Morgunblaðið - 05.08.1999, Blaðsíða 48

'*t8 FIMMTUDAGUR 5. ÁGÚST 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÞORGERÐUR
^BERGMUNDSDÓTTIR
Þorgerður
Bergmundsdótt-
ir fæddist í Aðalvík
5. september 1934.
Hún lést á heimili
sínu 23. júlí síðast-
liðinn eftir nokkra
sjúkralegu. For-
eldrar hennar voru
hjónin Bergmundur
Sigurðsson oddviti
og Ágústa Stefáns-
dóttir húsfreyja.
Þau fluttust síðar til
Reykjavíkur og
lauk Þorgerður þar
námi frá Mennta-
skólanum í Reykjavík og síðar
Kennaraskóla íslands. Einnig
nam hún bókasafnsfræði við
Háskóla íslands.
Það var haustið 1951. Nærri stórt
hundrað nýnema var mætt til að
setjast í 3. bekk Menntaskólans í
Reykjavík. Við komum úr öllum átt-
um enda var skólinn eini mennta-
skóli borgarinnar. Ein í þessum hóp
var Þorgerður. Hún kom úr „Gaggó
Vest“. Togga var hún kölluð og
^Jþiafnið átti vel við hana, snögga í
svörum, hugmyndaríka og með
gamansemina glitrandi í augunum.
Hún var komin af „galdrafólki" í
Látrum í Aðalvík og það hlaut að
fylgja henni seiðmagn. Eins og svo
margir aðrir á þessum árum bjó
fjölskyldan þröngt, það var í dimmu
húsnæði á Ránargötu. Húsnæði
sem hæfði þessu greinda gestrisna
fólki engan veginn. Við áttum við
sambærileg kjör að búa og báðar
áttum við nánustu ættir að rekja í
„^yeit, en það var ólíkt meiri ævin-
týrahljómi yfir því að vera frá
Homströndum en Húnavatnssýslu.
Við Togga bundumst vináttu-
Hún starfaði mest
við kennslu og var
lengst við Voga-
skóla í Reykjavík en
einnig á Laugalandi
í Holtum og á Pat-
reksfirði. Á sumr-
um var hún leið-
sögumaður og fór
þá víða um land
með erlenda ferða-
menn. Árið 1960
eignaðist hún son-
inn Einar Berg-
mund Arnbjörnsson
sem nú starfar sem
ráðgjafi í upplýs-
ingatækni í Danmörku.
Utför Þorgerðar fer fram frá
Laugarneskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
böndum, sem ekki brustu í 48 ár þó
að okkur bæri sitt í hvora átt. Hún
var líka ári eldri og mér fannst hún
vera fremri mér í flestu, lífsreynslu,
þekkingu og fæmi. Hún var góður
námsmaður og fékk góðar einkunn-
ir þrátt fyrir það að gáfur hennar
væra fyrst og fremst skapandi gáf-
ur sem mælast ekki vel á þeim
mælistikum sem skólakerfi hafa yfir
að ráða. Hún var afar vel ritfær og
ég bjóst við því að hún yrði rithöf-
undur eins og hún átt kyn til en svo
fór ekki. Á hinn bóginn valdi hún
sér störf þar sem frásögnin og frá-
segjandinn eru lykilþættir, bama-
kennari og leiðsögumaður ferða-
manna. Hvort tveggja list staðar og
stundar, en byggist á staðgóðri
þekkingu. Nátengt þessu var svo
þriðja starfið sem hún lagði fyrir
sig, skólasafnakennsla.
Það gefur augaleið að kona þeim-
ar gerðar, sem Þorgerður var, eign-
aðist fjölda vina í störfum sínum
+
'j»
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
JÓNÍNA ÞÓRÐARDÓTTIR,
dvalarheimilinu Hjallatúni,
Vík í Mýrdal,
verður jarðsunginn frá Víkurkirkju
laugardaginn 7. ágúst kl. 14.00
Ingibjörg Matthíasdóttir, Matthías B. Sveinsson,
Einar Matthíasson, Halldóra Svanbjörnsdóttir,
Kolbrún Matthíasdóttir, Björn Sæmundsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Móðir mín,
BJÖRG ANDREA MAGNÚSDÓTTIR,
áður til heimilis
á Gerði, Fáskrúðsfirði,
verður jarðsungin frá Fáskrúðsfjarðarkirkju
laugardaginn 7. ágúst kl. 14.00.
Fyrir hönd aðstandenda,
Róbert Dan Jensson.
+
Frændi okkar og vinur,
RAGNAR SIGURÐSSON,
elliheimilinu Grund,
áður Arnargötu 10,
Reykjavík,
andaðist á elliheimilinu Grund föstudaginn 30.
júlí.
Jarðarförin fer fram frá Fossvogskapellu
föstudaginn 6. ágúst kl. 15.00.
