Morgunblaðið - 02.10.1999, Page 6

6 LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Sigur rógberanna
LEIKLIST
þjððleiklitisið á
Smfðaverkstæðinu
FEDRA
Höfundur: Jean Racine. Þýðandi:
Helgi Hálfdanarson. Leikstjóri:
Sveinn Einarsson. Leikinyndar- og
búningahönnuður: Elín Edda Árna-
dóttir. Ljósahönnuður: Ásmundur
Karlsson. Hljóðvinnsla: Sigurður
Bjóla. Leikarar: Anna Kristín Arn-
grímsdóttir, Arnar Jónsson, Gunnar
Eyjólfsson, Halldóra Björnsdóttir,
Hilmir Snær Guðnason, Lilja Guðrún
Þorvaldsdóttir og Tinna Gunnlaugs-
dóttir. Föstudagur 1. október.
FRANSKA leikskáldið Racine
átti það sammerkt með landa sínum
og keppinaut, Pierre Corneille, að
velja viðfangsefni sitt gjarnan úr
grískum og rómverskum sögnum,
enda var sú menntun er þeir hlutu
gegnsýrð klassískum anda. Samtíð-
armaður þeirra, La Bruyére, sagði
muninn á verkum þeirra vera þann
að Comeille lýsti persónunum eins
og þær ættu að vera en Racine eins
og þær væru.
Er Racine skrifaði Fedru
(Phédre) sótti hann efniviðinn í leik-
ritið Hippolýtos eftir forn-gríska
leikskáldið Evripídes (sem var leik-
lesið í Borgarleikhúsinu snemma á
þessu ári), ákveðin atriði í leikrit
rómverska skáldsins Seneku um
Fedru (Phaedra) og sagnir um Aris-
íu eftir Virgil. Úr þessu spann hann
þráð og skrifaði leikrit sem er í eðli
sínu mun dramatískara en fyrri
gerðir og höfðar þ.a.l. betur tii nú-
tímaáhorfenda.
I verkinu er gerður sá munur á
aðli og þýjum að hinir konungbornu
bera í brjósti göfugar tilfinningar
en þýborin fóstra Fedru leggur til
vélráðin. Þetta féll betur að aldar-
anda ríkisstjómarára sólkonungs-
ins, Loðvíks XIV, þar sem aðallinn
var álitinn hafinn yfir lægri hvatir.
Þó að Racine hafi fært leikinn
nær hugarheimi okkar sem nú lifum
með því að ljá persónunum mann-
legri drætti þá fer ekki á milli mála
að hér er á ferðinni klassík - sígilt
verk sem í efnisatriðum og máli er
víðsfjarri nútímaraunsæi. Þýðing
Helga Hálfdanarsonar er þjál og
leikandi og hann hefur fullkomið
vald á frjálslegu ljóðforminu. Hann
notar töluvert stuðlasetningu án
þess að láta þröngar skilgreiningar
hefta sig. Málsniðið er bóklegt eins
og formið krefst en á sama tíma frá-
leitt eins upphafið og á Shakespe-
are-þýðingum hans.
Valinn hópur leikara ljáir safarík-
um og ljóðrænum textanum líf. Það
er unun að heyra þá hvem af öðmm
kljást við orðkynngi þýðandans,
sigla upp í vindinn þegar setning-
arnar ganga yfir mörk línanna en
finna alltaf hrynjandi ljóðsins eins
og háttbundnar öldur á byrðingn-
um.
Sviðsmyndin er skínandi haf-
djúpsblá og leiktjöldin að baki í
fjölda mattra tóna af gráu og bláu.
