Morgunblaðið - 16.06.1998, Qupperneq 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Strand-
lengjan
YFIRLITSKORT af strandlengjunni og staðsetningu verka.
MYIVDLIST
Frá Fossvogi að
Skjóluni
ÚTILIST 24 MYNDHÖGGVARA
Til 7. oktdber.
MYNDHÖGGVARAFÉLAGIÐ í
Reykjavík er eflaust urasvifamesta
félagið innan vébanda SÍM, Sam-
bands íslenskra myndlistarmanna. í
þann aldarfjórðung sem það hefur
verið við lýði hefur það staðið íyrir
fjölda sýninga, smárra og stórra.
Reyndar voru íslenskir myndhöggv-
arar orðnir mikilvirkir iöngu áður
en félagið var formlega stofnað.
Hver man ekki útisýningamar á
Skólavörðuholti á ofanverðum 7.
áratugnum, sem vöktu svo misjöfn
viðbrögð að lögreglan var fengin til
að fjarlægja eitt listaverkið?
Fyrir þá sem nú vakna til forvitni
um málefnið - ef til vill vora þeir
ekki komnir á legg - skal látið
flakka að Kristján Guðmundsson, sá
hinn sami og löngu síðar vann sam-
keppnina í Ráðhúsi Reykjavíkur
með öldungis frábærri veggskreyt-
ingu sinni, var ásakaður um óþrifn-
að á almannafæri þegar hann hlóð
vörðu úr brauðhieifum á Skóla-
vörðuholtinu sumarið 1970.
Þó að slíkir byrjunarörðugleikar í
gagnkvæmum skilningi tengdust
íyrstu útisýningum íslenskra mynd-
höggvara virðast þeir Ragnar
Kjartansson í Gliti og Jón Gunnar
Arnason, aðalhvatamennirnir að
Skólavörðuholtssýningunum og
Myndhöggvarafélaginu í Reykjavík,
hafa haft óvenjulegt þefskyn fyrir
þeim áherslubreytingum sem lágu í
loftinu í lok 7. áratugarins. Málara-
listin var að ganga gegnum þreng-
ingar sem rekja mátti til sívaxandi
kröfu manna um gerhygli og áþreif-
anleika í framsetningu. Vísindaleg
nákvæmni og undanbragðalaust
raunsæi heimtuðu nánari tengsl lífs
og listar.
Að loka sig af uppi á hanabjálka
og telja heiminum trá um að maður
væri að leysa þar alheimsgátuna
með aðstoð rökfræðilegrar sundur-
liðunar, aleinn og óstuddur, var nú
allt í einu flokkað sem einskis nýt
naflaskoðun. Hvort sem menn að-
hylltust heimspeki eða myndlist var
slíkt fráhvarf frá mannlegu sam-
neyti talið svik við lífið og tilveruna.
Ef til vill gerðu þeir Ragnar og Jón
Gunnar sér ekki fulla grein fyrir því
sem við sjáum mun betur núna, að
sú einstaklingshyggja með tilheyi’-
andi snillingadýrkun sem einkenndi
rómantík 19. aldar var á hröðu und-
anhaldi. í staðinn fyrir Frank
Sinatra og Elvis Presley, einstæða
söngvara með ónefndum bakrödd-
um, voru nú komin fjögurra til fimm
manna teymi jafningja með sam-
ræmdum röddum í ætt við MA-
kvartettinn forðum daga.
Slík teymi áttu eftir að sigra heim-
inn, ekld einungis í dægui-tónlist 7.
áratugarins heldur einnig á sviði við-
sldpta- og tæknibyltingar kenndri
við tölvur og myndbönd. íslenskt at-
hafnalíf liti allt öðruvísi út án teymi-
svæðingar í stóru og smáu, og sama
mætti segja um myndhöggvara
hefðu þeir ekki borið gæfu til að
snúa saman bökum til að koma mál-
efnum sínum í viðunandi horf.
