Morgunblaðið - 26.01.1997, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1997 B 11
Morgunblaðið/Þorkell
ALVA Ævarsdóttir, Anna Einarsdóttir, Jóhanna Ólafsdóttir og Þórunn María Örnólfsdóttir.
ísland virðist
vel á vegi statt
. Nýlega fóru fjórar íslenskar konur á vegum Stígamóta á ráðstefnu
í Grikklandi þar sem fjallað var um ofbeldi á ungum konum sem
búsettar eru á eyjum og í Grikklandi. Þær Anna Einarsdóttir og
Jóhanna Ólafsdóttir sögðu í viðtali við Guðrúnu Guðlaugsdóttur
að ofbeldi á ungum konum virðist eiga sér stað alls staðar, óháð
búsetu, stéttaskiptingu og trúarbrögðum en umræður og meðhöndl-
un á þessum málum sýndust afar mismunandi milli landa.
um“ þama um hásumar. Á Þorláks-
messu fórum við í skoðunarferð um
Brisbane. Fyrst var farið upp á fjall-
ið Coot-tha en þaðan er útsýnið stór-
kostlegt, borgin hreinlega liggur
fyrir fótum manns. Fjallið er aðeins
átta kílómetra frá Brisbane og á
góðum degi má sjá eyjarnar More-
tone og Stradbroke. Brisbane-fljót
liðast djúpt og breitt um borgina
niður til Moreton-flóa.
Við rætur fjallsins er stór og fall-
egur grasagarður sem opnaður var
1976. Þar má sjá ótrúlegan fjölda
framandi jurta, m.a. er þar japansk-
ur garður sem gerður var í tilefni
heimssýningarinnar 1988. í garðin-
um er einnig mikið dýralíf og á flöt-
unum við veitingahús garðsins er
mikið af vatnafuglum og jafnvel
vatnadrekaeðlum sem vonast eftir
molum af borðum gestanna.
Fjölskrúðugt dýralíf
Fyrir utan borgina er stór þjóð-
garður og verndarsvæði fyrir villt
dýr sem heitir Lone Pine Koala
Sanctuary. Þar má sjá í sínu eðli-
lega umhverfi ýmis villt dýr, svo sem
kengúrur, kóalabimi. emúa og ekki
síst tasmaníudjöfla. Áströlum tókst
með naumindum að bjarga tasma-
níudjöflinum frá útrýmingu. Nafn
hans er tilkomið af þeim ægilegu
óhljóðum sem hann gefur frá sér á
nóttunni þegar hann berst um fæð-
una við sína líka. Tasmaníudjöfull-
inn er næturdýr sem sefur í holum
ttjábolum og hellum á daginn en fer
á veiðar þegar dimma tekur. Hann
er ekki vandlátur á bráð og étur
allt sem hann nær í. Skepnan hefur
ógurlega sterka kjálka og tennur
og étur það upp til agna sem hann
klófestir. Fer jafnvel létt með að
bryðja bein fullorðinnar kengúru,
þar með talda hauskúpuna. Þannig
að einu ummerkin sem hann skilur
eftir sig að máltíð lokinni eru blóð-
'■'lettir.
í garðinum er ennfremur fjöl-
breytt úrval páfagauka, leðurblök-
ur, slöngur, krókódílar og svo mætti
lengi telja. Ég lét barnabörn Joe
hafa peninga i garðinum til að
kaupa sér jólagjafir frá mér. Þau
völdu sér stóran uppblásinn hval og
enn stærri krókódíl til að leika sér
að í sundlauginni. Og ekki áttu þau
í vandræðum með að nefna þessa
nýju fjölskyldumeðlimi. Hvalurinn
var umsvifalaust skírður Eyjólfur
og krókódíllinn Joe. Þó svo að ég
vilji ekkert fullyrða er ég hræddur
um að vaxtarlag mitt og myndarleg-
ar gervitennur afans hafi átt þar
einhvern hlut að máli.
Óburðug brimbrettareynsla
Á annan í jólum var farið í tveggja
klukkustunda bátsferð um Bris-
bane-fljót sem Brisbane-búar kalla
vinalega fljótið og rennur í gegnum
endilanga borgina. Fjærst borginni
er fljótið notað sem veiðisvæði og
sundstaður. En þegar nær dregur
þéttbýlinu er umferð feija og smá-
báta mikil. Meðfram bökkum fljóts-
ins er mikið um útivistarsvæði,
skemmtigarða og hjólreiðastíga. Og
við og undir hinni miklu Gateway-
brú er höfn. Þetta var mjög
skemmtileg ferð sem gaf góða mynd
af borginni og umhverfí hennar.
