Morgunblaðið - 09.08.1998, Blaðsíða 34

34 SUNNUDAGUR 9. ÁGÚST 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
*
MAGNEA ÞURIÐUR
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ Magnea Þuríður
Guðmundsdóttir
fæddist að Tjarnar-
koti á Stokkseyri 30.
janúar 1914 og lést á
hjúkrunarheimilinu
Eir, Grafarvogi, hinn
4. ágúst síðastliðinn.
Foreldrar Magneu
eru Guðmundur Vig-
fússon og Jóhanna
Guðmundsdóttir.
Systkini hennar voru
Viktoria, Steindór,
Jóhann, Þuríður,
Gunnar og Haraldur.
Þau Viktoría og Har-
aldur lifa systur sína.
Hinn 2. nóvember 1935 kvænt-
ist Magnea, Guðna Ingvarssyni, f.
5.5. 1900, d. 16.9. 1982. Börn
þeirra eru 1) Ingvar Kristinn, f.
25.8. 1936, kvæntist Erlu Sigur-
jónsdóttur. Þau slitu samvistum.
Þeirra börn eru Guðni Sigurður,
Á morgun verður til moldar borin
móðir mín, Magnea Þuríður Guð-
mundsdóttir. Hún fæddist í Tjarnar-
koti á Stokkseyri og ólst upp hjá for-
eldrum sínum fyrstu bemskuár sín.
Tíu ára gömul fer hún í dvöl til Vikt-
oríu systur sinnar, sem þá var orðin
gift kona í Reykjavík, en örlögin
verða til þess, að dvölin lengist nokk-
uð. Viktoría sem þá átti orðið árs-
gamla dóttur, Kristínu, missir mann
sinn í sjóslysunum miklu 1925, sem
kennd eru við halaveðrið.
Hún er uppfrá því á heimili systur
sinnar, uns hún kynnist föður mín-
um, og þau giftast. Fyrstu búskapar-
ár foreldra minna, búa þau í félagi
við þær mæðgur, Viktoriu og Krist-
ínu og eru mínar bernskuminningar
mjög tengdar þeim. Um 1940 festa
þau kaup á húseign á Laugavegi 93
og ólumst við systkinin þar upp, tii
fullorðinsára. Mjög gestkvæmt var á
heimili foreldra minna á þessum ár-
um enda staðurinn í þjóðbraut.
Margir ættingjar og vinir komu utan
af landsbyggðinni til lengri eða
skemmri dvalar þegar kannski þurfti
að leita læknis eða annarra erinda,
og alltaf var móðir mín fús til að
veita þá aðstoð sem hún gat. Mjög
kært var með foreldrum mínum, og
báru þau hvort annað mjög fyrir
brjósti og aldrei heyrði ég orði hallað
þeirra í milli. Öll búskaparár sín
vann móðir mín úti, ásamt því að
sinna húsmóðurstörfum. Á sínum
yngri árum vann hún við síldarsöltun
á Ingólfsfirði og Siglufirði á sumrin,
og einnig í Reykjavík á haustin.
Fjölda mörg ár, vann hún við ræst-
ingar ásamt vinkonu sinni, í skóbúð
Lárusar Lúðvíkssonar og Ingólfs-
kaffi, og þurftu þær að fara á hverj-
um morgni kl. 5 til þeirrar vinnu.
Eftir að faðir hennar lést 1944 kom
Bryndís Laila, Sigur-
jón og Magnea Þuríð-
ur. Sambýliskona
hans er Guðrún Ei-
ríksdóttir og þeirra
barn er Sigrún. 2)
Valdimar f. 17.8
1941, kvæntur Helgu
Sveinsdóttur. Þeirra
böm em Þorgerður,
Björgvin, Anna
Róslaug og Magnea
Björk. 3) Guðmunda
Hanna f. 31.3. 1944,
d. 4.7. 1997. Hennar
maður Stefán Kjart-
ansson. Þeirra börn
em Jóhanna Magnea, Valdís Lilja
og Kjartan Smári. Auk húsmóður-
starfa vann Magnea við sauma-
skap, fiskverkun og ræstingar.