Gunnar Reynir Antonsson, Steinunn Gunnarsdóttir,
Sigrún S. Waage, Hróðmar Gissurarson,
Ellen Guðmundsdóttir
og fjölskyldur.
innan lands og utan sem hún lagði
rækt við. En Togga var engin já-
manneskja eða geðlurða. Oft gat
hvesst á milli hennar og vinanna en
það lygndi ætíð aftur.
Eftir stúdentspróf hélt Togga til
Þýskalands og nam þýsku um hríð,
kom síðan heim og fór í stúdenta-
deild Kennaraskólans. Þá bjó hún í
sambýli við undirritaða og fleiri
bekkjarsystur og félaga í eins konar
„kommúnu", það var áður en þær
komust í tízku og við þekktum ekki
einu sinni orðið. En það var glatt á
hjalla og okkur fannst flestir vegir
færir.
Á vetram kenndi Togga úti á
landi, á Isafirði, Homafirði og víðar.
Hún var gædd flökkueðli og föra-
konublóð rann henni í æðum. Þvi
fór hún víða í kennslu innan lands
en flökkueðlið rak hana einnig til að
heimsækja mörg lönd þannig að
hún hafði „fjöld of farit“ eins og
segir í fræðum þeim sem við num-
um í MR. Síðar lagði hún stund á
bókasafnsfræði við Háskóla Islands
og síðstu skólastörf hennar vora
skólasafnakennsla á Patreksfirði og
síðast í Smáraskóla í Kópavogi.
Snemma tókst Toggu að eignast
þak yfir höfuðið, þótt kennaralaunin
væra lág. Hún festi kaup á íbúð í
Ljósheimum og fjármagnaði af-
borganir með því að leigja íbúðina
út meðan hún sjálf kenndi úti á
landi og fékk húsnæði þar fyrir lítið,
svo var kennaraeklunni fyrir að
þakka. Síðar fékk hún stærri íbúð í
Álfheimum 25, enda þurfti hún og
einkasonurinn Einar Bergmundur
stærra rými þegar hann óx úr grasi.
Utsýni er mikið og vítt í háhýsinu
og veit ég að hún kunni því vel. Hún
var kona sem vildi sjá vítt of veröld
alla og jafnvel út fyrir þau mörk
sem venjulega skyggn augu sjá.
í þessari íbúð var hún er hún lést
23. júlí sl. og fyllti þar með sívax-
andi hóp skólasystkina okkar úr
MR sem hafa fallið í val fyrir þess-
um vágesti. Síðastar á undan henni
voru Dröfn Hannesdóttir og Guð-
rún Katrín Þorbergsdóttir, báðar úr
A-bekknum.
Togga var hún kölluð en Þorgerð-
ur hét hún og síðustu mánuði æv-
innar sýndi hún að hún bar nafn sitt
með réttu. Að hún ætti bæði þor og
æðraleysi til að heyja baráttuna án
þess að grípa til undanbragða og
framlenginga í vonlausri stöðu. En
hún háði þessa baráttu ekki ein.
Hún var studd af fjölskyldu og vin-
um. Einkum vora þær systurdætur
hennar Ágústa og Ester henni til
mikillar hjálpar. Sonur hennar Ein-
ar sem býr í Danmörku kom heim
frá störfum til að vera hjá henni og
styðja hana og annast síðustu vik-
umar.
Einari og öðru fjölskyldufólki
Þorgerðar sendi ég samúðarkveðj-
ur. Henni sjálfri þakka ég nær
hálfrar aldar vináttu.
Dúna.
Fundum okkar bar fyrst saman í
þriðja bekk í Menntaskólanum í
Reykjavík við upphaf skólaárs
haustið 1951. Nokkrum árum áður
hafði Þorgerður flust til Reykjavík-
ur ásamt fjölskyldu sinni norðan af
Homströndum þegar byggð lagðist
af á þeim slóðum. Það vora mikil
viðbrigði og minntist hún þess
stundum hversu erfið þessi um-
skipti vora. Það fór ekki mikið fyrir
þessari fölu grönnu stúlku til að
byrja með en ekki leið á löngu uns
öll skólasystkinin vissu hver hún
var. Það var hún sem gerði bestu og
skemmtilegustu ritgerðimar sem
gjaman vora lesnar upp fyrir bekk-
inn og það var hún sem skrifaði í
Skólablaðið. Svo orti hún hnyttnar
vísur sem var laumað á milli borða í
stelpubekknum og oft var mikið
hlegið. Á þessum áram tókst með
okkur vinátta sem entist ævina út.