Strandlengjan er á sinn hátt eins
og endurvakin Skólavörðuholtssýn-
ing, nema hvað nú mætir listamönn-
unum snöggtum jákvæðara viðmót.
Auk Listahátíðar 1998 og Reykja-
víkurborgar kosta Morgunblaðið,
BYKO, Penninn og SPRON þessa
25 ára afmælissýningu Myndhöggv-
arafélagsins, en þar að auki hlaupa
14 önnur fyrirtæki og stofnanir
undir bagga með sýnendum til að
gera afmælisgjöfina; tuttugu og
fjögur útilistaverk, sem veglegasta.
Það þarf varla að segja borgarbú-
um og öðrum nærverandi hve tilval-
ið það sé að styrkja þrek sitt og
þekkingu með þeirri 5 kílómetra
göngu sem Strandlengjan spannar
frá Sörlaskjóli að botni Fossvogs. í
því fádæma blíðviðri sem hefur leik-
ið við Reykjavík og nágrenni er til-
valið fyrir alla, unga sem aidna, að
rekja slóðina eftir Ægisíðunni,
Skildinganesinu, að Nauthólsvík,
Fossvogsbökkum og bflastæðinu
neðan við kirkjugarðinn.
Almenningur þarf varla að óttast
að standa eins og þvara frammi fyr-
ir verkum sýnendanna tuttugu og
fjögurra því hvarvetna er komið
fyrir haganlega gerðum skiltum
með nöfnum þeirra og nöfnum verk-
anna. Þá fylgir ágætur leiðarvísir
sýningunni með staðsetningu verk-
anna og birtist slíkur listi í Lesbók
Morgunblaðsins 6. júní síðastliðinn,
ásamt litmynd af hverju verki og
umfjöllun viðkomandi listamanns
um inntak þess. Þannig var fjór-
blöðungurinn í Lesbókinni eins kon-
ar sýningarskrá og fylgdi henni ít-
arlegur inngangur eftir Gunnar J.
Arnason.
Þegar strandlengjan umhverfis
flugvöllinn er þrædd komast menn
fljótlega að því hve andi Skóla-
vörðuholtsins er nálægur. Eins og
Hallsteinn Sigurðsson myndhöggv-
ari benti á réttilega hamast sýnend-
ur nú við að afneita hinu hreina og
óháða höggverki. Flest er annað-
hvort bundið hönnun ellegar hug-
mynd sem felur í sér einhverja nyt-
semi. Þá eru fjölmargar höggmynd-
irnar staðfærðar, eins og Gunnar
kallar svo ágætlega „site specific“-
verk; list sem gerð er fyrir ákveðna
staðsetningu og tekur tillit til að-
stæðna.
Slíkt er mjög í anda þess sem lagt
var upp með á 7. áratugnum. í and-
stöðu við hefðbundin verk á stalli,
annaðhvort með táknrænu inntaki
eða ljóðrænni nafngift drógu for-
sprakkar útisýninganna á Holtinu
fram húmorinn, tengslin við lífið og
tilveruna, að viðbættum fundnum
efniviði, eins og sýndi sig svo vel á
Þvottavélinni framan við Asmund-
arsal eftir Rósku heitna.
Hrognkelsaveifa Magnúsar Páls-
sonar við Ægisíðuna er líkust því
sem væri hún fundin upp á Skóla-
vörðuholtinu fyrir þrem áratugum.
Svipaða sögu mætti segja af fjöl-
mörgum verkum öðrum, svo sem
Stökkbrettinu fyrir lúna fugla eftir
Jónínu Guðnadóttur, A frívaktinni
eftir Finnu Bimu Steinsson, Kanínu-
húsið eftir Valborgu Salóme og Am-
inosýru-baggalútana eftir Ingu Jóns-
dóttur. í öllum þessum afbragðs-
verkum eru hefðbundin fegurðar-
gildi sniðgengin í fyrsta kasti en þess
í stað reynt að höfða til hláturstaug-
anna og þeirrai- kátínu sem skapast
þegar eitthvað kemur á óvart. Feg-
urðin er þó hvergi langt undan leyfi
gestir sér að staldra við stundarkom
og virða fyi’ir sér vinnubrögðin.