Ljósin leika við þennan gmnn og
kalla fram ferskan litblæ við hvert
atriði og hverja nýja tilfinningu sem
túlkuð er á sviðinu. Búningamir eru
tilbrigði við hefðbundinn forn-grísk-
an fatnað en hönnuðurinn fær útrás
í fjölda smáatriða og umfram allt í
litavali. Klæðnaður hverrar persónu
einkennist af ráðandi lit: Fedra er
kopar, Þeseifur siifur og Hippólítos
gull, Arisía ber hvítan lit sakleysis-
ins og þernumar em klæddar
grænu og rauðu. Litirnir em djúpir
Nýir starfs-
menn Sjálf-
stæðis-
flokksins
HANNA Bima
Kristjánsdóttir
stjómmálafræð-
ingur hefur verið
ráðin aðstoðar-
framkvæmda-
stjóri Sjálfstæð-
isflokksins. Hún
gengdi áður
starfi fram-
kvæmdastjóra
þingflokks Sjálf-
stæðisflokksins
og hefur Gréta
Ingþórsdóttir
verið ráðin fram-
kvæmdastjóri
þingflokksins í
stað hennar.
Starf aðstoð-
arframkvæmda-
stjóra er nýtt
starf hjá flokkn-
um. Aðstoðar-
framkvæmdastjóri mun meðal ann-
ars vinna að þeim breytingum sem
fyrirhugaðar em á starfsemi og
skipulagi Sjálfstæðisflokksins á
næstu ámm, ekki síst í ljósi nýrrar
kjördæmaskipunar.
Hanna Bima Kristjánsdóttir lauk
BA-prófi í stjórnmálafræði frá Há-
skóla Islands árið 1991 og masters-
prófi í alþjóðlegum og evrópskum
stjómmálum frá Edinborgarhá-
skóla árið 1993. Hún hefur undan-
farin fjögur ár gegnt starfi fram-
kvæmdastjóra þingflokksins.
Hanna Bima er 32 ára, gift Vil-
hjálmi Jens Amasyni heimspekingi
og eiga þau eina dóttur.
Gréta Ingþórsdóttir er 33 ára
gömul og hefur starfað sem blaða-
maður á Morgunblaðinu og útgáfu-
stjóri aðalnámskráa í menntamála-
ráðuneytinu.
Eiginmaður hennar er Gísli
Hjartarson, verktaki. Þau eiga tvö
böm.
Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Gréta
Ingþórsdóttir
Morgunblaoið/Jón ISvavarsson
Fedra þiggur ráð hjá Önónu, fóstru sinni, með hroöalegum afieiðingum: Anna Kristín Arngrímsdóttir
og Tinna Gunnlaugsdóttir í hlutverkum sinum.
og sterkir sem endurspeglar túrkís-
litt svið og súlur og eiga stóran hlut
í að gera sýninguna að því augna-
yndi sem hún er. Fábrotin hljóð-
myndin, allt að því spartönsk, jók
áhrif orða og umhverfis í hápunkt-
um leiksins.
Leikurinn er af hæsta gæða-
flokki. Tinna Gunnlaugsdóttir hefur
áður sýnt hverju hún fær áorkað í
klassískum harmleik og hér er eng-
inn svikinn. Hún er þroskuð Fedra
sem gerir sér fullkomlega grein fyr-
ir hvert stefnir en fær ekki umflúið
örlög sín er hún veikgeðja Jjáir máls
á að rógbera stjúpson sinn. Hilmir
Snær Guðnason ljáir hinum göfuga
Hippólítosi stolt jafnt sem ungæðis-
lega feimni. Samleikur hans og
Halldóru Björnsdóttur var sérstak-
lega góður og hún náði vel að túlka
hreinar tilfinningar hinnar föngnu
meyjar. Arnar Jónsson er mikii-
fenglegur sem Þeseifur og fer óvið-
jafnanlega vel með textann. Anna
Kristín Arngrímsdóttir leikur skír-
um dráttum örlagavaldinn í verkinu
- Önónu, fóstru Fedru, sem vill
henni allt hið besta en steypir þeim
báðum í glötun. Raddbeiting hennar
og svipbrigði túlkuðu geðshræringu
hennar mjög eftirminnilega. Gunn-
ar Eyjólfsson var Þeramenes, kenn-
ari Hippólítosar, og Lilja Guðrún
Þorvaldsdóttir vai' þernan Panópa.
Þau bái*u ótta í brjósti við örlög
herra sinna og þungbúin váleg tíð-
indi er syrti í álinn. Raddir þeiiTa
hæfðu vel efniviðnum dimmar og
holar og nístu inn í bein.