Vegna batnandi efnahags þjóðar-
innar á þessum áram var mennta-
skólanám ekki lengur munaður fyr-
ir fáa útvalda. Stúdentaárgangurinn
frá MR 1955 var á margan hátt
merkilegur. Þar voru margir af nú-
verandi máttarstólpum þjóðarinnar
en það sem einkenndi árganginn
öðra fremur var hversu margar af
stelpunum hafa látið að sér kveða á
ýmsum sviðum og óvenjumargar
þeirra héldu áfram námi. Þorgerður
fór í Kennaraskólann að stúdents-
prófi loknu. Hún stundaði kennslu-
störf víða um land, en lengst af í
Vogaskóla. Hún var samviskusamur
kennari og vel látin af nemendum,
bráðgreind og margfróð og talaði
kjarngott og fallegt mál.
Þorgerður vildi vera frjáls eins og
fuglinn og var óhrædd við að fram-
kvæma það sem henni datt í hug.
Hún ferðaðist víða og meðal annars
dvaldi hún um tíma í Þýskalandi og
á Spáni og hún var komin hátt á
fimmtugsaldur þegar henni datt í
hug að ráða sig á samyrkjubú í Isr-
ael þar sem hún lenti í ýmsum ævin-
týram sem hún lýsti í þráðskemmti-
legum sendibréfum. Hún var vinsæl
sem leiðsögumaður fyrir erlenda
ferðamenn á íslandi í mörg ár enda
mjög fróð um landið og hafði sér-
stakan áhuga á þjóðlegum fróðleik
sem hún miðlaði eins og henni einni
var lagið. Hún var svo rammíslensk.
Það var gaman að rekast á hana á
ferðamannastöðum með hópana
sína og það fór ekki á milli mála að
„Frau Gerda" eins og þýsku túrist-
arnir köOuðu hana var í miklum
metum hjá þeim. Mörgum farþega
sinna frá ýmsum löndum bast hún
vináttuböndum og þáði heimboð
þeirra víða um Evrópu og var hvar-
vetna aufúsugestur.
Togga eins og við kölluðum hana
var hreinskOin og lá ekki á skoðun-
um sínum um menn og málefni.
Sumum gat fundist það óþægOegt
en hún var alltaf sjálfri sér sam-
kvæm. Við fengum stundum að
heyra það að við værum orðnar full-
miklir smáborgarar, en það varð
svo sannarlega ekki sagt um hana.
Hún var svo innUega laus við alla
tUgerð og smáborgarahátt. Hún var
viðræðugóð, skUningsrík og ráðholl
og gott var að leita tU hennar ef
manni lá eitthvað á hjarta. Hún var
mikUl vinur vina sinna og einstak-
lega barngóð.
Togga hafði mikinn áhuga á and-
legum málum og kynnti sér ýmsar
heimspekikenningar og trúarbrögð
og það var gaman að hlusta á hana
þegar hún fór á flug. Hún var um-
burðarlynd gagnvart skoðunum
annarra og reyndi aldrei að troða
skoðunum sínum upp á lítiltrúaða
en var alltaf reiðubúm að ræða mál-
in. Hún var trúuð á sinn hátt og var
viss um líf að loknu þessu. Togga
var stór. Hún var stórbrotin, stór-
lynd og hafði stórt hjarta. Kannske
var hún stærst eftir að hún fékk
skapadóminn fyrir rúmu ári. Einar,
sonur hennar, fékk leyfi frá störfum
sínum erlendis tU að koma heim og
annast móður sína síðustu mánuð-
ina. Það var þeim báðum dýrmætt.
Og nú er hún horfin og við sökn-
um hennar mikið. Togga gleymist
ekki þeim sem hana þekktu. Við
munum geyma minninguna um sér-
stæða og skemmtilega skólasystur
og góða og trygga vinkonu. Veri
hún kært kvödd.
Halla og Sigrún
Valdimarsdætur.
Þorgerði Bergmundsdóttur
kynntist ég fyrir tilstUli þeirrar
ágætu konu, Sigríðar Jóhannsdótt-
ur, er um langt skeið vann mikið og
gott starf í Langholtskirkju. Dag
nokkurn fyrir mörgum áram kom
hún með Þorgerði tU mín og kynnti
okkur. Upp frá því kom hún ævin-
lega tU mín þá daga sem hún var í
æfingum og sundi hér niðri í sjúkra-
þjálfun í Sjálfsbjargarhúsinu. Tókst
þá með okkur góður kunningsskap-
ur er síðar varð mjög góð vinátta er
varði allt tU hennar hinstu stundar.
Gerði hún mér þá miklu ánægju að
lesa fyrir mig úr blöðum og bókum
þar sem ég gat ekki lengur haldið á
bókum eða notað lesgrind. Naut ég
þá bæði návista hennar og lestrar-
ins í ríkum mæli. Einkum naut ég
þess að hlusta á hana lesa Ijóð, því
það gerði hún afburða vel. Þorgerð-
ur var gáfuð og mjög vel menntuð
kona, hún var kennari, bókasafns-
fræðingur og leiðsögumaður er-
lendra gesta um sumur. Allt þetta
fórst henni mjög vel úr hendi og
stundaði hún þessi störf svo lengi
sem heilsa hennar leyfði.