Síðan var haldið til Tamborine-
Qalls sem er 600 m hátt og góður
útsýnisstaður. Ástralir virðast hafa
einstaklega vel staðsett fjöll hvað
útsýni varðar. Þaðan mátti sjá Surf-
ers Paradise og Golden Coast sem
eru helstu baðstrendur svæðisins.
Eftir það fórum við að skoða hina
illræmdu sakamannanýlendu More-
ton Bay, en þaðan sést yfír til eyj-
anna St. Helena og Green Island
þar sem hættulegustu sakamennirn-
ir voru geymdir. Ekki gat ég hugsað
mér að sleppa því að fara í sjóinn
á þessum dásamlegu baðströndum.
Það var dásamleg tilfínning að
synda út í hlýjan sjóinn og láta öld-
urnar bera sig aftur til lands. Það
var eitthvað annað en jökulkaldur
sjórinn við íslands strendur. Ég gat
ekki heldur stillt mig um að prófa
brimbretti en það gekk þó heldur
brösuglega. Eflaust ágætis íþrótt
en ég held að best sé að bytja að
æfa hana fyrir sjötugt.
Framundan eru fleiri ferðalög og
önnur ævintýri. En þar sem ekki
er hægt að skýra frá atburðum áður
en þeir gerast verða þær frásagnir
að bíða betri tíma.
EIM Önnu og Jóhönnu ber
saman um að þátttakend-
urnir fjórir frá Islandi, sem
voru auk þeirra fyrrnefndu
þær Alva Ævarsdóttir og Þórunn
María Ömólfsdóttir, hefðu verið mun
betur undir umræðumar búnar en
aðrir þátttakendur og svo virðist sem
þessi mál séu miklu meira rædd hér
á landi og úrræði séu hér fleiri en
í öðmm löndum sem tóku þátt í
þessari ráðstefnu. „Einn karlmaður
sótti ráðstefnuna og það var mjög
ánægjulegt að hafa hann í hópnum.
Á þessa ráðstefnu áttu karlmenn
alveg eins erindi og konur,“ segja
þær Anna og Jóhanna. Alls vom
ráðstefnugestir sautján. Það voru
samtökin Association European Ex-
pression sem stóðu fyrir ráðstefn-
unni en framkvæmdastjóm Evrópu-
sambandsins kostaði hana.„Þátttak-
endur frá fimm löndum tóku þátt í
þessari ráðstefnu auk okkar frá ís-
landi. Hinir komu frá Grikklandi,
Möltu, Kýpur og írlandi,“ segir
Anna. Hugmyndin á bak við þessa
ráðstefnu var sú að ungt fólk gæti
rætt saman um ofbeldi sem við-
gengst í samfélögum þeirra. „Rætt
var um heimilisofbeldi, nauðgun,
kynferðislega áreitni, vændi og klám
og hvernig yfirvöld taka á þessum
málum,“ segir Jóhanna. „Einnig um
umQöllun fjölmiðla um þessi mál og
um stöðu kvenna í flölmiðlaheimin-
um í hveiju og einu þessara fímm
landa. Umræðumar spönnuðu af-
skaplega vítt svið og mótuðust af
því. Við komumst að því í þessum
umræðum að ofbeldi af ýmsu tagi
er sameiginlegt öllum þessum fimm
samfélögum sem þátttakendurnir
komu frá en umfjöllunin um það er
mismunandi og einnig meðhöndlun.
Munurinn er einkum sá að meira
er um þessi mál rætt á-íslandi og
hér em úrræðin fleiri.
Trúin hindrar umræður
í Grikklandi og raunar hinum
löndunum þremur er það fyrst og
fremst kirkjan og trúarlífíð sem
hindrar umræður um ofbeldismál.
Við heimsóttum t.d. litlu eyjuna
Tinos og sáum þar hvernig lögregl-
an meðhöndlar ofbeldismál. Lög-
regluþjónninn sem við töluðum við
lýsti einu nauðgunarmáli í smáat-
riðum. Þannig braut hann allan
trúnað sem hann ætti að sýna máls-
aðilum. Viðstatt málfutning hans
voru auk ráðstefnugesta fólk frá
viðkomandi eyju. Svona lagað telj-
um við óhugsandi að gæti gerst hér
á landi. Ekki aðeins braut hann
trúnað heldur lýsti hann þeirri skoð-
un sinni að konu gæti ekki verið
nauðgað af manni sem hún þekkti,
hann taldi þvert á móti að um samf-
arir með vilja konunnar hafi verið
að ræða í þessu tilviki. Hann sagði
að frá því hann tók við starfl sem
lögregluþjónn á eyjunni hafi ekki
verið kærð nema ein nauðgun. Fyrst
lýsti hann þessi atviki sem nauðgun
en síðan fór hann að lýsa eigin
skoðunum og þá var þetta allt í
einu hætt að vera nauðgun.