Utfor Magneu Þuríðar fer fram
frá Fossvogskirkju mánudaginn
10. ágúst og hefst athöfnin klukk-
an 13.30.
amma okkar á heimilið og var þar
uns hún lést, og eru kærar minning-
ar tengdar henni. Árið 1964 flytja
foreldrar mínir á Rauðalæk 11 og
síðan á númer 10 við sömu götu. St-
arfaði hún þá í mörg ár við fiskverk-
un hjá Júpiter og Mars.
Síðustu ár föður míns vora honum
erfið vegna sjúkdóma og annaðist
hún um hann með mikilli alúð til
loka. Þegar faðir minn lést var eins
og stór hluti af henni hyrfi með hon-
um, og fannst mér eins og hún yrði
aldrei söm eftir. Hún var til heimilis
hjá Hönnu systur minni og Stefáni
manni hennar nokkur ár sem þá
bjuggu á Akureyri, önnuðust þau
hana af einstakri alúð og eiga þau
miklar þakkir skildar. Nokkur ár
dvaldi hún á dvalarheimilinu við
Skjaldarvík, eða þangað til að Hanna
systir mín veiktist af þeim sjúkdómi
sem dró hana til dauða fyrir ári. Síð-
ustu mánuði dvaldi móðir mín á
hjúkranarheimilinu Eir, hér í borg
og lést þar að morgni 4. ágúst. Ég vil
færa alúðarþakkir mínar til allra
þeirra sem önnuðust hana síðustu
æviár hennar, starfsfólks Dvalar-
heimilisins að Skjaldarvík og hjúkr-
unarheimilinu Eir. Valdimar bróður
mínum, konu hans Helgu, og allra
barnabamanna sem bára hag henn-
ar mjög fyrir brjósti, auk allra ann-
arra. Ðtfór hennar fer fram frá
Fossvogskirkju á mánudaginn og
verður hún lögð til hvflu við hlið föð-
ur míns í Gufuneskirkjugarði. Ég
kveð þig, kæra móðir mín, með sár-
um söknuði, en þó feginleik, að þú
hefur nú fengið þá hvfld, sem þú
varst farin að þrá.
Hafðu innilegustu þökk fyrir lífið
sem þú gafst mér.
þinn sonur,
Ingvar
HREINN
PÁLSSON
+ Hreinn Pálsson
fæddist á Siglu-
firði 23. nóvember
1937. Hann lést á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 3. ágúst síðast-
liðinn. Útförin fór
fram frá Fossvogs-
kapellu fimmtudag-
inn 6. ágúst.
Ástkær tengdafaðir
minn, Hreinn Pálsson,
er látinn. Mig langar að
skrifa nokkur orð til
hans í kveðjuskyni. Ég
var svo lánsöm að
kynnast syni hans, Hreini Mikaeli,
og í framhaldi af þvi kynntist ég
Hreini. Strax við fyrstu kynni fann
ég fyrir væntumþykju í hans garð og
vissi að hann var góður og hjartahlýr
maður, enda kom það fljótlega í ljós
hversu greiðvikinn hann var og hlífði
aldrei sjálfum sér. I erfiðum veikind-
*. um hans kom líka í ljós hversu sterk-
ur, þroskaður og æðralaus maður
hann var og ég dáðist
að honum fyrir dugnað
og hugrekki sem hann
sýndi allt fram á síð-
ustu stund. Ófáar átti
ég stundimar með hon-
um, þar sem rætt var
allt milli himins og jarð-
ar. Mér finnst missirinn
sár, en ég veit að hann
fékk loksins friðinn og
sársaukinn er horfinn
og hann er kominn á
betri stað. Hann átti
allt gott skilið og ég
mun sakna hans mikið.