Kristinn E. Hrafnsson með verk
sitt Héðan í frá, innst í botni Foss-
vogs, kallast á við Sólrúnu Guð-
bjömsdóttur, yst í Skjólunum, með
verkið Aning við Sörlaskjól. Hvor
þessara útvarða sýningarinnar ger-
ir umhverfið að meginmiði. Verkin
eru frábærlega byggðir sjónarhólar,
en milli þeirra em einnig önnur
verk sem snúast um útsýni.
Þannig beinir Rúrí fjóram sjón-
aukum í áttina til ófriðarstaða ver-
aldarinnar til að áminna okkur um
að ekki er alls staðar eins rólegt og
hjá okkur í Frostaskjólinu. Granni
hennar, Þórdís A. Sigurðardóttir,
býst hins vegar til varnar bakvið
sandpokaskans sinn „Islands þús-
und ár“ og verst öllum ágangi í
hvaða formi sem vera skal. Þór Vig-
fússon og Kristín Reynisdóttir
spegla umhverfið með glerverkum
sínum Minjar og Glerviti, á meðan
Helga Guðrán Helgadóttir býður
gestum í Nauthólsvíkinni að hvíla
sig í mishallandi Sólstólum til að
njóta veðurs og útsýnis. Ólíkt öllum
þessum félögum sínum beinir Helgi
Gíslason hins vegar athyglinni frá
útsýninu að sjálfum sjónarhólnum í
verki sínu Mið.
Þá er hluti af sýnendum upptek-
inn af sögu staðarins og fortíðinni.
Flóð og fjara Steinunnar Þórarins-
dóttur víkur með látlausum hætti að
útræðinu frá Ægisíðunni og öllum
þeim físki sem þar skolaði á land.
Grétari Reynissyni verður hvarflað
með Stikum sínum til forfeðra
sinna, sem frá örófi alda byggðu
landið. Katrín Sigurðardóttir end-
urvekur með smellnum hætti sögu
og samtíð með Stöð sinni; ferjuskýli
í formi flugstöðvar, rétt vestan við
málmsteyptan Geirfugl Ólafar Nor-
dal, þar sem hann stendur á
flæðiskeri sem tákn þeirra náttúru-
spjalla sem aldrei verða bætt.
Flæðiskeri Borghildar Óskarsdótt-
ur; orðið „Náttúra“ steypt í flæðar-
málinu, og Nýjum umferðarlögum
Sólveigar Eggertsdóttur; bið-
skyldumerki við áningarbekki með
áletruðum málsháttum, er einnig
ætlað að vekja okkur til vitundar og
virðingar gagnvart speki fyrri tíðar
og vistrænu jafnvægi.
Öfugt við lögmálið, hið náttúru-
lega jafnvægi og hefðina stíla þau
Brynhildur Þorgeirsdóttir, með
Geimsteini sínum, Pekka Pyykönen,
með Connection sinni, Örn Þor-
steinsson, með Sleða sinn úr graníti,
og listparið Nana Petzet og Ólafur
Gíslason, með kirkjugarðshliði sínu
Annaðhvort eða, upp á hið óorðna,
óræða, hugsanlega en óþekkta. Þau
varpa verkum sínum út í óvissuna
með þeimi bjartsýni sem eitt sinn
einkenndi og ætlast var til að ein-
kenndi nútímalegt hugarfai’.
Það verður ekki annað sagt en vel
hafi tekist til með Strandlengjuna.
Verkin eru látlaus og allvel ígi’und-
uð; hvert verk fær að njóta sín og
gestir geta ekki annað en notið
skemmtunarinnar á vappi sínu,
skokki eða hjólreið. Það er því
óhætt að óska Myndhöggvarafélag-
inu í Reykjavík og áttatíu meðlim-
um þess til hamingju með aldar-
fjórðungsafmælið og útisýninguna.