Með Þorgerði Bergmundsdóttur
er gengin merk og mæt mannkosta-
kona og sakna ég þar tryggs og
góðs vinar í stað, sem ég á mikið að
þakka. Syni hennar og einkabarni,
Einari Bergmundi, votta ég innilega
samúð mína, svo og nánum ættingj-
um og vinum, en við skulum öll
minnast þess sem segir í sálminum
fagra:
Vort líf sem svo stutt og stopult er
það stefnir á æðri leiðir,
og upphiminn fegri en auga sér
mót öllum oss faðminn breiðir.
(Einar Ben.)
Maria Skagan.
í dag kveðjum við kæra vinkonu
okkar, Þorgerði Bergmundsdóttur.
Þorgerður var stór hluti af lífi okk-
ar systkinanna alla tíð. Hún var vin-
kona móður okkar og þau Einar
voru nágrannar okkar svo sam-
gangur var töluverður milli heimil-
anna. Hún var fastagestur á
bemskuheimili okkar, fylgdist síðan
með okkur þegar við sjálf stofnuð-
um heimili og fjölskyldur. Það ríkti
alltaf sérstök stemmning þegar
Þorgerður kom í heimsókn. Oftar
en ekki spunnust líflegar umræður,
ýmist um það sem efst var á baugi
eða eilífðarmálin. í slíkum umræð-
um nutu eiginleikar hennar sín vel,
en hún var glöggskyggn, fróð,
skarpgreind og skemmtileg. Það
var aldrei lognmolla í kringum Þor-
gerði, hún hafði ákveðnar skoðanir
á mönnum og málefnum og lá
sjaldnast á þeim. í umræðum þótti
sjálfsagt að við bömin tækjum full-
an þátt og hafði Þorgerður oftar en
ekki frumkvæði að því að upplýsa
okkur um gang mála. Eitt af sterk-
ustu einkennum hennar var það að
hún umgekkst alla á jafnréttis-
grandvelli, ekki síst böm og ung-
linga sem hún kom fram við af virð-
ingu. Henni var einkar lagið að upp-
fræða og umgangast ungviðið, enda
átti hún að baki farsælan feril sem
kennari og naut þess að miðla af
þekkingu sinni. Það var sama hvar
borið var niður, í stjómmálum,
þjóðlegum fróðleik, landsmálum,
sögu, listum og menningu, aldrei
var komið að tómum kofanum hjá
henni.
Þekkingarleit Þorgerðar voru lítil
takmörk sett. Líf hennar var að
mörgu leyti í föstum skorðum en
hún var órög við að breyta til og lét
ekki viðjar vanans njörva sig niður.
Til dæmis tók hún sér leyfi frá
kennarastarfinu og fór til Israel þar
sem hún var við störf á viðsjárverð-
um tímum. Hún hafði yndi af ferða-
lögum innanlands sem utan og
kynnti sér menningu annarra þjóða.
Hún var einnig mjög félagslynd.
Sem leiðsögumaður erlendra ferða-
manna um ísland kynntist hún
fjölda fólks víðs vegar að og styrkti
hún þau bönd meðal annars með
heimsóknum.
Þorgerður var víðsýn og leitandi
og átti sér ríkt andlegt líf sem hún
ræktaði af alúð. Þessi iðkun og leit
bar hana víða, bæði í veraldlegum
og andlegum skilningi, t.d. sótti hún
ýmis námskeið bæði hér heima og
erlendis. Hún var heil og gefandi á
þessu sviði sem öðram og nutum við
góðs af því.
Alla tíð sýndi hún okkur og fjöl-
skyldum okkar ræktarsemi og var
hún sjálfsagður gestur í afmælum,
fermingum, við áramót og á öðrum
tímamótum. Hún var mjög barngóð
og börnin okkar hændust að henni.
Þau nutu góðs af tengslum við hana
og sum nutu þeirra forréttinda að
vera boðin í menningarreisur með
henni. Var þá farið á söfn, t.d. Þjóð-
minjasafnið og Náttúragripasafnið
og á kaffihús á eftir. Þetta eru eftir-
minnilegar ferðir sem viðkomandi
búa að.
Nú á kveðjustund minnumst við
Þorgerðar með virðingu sem litríks
persónuleika sem okkur þótti vænt
um og teljum okkur hafa lært
margt af. Við vottum Einari, sem
sýndi aðdáunarverðan styrk í um-
önnun móður sinnar, okkar dýpstu
samúð.
Blessuð sé minning Þorgerðar.
Ragnheiður, Snorri og
Halla Sigrún.