Ég bið fyrir fjölskyld-
unni og ég veit að algóður guð mun
styrkja okkur í sorginni.
Hvfl þú í friði elsku Hreinn.
Eg leit til Jesú, Ijós mér skein,
það ljós er nú mín sól,
er lýsir mér um dauðans dal
að drottins náðarstól.
(Stef. Thor.)
Björk.
Við sjáum, að dýrð á djúpið slær,
þó degi sé tekið að halla.
Það er eins og festingin færist nær
og faðmi jörðina alla.
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englar tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo brjóstið þitt fái svala.
Nú strýkur hann barm þinn blítt og hljótt,
svo blaktir síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumamótt
og svanur á bláan voginn.
(Davíð Stefánsson.)
Elsku hjartans amma og tengda-
mamma. Langþráð var hvíldin eftir
erfitt ár. En nú er þrautinni lokið og
þú horfin frá okkur. En minningin er
ljúf og gott að geta hugsað til baka
með bros á vör, hugsað til gamalla
og nýrra tíma með þakklæti til þín,
tfl allrar þinnai' hlýju og ástúðar,
hugsað um ykkur Guðna afa, með
okkur, í sumarbústaðnum á Þingvöll-
um, í eldhúsinu á Rauðalæknum og
til allra sumranna sem við áttum
saman í Heiðargarði. Þá var oft hleg-
ið, já mikið hlógum við. En best er
samt hugsunin um það að þú sért
komin í hlýjan faðm dóttur þinnar og
eiginmanns, því þar vitum við að þér
líður vel.
Elsku Magga amma, minningin
mun ylja okkur um ókomin ár.
Stefán, Hanna Magnea, Valdís,
Kjartan og fjölskyldur.
Tilvera þín,
var fýrir mér
eins og sólin,
fjalhð, dalurinn,
lækurinn og blómið.
þúsund þakkir fyrir það
góða útsýni sem þú
veittir mér,
elsku amma mín.
Amma mín var fædd á Stokkseyri
en fór ung til Reykjavíkur. Hún var
ekki margorð kona en verkin hennar
vora mörg og mikil. Margar era
minningar um ömmu þegar ég lít til
baka og allar góðar. Með tilvera
sinni veitti hún mér fagurt útsýni en
nú er sjónarsviptir að því með frá-
falli hennar. Amma og afi áttu lengst
af heima á Laugavegi 93 í Reykjavík
og eru fyrstu minnigar mínar þaðan.
Afi lést fyrir 16 áram og fannst mér
eins og lífsgleði ömmu hyrfi með
honum. Síðustu ár hefur hún verið
að mestu rúmliggjandi sökum las-
leika, og veit ég að það var hennar
ósk að fá að kveðja þennan heim.
Ég kveð þig elsku amma mín með
sorg í hjarta og jafnframt gleði yfir
því að þú skulir loksins hafa fengið
langþráða hvíld.
Magnea Þuríður Ingvars-
dóttir og fjölskylda.
Fyrstu minningar okkar systkin-
anna um ömmu era þegar hún og afi
bjuggu á Rauðalæknum í Reykjavflí.
Það var alltaf gott að koma í heim-
sókn til þeirra og eftir að amma hafði
tekið á móti okkur í anddyrinu fóram
við inn i stofu tfl afa. Þegar við voram
búin að heilsa honum fór hann alltaf
með kvæði fyrir okkur og amma var
á meðan frammi í eldhúsi að útbúa
eitthvert góðgæti handa okkur. Sér-
staklega era kleinurnar sem hún
steikti og heita súkkulaðið minnis-
stæð. Amma hafði mikinn áhuga á
hannyrðum og bar heimili þeirra
þess órækt vitni. Það sem einkenndi
ömmu fyrst og fremst var mikil hlýja
og umhyggjusemi. Hafði hún jafnan
mikinn áhuga á því sem við systkinin
tókum okkur fyrir hendur og ef eitt-
hvert okkar átti við veikindi að stríða
var hún alltaf reiðubúin að rétta
hjálparhönd. Ferð sem fjölskyldan
fór ásamt ömmu til Þýskalands, þeg-
ar við vorum ung, er okkur sérstak-
lega minnisstæð. Þar áttum við góðar
stundir saman og tók amma oft þátt í
leik okkar og uppátækjum. Með
þessum fáu orðum langar okkrn- að
minnast ástkærrar ömmu okkar,
minning hennar lifir í hjörtum okkar.