í hinum löndunum fengust
litlar upplýsingar
Við vorum einu þátttakendurnir
sem voru lúterstrúar, hinir voru
grísk-kaþólskrar trúar eða kaþól-
skrar. Okkur fannst stundum bera
á því hjá hinum þátttakendunum
að þeir tryðu því ekki að ofbeldi
ætti sér stað í efri stéttum samfé-
lagsins, ekki síst kom þetta viðhorf
skýrt fram hjá írsku þátttakendun-
um, þær voru þess fullvissar að
ofbeldi ætti sér einungis stað í lág-
stéttum.
Því miður fengu sumir þátttak-
endur engar tölfræðilegar upplýs-
ingar um ofbeldi gegn ungum kon-
um í þeirra samfélagi, annað hvort
eru þessar tölur ekki til eða þær
eru ekki veittar. Þetta mótaði um-
ræðurnar mjög mikið. Við vorum
með nákvæmar upplýsingar um
ofbeldisverknaði á íslandi en gátum
ekki komið þeim á framfæri af því
að þátttakendur frá hinum löndun-
um höfðu ekki sambærilegar upp-
lýsingar. Sumir þátttakendur höfðu
ekki fengið upplýsingar af neinu
tagi. Þetta segir athyglisverða sögu
og sýnir hve mjög umræðurnar hér
á landi eru af öðrum toga en í þess-
um samfélögum. Við fengum alls
staðar greið svör og það sýnir að
þessi mál eru opinber hér á landi
og það er viðurkennt að þau eigi
sér stað þótt vissulega fínnist okkur
að margt megi enn betur fara í
umfjöllun og meðhöndlun þessara
mála.
Blaðamennirnir
yfirgáfu fundinn
í lok ráðstefnunnar, sem stóð í
átján daga, var haldinn blaða-
mannafundur. Þar kynntu þáttak-
endur niðurstöður umræðnanna
sem staðið höfðu daglega milli fimm
hópa, en þessar niðurstöður verða
birtar í bók sem kemur væntaniega
út í mars á þessu ári. Blaðamenn
frá helstu fjölmiðlum Grikklands
komu á fundinn. Aðeins einn af
fimm hópunum fékk tækifæri til
að kynna hluta af niðurstöðum sin-
um, hinir fjórir hóparnir gátu aðeins
lesið upp efnisyfirlit skýrslu sinnar.
Blaðamennirnir fóru fljótt að
ókyrrast og stukku flestir á braut
iöngu áður en fundinum lauk. Að-
eins ein blaðakona vildi fá tölulegar
upplýsingar en vegna fyrrnefndrar
tregðu hjá hinum þátttakendunum
á að fá upplýsingar af þessu tagi
komust okkar tölur ekki á blað.
Eftir á erum við fegnar að svo varð
ekki vegna þess að það hefði ekki
litið vel út fyrir okkar þjóð að vera
einni stillt upp á þennan hátt með
öllum tölulegum upplýsingum en
hinir hefðu komið út sem nánast
obeldislaus samfélög af því að hinar
tölulegu upplýsingar skorti.
Þessi ráðstefna var okkur mjög
eftirminnileg og sérkennileg
reynsla. Við vitum nú hve mikil-
vægt er að þátttakendur hafí á tak-
teinum sem gleggstar upplýsingar
og að málefnin sem ræða á um séu
vel skilgreind og afmörkuð. Á þetta
skorti mikið á þessari ráðstefnu.
Einnig er okkur betur ljóst en áður
hve vel íslendingar standa að um-
fjöllun og meðhöndlun ofbeldismála
miðað við þessar þjóðir fjórar sem
tóku þátt í ráðstefnunni með okk-
ur. Að vissu leyti lítum við jákvæð-
ari augum á íslenska samfélagið
en við gerðum áður en við fórum á
þessa ráðstefnu í Grikklandi."
ÞÁTTTAKENDUR á ráðstefnu um ofbeldi sern haldin var á Grikklandi fyrir skömniu.