Sveinn Einarsson hefur unnið
stórvirki með hjálp valins hóps leik-
ara og listrænna hönnuða. 111 örlög
verða ekki umflúin en fyrst róg-
tungumar báru dyggðina ofurliði er
ekki annað en að sætta sig við orð-
inn hlut og njóta þess að sjá persón-
urnar sprikla í neti því sem breysk-
leiki þeirra hefur spunnið þeim.
Sveinn Haraldsson
Nýstárleg kynning á vetrardagskrá Islenska dansfiokksins
Dansað
innan um
málverk
ISLENSKI dansfiokkurinn kynnti vetrar-
dagskrá sína með nokkuð nýslárlegum
hætti í gær. Dansarar fiokksins sýndu úr
verkum komandi haustsýningar í Galleríi
Sævars Karls að viðstöddum fjölda gesta.
Fyrsta sýning vetrarins verður frum-
sýnd 14. október í Borgarleikhúsinu og
em ungir íslenskir danshöfundar þar í
forgrunni. Þar verða sýnd þrjú verk, NPK
eftir Katrínu Hall listdansstjóra flokksins,
Maðurinn er alltaf einn eftir Ólöfu Ing-
ólfsdóttur og Æsa eftir Lám Stefánsdótt-
ur danshöfund, Guðna Franzson tónskáld
og Þór Tulinius leikstjóra.
Það var kátt yfir dönsumm flokksins í
gær, þar sem þeir dönsuðu innan um lista-
verk Magnúsar Kjartanssonar myndlistar-
manns, og var þeim feykilega vel tekið af
áhorfendum, sem vom á öllum aldri. Morgunbiaðia/Jón Svavarsson
Golfstraumurinn breytir um stefnu í Norður-Atlantshafí
Engin merki þess að
ný ísöld sé í uppsiglingu
GOLFSTRAUMURINN hefur breytt um stefnu
í Norður-Atlantshafi en stefnubreytingin þarf þó
ekki að tákna að ný ísöld sé í aðsigi. Kemur þetta
fram í frétt Reuters-fréttastofunnar sem vitnar í
frásögn danska verkfræðiritsins Ingenwren af
niðurstöðum rannsókna sem danski haffræðing-
urinn Erik Buch hjá dönsku veðurfarsstofnun-
inni hefur tekið þátt í.
Rekja má stefnubreytingu Golfstraumsins til
austurs til stífari vestlægra vinda yfír Norður-
Atlantshafi á undanfömum árum, að því er Buch
segir í Ingenioren.
Stefnubreytingin hefur ekki dregið úr heit-
sjávarmagninu sem berst með Golfstraumnum til
norðurhafa. Straumurinn liggur nú nær Noregi
en áður var, að sögn Buchs. Hann segir engin
merki sjást er bent geti til þess að kólnun loft-
hjúpsins og þar með ný ísöld sé yfirvofandi.
Vestlægir vindar hafa sótt í sig veðrið á Norð-
ur-Atlatnshafi, að sögn Buchs, vegna aukins
þrýstingsmunar milli lægðaskila umhverfis ís-
land og háþrýstisvæða við Azoreyjar. Hann sagði
að enn hefði ekki tekist að skýra þann breytta
þrýstingsmun.
„Kalda hjartað“ hvarf í Grænlandshafi
Fyrirbæri sem vísindamenn nefna „kalt hjarta
heimshafanna“ og lýsa sem risastórri pumpu er
viðhaldið hefur Golfstraumnum með því að draga
árlega 30.000 rúmkílómetra af köldu vatni niður
á botn Grænlandshafs hvarf snemma á þessum
áratug.
Ýmsir vísindamenn óttuðust að hvarf hjartans
myndi draga máttinn úr Golfstraumnum og leiða
til nýrrar ísaldar í Evrópu er drægi úr heita-
vatnsflæði til Norður-Atlantshafs.
Nýjar rannsóknir sýna hins vegar að eftir
hvarf kalda hjartans í Grænlandshafi hafi fyiir-
bæri af sama tagi orðið til, annars vegar í Norð-
ur-íshafi og hins vegar í Labradorhafi. Drægju
þessi nýju köldu hjörtu jafnmikinn kaldsjó niður
að hafsbotni og Grænlandshjartað áður.