Sá er eftir lifir
deyr þeim sem deyr
en hinn dáni lifir
í hjarta og minni
manna er hans sakna.
Þeir eru himnamir
honum yfir.
(Hannes Pétursson)
Þorgerður, Björgvin, Anna
Róslaug og Magnea Björk.
ISLEIVSKT MAL
Ekki get ég að því gert, að af-
skaplega leiðist mér veikur við-
tengingarháttur þátíðar af
þiggja: þótt ég ?þæði, þótt þeir
?þæðu o.s.frv.
En ástæður eru til alls.
Þiggja, sem sat sterk og stinn í
5. hljóðskiptaröð eins og liggja,
hefur sem sé breytt um beyg-
ingu. Hún gekk: þiggja, þá, þág-
um, þeginn, sbr. liggja, lá, lág;
um, leginn. En svo fór í verra. I
stað þess að segja: ég þá, sbr. ég
Iá, og við þágum, sbr. við lágum,
þá veikist þiggja í þátíð og verð-
ur „þáði“, sbr. náði, og „þáðum“,
sbr. náðum. Þá er rökrétt, því
miður, að mynda þess konar við-
tengingarhátt sem ég var að
finna að í upphafi.
Eg treysti mér ekki til að
bannfæra breytinguna þá >
þáði; þágum > þáðum. Þetta er
orðinn hlutur. En gætum við
ekki sæst á að nota gamla við-
tengingarháttinn þægi og þægj-
um? Hugsið ykkur, ef við segð-
um: Þótt ég ?læði í því, eða þótt
þeir ?læðu í rúminu í dag!
★
Eigum við kannski að fara í
smá málfræðileik? Við sögðum
að þiggja og liggja væru eftir 5.
hljóðskiptaröð, og hvað þýðfr
það. Það merkir að í kennimynd-
unum hefur verið sérhljóðaröðin
e-a-á-e, og er svo stundum enn
óbreytt frá því í fomöld. Þetta
eru sagnir eins og lesa (las, lás-
um, lesið) drepa, gefa, geta,
kveða, leka, meta og reka.
Hvernig mega þá sagnirnar
liggja og þiggja vera þarna í
flokki? Nóg er að svara þessari
spurningu um aðra þeirra, því
eitt á við um báðar. Tökum hina
fyrri. Gerum ráð fyrir að á
frumnorrænu hafi hún verið
*legjan. Nú gerist þrennt: N í
nafnháttarendingum fellur brott
(þó það haldist í þýsku). E>i
með j-hljóðvarpi, og samhljóð
tvöfaldast milli granns sérhljóða
og j. Þá er nafnhátturinn af-
greiddur. Þátíð eintölu hefur
verið lag. G-hljóðið hefur vænt-
anlega breyst í h, en það hljóð
féll brott í enda orðs. Við það
fékk a-hljóðið uppbót fyrir að
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
965. þáttur
missa félagsskap h-hljóðsins og
breyttist í það sem við skrifum
nú á.
Nú mun í bili vera nóg komið
af svo góðu.
★
Og þó. Eigum við ekki að
gægjast (ekki kíkja) á gotnesku.
Hugsið ykkur hversu dásamlegt
það er að eiga bókfest germ-
anskt mál, náskylt íslensku, frá
því á fjórðu öld. Wulfila (Ylfill=
litli úlfur= úlfsi) biskup þýddi
Biblíuna úr grísku á gotnesku
og hlutar hafa varðveist, t.d.