Halldór Björn Runólfsson
Borgarlista-
maður 1998
Á ÞJÓÐHÁTÍÐARDAGINN 17.
júní kl. 14 veður útnefndur borgar-
listamaður Reykjavíkur árið 1998
og honum veitt viðurkenning.
„Utnefning borgarlistamanns er
heiðursviðurkenning til handa reyk-
vískum listamanni sem með list-
sköpun sinni hefur skarað fram úr
og markað sérstök spor í íslensku
listalífi," segir í kynningu. Utnefn-
ingin fer fram 17. júní ár hvert. Að
þessu sinni fer útnefningin fram á
Kjarvalsstöðum.
Hátíðardagskrá 17. júní
á Kjarvalsstöðum
Listasafn Reykjavíkur á Kjar-
valsstöðum verður opið frá kl. 10-18
á hátíðardaginn eins og alla aðra
daga. Kaffistofan og safnverslun
verða opin á sama tíma. Klukkan
14. mun Guðrún Jónsdóttir foi-mað-
ur menningarmálanefndar flytja
ávarp og síðan mun borgarstjóri,
frú Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, út-
nefna borgarlistamann.
Strengjasveit ungra tónlistar-
manna mun leika fyrir gesti fyrir
athöfnina.
Hinn 17. júní er almenningi boðið
að skoða sumarsýningu Kjarvals-
staða endurgjaldslaust. Sumarsýn-
ing Kjarvalsstaða 1998 nefnist
„Stiklað í Straumnum".
------♦-♦-♦-----
Nýjar bækur
• SKÓLASAGA Reyðarfjarðar
eftir Guðmund Magnússon.í for-
mála segir: „I fundargerð skóla-
og menningar-
málanefndar frá
21.8.1996 segir
m.a.: Nefndin er
sammála um að
skora á hrepps-
nefnd að hrinda af
stað rannsóknum á
og ritun skólasögu
Reyðarfjarðar,
sem gæti í fram-
tíðinni orðið hluti
af stærra verki, sögu Reyðarfjarð-
ar. Ritun skólasögunnar er þáttur
í því að varðveita sögu staðarins
og fólksins, sem oft háði harða
baráttu fyrir lífi sínu og tilveru við
óblíð kjör og erfiðar aðstæður, en
jafnframt er sagan lýsandi dæmi
um þor og þrautseigju, bjartsýni
og framfararhug aldamótakynslóð-
arinnar, sem lagði grunninn að nú-
tímaþjóðfélagi landsmanna.
Bókin fæst hjá höfundi og hjá
skólastjóra, einnig á skrifstofu
hreppsins, Reyðarfírði og kostar
2.500 kr.
-----------------
Nýtt rit
• RITVERKIÐ Kjalnesingar er
komið út. Þorsteinn Jónsson tók
ritið saman. Kjalnesinga saga hin
nýrri segir frá jörðum, ábúendum
og öðrum íbúum Kjalarneshrepps í
rúma öld og þar eru raktar ættir
þeirra og afkomendur.
Sögulegir þættir greina frá at-
vinnuháttum, þjóðháttum, slysför-
um og munnmælum og á þriðja
þúsund myndir eru af bæjum, fólki
og þjóðlífi, sem flestar hafa ekki
sést áður á prenti.
Bókaforlagið Byggðir og bú ehf.
gefur út. Ritið er 520 bls. í stóru
broti.
-----------------
Einn miði -
tvö söfn
NÚ hafa Byggðasafn Hafnarfjarðar
og Sjóminjasafnið tekið sig saman
og gildir einn miði á báða staðina.
Byggðasafn Hafnarfjarðar sam-
anstendur af þremur húsum; Sí-
vertsens-húsinu, Sigguþæ og Smiðj-
unni. I Sjóminjasafni Islands er að
finna gamla árabáta, skipslíkön,
ljósmyndir og ýmiss veiðarfæri,
áhöld og tæki.
Guðmundur
Magnússon