aðeins fjárhagslega heldur
einnig fyrir andlega velferð viðkom-
andi.“ Hún segir að enda þótt Salka
Valka hafi verið gefin út árið 1931
eigi boðskapur hennar fullt erindi
til fólks enn þann dag í dag.
Drögum lærdóm af niðurstöðum
ráðstefnunnar
„Við vonumst til að geta dregið
lærdóm af niðurstöðum ráðstefn-
unnar m.a. í því skyni að vera betur
í stakk búin til að beijast við at-
vinnuleysið. í þessu samhengi er
oft nauðsynlegt að breyta afstöðu
fólks til vinnunnar, einkum í ljósi
þess að ekki er sjálfgefið að menn
fái vinnu nú til dags,“ sagði Sólveig.
Hún segir að tveir fulltrúar frá
hveiju ríki Norðurlandanna muni
flytja fyrirlestra. „íslensku fyrirles-
ararnir munu líta á atvinnumálin
út frá nýjum hliðum, frá sjónar-
horni heimspeki annars vegar og
sagnfræði hins vegar. Inga Huld
Hákonardóttir sagnfræðingur fjall-
ar til að mynda um tengsl kvenna
og vinnu í ljósi sögunnar,“ sagði
hún.
Sænsku fyrirlesararnir taka fyrir
velferðarfélagið og meta gildi þess.
Danir munu setja norrænt vel-
ferðarkerfi í samhengi við áherslur
Evrópusambandsins. Þá greina
Finnar frá reynslu sinni af atvinnu-
bótavinnu og tilbúinni atvinnustarf-
semi og Norðmenn fjalla um at-
vinnuleysi í samfélaginu og hvaða
áhrif viðvarandi atvinnuleysi getur
Sólveig
Reynisdóttir
Jón
Björnsson
haft á einstaklinga. Gestafyrirlesari
er Þjóðveijinn Volke Kaske, þing-
maður á Evrópuþinginu og formað-
ur Evrópunefndar um sveitarstjórn-
armál.
Ábyggjur af atvinnuleysi ungs
fólks
Í hvert sinn sem félagsmálastjór-
ar koma saman eru dregnar saman
upplýsingar frá hveiju landi um
atvinnuleysi og atvinnu-
horfur. Að þessu sinni
segir Sólveig að fulltrúar
Norðurlandanna hafi
mestar áhyggjur af vax-
andi atvinnuleysi meðal
ungs fólks á Norðurlöndum. „Sér-
staklega höfum við áhyggjur af
fólki sem aldrei fær tækifæri á al-
mennum vinnumarkaði og hefur
aðeins kynnst atvinnubótavinnu og
tilbúinni atvinnustarfsemi,“ sagði
Sólveig Reynisdóttir.
Ekkert líf án vinnu
Ahyggjur af
atvinnuleysi
ungmenna
„Það er ekkert líf til án vinnu
af því að vinna merkir víðast sú
fyrirhöfn að lifa. Líf sem er fyrir-
hafnarlaust er frekar ómerkilegt líf
að mínu mati,“ sagði Jón Björnsson
félagsmálastjóri Akureyrar í sam-
tali við Morgunblaðið. Hann flutti
fyrirlestur þar sem sett ------------------------
er fram spurningin „Er Atvinna með-
lífíð saltfískur?". í fyrir- al sjálfsagðra
lestrinum gerir hann til- mannréttinda
Svarið segir hann
ef til vill felast í því
að rangt sé spurt.
„Lífið er einhvers
konar samsetningur
af vinnu, hvíld og
tómstund eða leik.
Það er ekki til ein
uppskrift að því í
hvaða hlutföllum
þetta skuli blandast,“
sagði hann.
Atvinnuleysi er
ekki einungis
ef nahagsvandamál
Jón telur það til-
hneigingu fólks að
líta á atvinnuleysi al-
farið sem efnahagsvandamál sem
unnt sé að leysa með rekstrartækni-
legum aðferðum. Svo er ekki að
hans mati. „Samhengi vinnu, hvíld-
ar og tómstundar í lífi mannsins
er flóknara en svo. Þetta þrennt fær
merkingu sína hvað af öðru. Bæði
þrældómur og atvinnuleysi raska
jafnvægi þessara þátta sitt meiF
hvorum hætti,“ sagði hann.
Eitt meginskilyrði vellíðunar að
mati Jóns er það að mað-
ur sé sjálfur sáttur við
hlutfall vinnu, hvíldar og
tómstundar í eigin lífi.
„Það er þessi sátt sem
atvinnuleysið hefur rofið
núna, á hliðstæðan hátt og þræl-
dómurinn gerir. Líf sem ekki hefur
að geyma þetta þrennt er að mínu
viti ekki gott líf. Þá legg ég raunar
dálítið víðtækan skilning í hugtakið
vinnu — en með því á ég við þá
fyrirhöfn að lifa því lífi og öðlast
þau lífskjör sem maður álítur fullr
nægjandi. Við notum vinnuhugtak-
ið mun þrengra og leggjum það
nánast að jöfnu við launavinnu,"
sagði Jón.
Athyglisverð þverstæða
Jón kemst þannig að þeirri
niðurstöðu í fyrirlestri sínum að
vinna sé óhjákvæmilegur
þáttur í lífi allra manna
sem búa á þessari jörð.
Það sé rökrétt niðurstaða
raun til þess að skilgreina ____
hvað felist í hugtakinu
vinnu og hvert gildi hennar hefur
verið í aldanna rás.
„Spurningin hvort lífið sé salt-
fiskur er visst orðalag á þeirri
spurningu hvert sé vægi vinnunnar
í lífi manna, hvort lífið sé fyrst og
fremst vinnan og allt annað eins
konar afleiðing af henni — m.ö.o.
að atvinnulaust líf sé ómerkilegt
líf, ónýtt líf,“ sagði Jón.
_____ þrátt fyrir þá skondnu
þverstæðu sem birtist í
viðhorfi margra einstaklinga tíl
vinnunnar. Það sé staðreynd að
ýmsir menn, einkum í Vestur-Evr-
ópu, vilji á sama tíma halda vinn-
unni og vera lausir við hana. Þeir
vilji þannig komast í vinnu einung-
is til þess að bíða eftir því að vinnu-
dagurinn sé á enda eða að sum-
arfríið hefjist.