Markúsarguðspjall. Þar sést
hvemig liggja beygðist á got-
nesku: ligjan - lag - légum - lig-
ans, sbr. áðurnefndar breyting-
ar í íslensku. Við skulum taka
eina setningu úr Markúsarguð-
spjalli (1,30): „Iþ swaihró Seim-
ónis lag in brinnón." Þetta var
nú ekki amalegt: En sværa (=
tengdamóðir) Símonar lá í hita-
sótt („brennu").
★
Trúlega höfum við einhvem
tíma velt því fýrir okkur hvers
konar grímur pílagrímur sé. En
hér er enginn grímurinn og eng-
inn pfll eða píla.
Pílagrímur eða pelagrímur
merkir í máli okkar „maður sem
ferðast til heilagra staða“.
Ferðamerkingin er eldri en
heilagsmerkingin. I latínu var til
atviksorðið peregre = erlendis,
utan lands Rómverja. Á latínu
var aðkomumaður kallaður
peregrinus (karl) og peregrina
(kona). Ferðalag gat heitið
peregrinatio, sbr. ritsmíð Giss-
urar Hallssonar lögsögumanns:
Flos peregrinationis. Hún er
því miður glötuð, en flos er
blóm, sbr. blómgyðjuna Flóm.
Seinna meir breyttist í alþýð-
legri latínu peregrinus í pel-
egrinus (ítal. pellegrino), en í
þýsku varð til gerðin Pilgrim.
Er þá skammt til okkar gerðar:
pflagrímur.
★
Hlymrekur handan kvað:
Það er ágætis stúlka hún Eðla,
en umgengst þó kújóna og streðla,
og gangur trðppu þar er,
eins og gengur og sker,
hvort þeir greiða ‘enni klink eda seðla.
★
Ágætur íslenskumaður, sem
ekki vill flíka nafni sínu, hringdi
til mín og minntist á orð og
orðasambönd sem eru nú að
hverfa fyrir erlend áhrif. Veldur
það margnefndri málfátæk.
Hálfur mánuður heyrist nú
ekki, segir hann, heldur alltaf
„tvær vikur (e. two weeks)“.
Hann sagði í hálfkæringi að sér
og kunningja sínum hefði komið
ásamt um, að hálfur mánuður
hefði andast 1991.
Umsjónarmaður er alinn upp
við að segja hálfur mánuður og
kann afskaplega illa við „tvær
vikur“. Hann ímyndar sér að
hann segi það næstum aldrei,
svo að ekki er hálfur mánuður
alveg dauður sem betur fer.
Þá nefndi maðurinn ofnotkun
orðsins vatnaskil í staðinn fyrir
þáttaskil. Þetta er þá dæmi þess
að viss orð komist í hátísku og
ryðji öðrum orðum í sömu merk-
ingu burtu. Það er enn dæmi um
málfátækt. Viðmælandi minn
hélt að „vatnaskilin“ væru ekki
„heimafengin", heldur bein þýð-
ing á enska orðasambandinu
water shed.
★
„Þegar blaðamenn hringdu að
sunnan og spurðu hann um síld,
reyndu þeir að hafa á hraðbergi
þá fyndni sem þeim var tiltæk á
dönsku og einkum var í því falin
að spyrja sjálfir og láta aðra
menn svara í dálkum blaðsins
undir áhrifum af dönskuslettum
Árna sáluga á Geitastekk, jafn-
vel með danskri beygíngu til-
færilega fornafnsins, að við-
bættri „tilviks“-íslensku úr
mentaskólanum: )vAðspurður
kvaðst Iceland Bear jú ekki vita
af hverju norðurlandssíldin væri
ekki mætt í þessu tilviki, hverr-
ar meintur þúngi væri sko (þ.e.
sgú) 150 miljón tonn hvar sem
hún mundi vera staðsett.“
(Halldór Laxness,
Guðsgjafaþula.)