Morgunblaðið - 02.10.1999, Síða 66

MORGUNBLAÐIÐ
66 LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999

Bein lýsing er á mbl.is
nú um helgina í einvíginu um
íslandsmeistaratitilinn í skák
Fyrsti skákviðburðurinn á íslandi
sem sendur er beint út á Netinu
Fyigstu með stórmeisturunum
Hannesi Hlífari Stefánssyni
og Helga Áss Grétarssyni
í spennandi einvígi
Hmbl.is
-ALLTAf= e/TTHV*\£? NÝ7T~
UMRÆÐAN
Flj ótsdals virkj un
er óarðbær
fjárfesting
FORSTJÓRI
Landsvirkjunar, Frið-
rik Sophusson, gagn-
rýnir í viðtali við Morg-
unblaðið fimmtudaginn
9. september sl., út-
reikninga mína á vænt-
anlegu tapi af Fljóts-
dalsvirkjun, sem birt-
ust í blaðinu 4. sama
mánaðar. Það sem
Friðrik lætur hafa eftir
sér í umræddu viðtali
eru að mestu órök-
studdar fullyrðingar,
sem ekki verður frekar
fjallað um hér, ásamt Þorsteinn
útúrsnúningi og rang- Siglaugsson
færslum, sem ég ætla
ekki að elta ólar við hér. Að því
litla leyti sem gagnrýni hans er
efnisleg er hún einfaldlega röng.
20% neikvæð ávöxtun á eigið
fé Fljótsdalsvirkjunar
Friðrik segir það rangt að
Landsvirkjun geri 3,9% ávöxtunar-
kröfu á framkvæmdir frá
1966-1997. Hið rétta er, að um-
rædd ávöxtunarkrafa kemur fram í
tOvitnaðri skýrslu um arðsemi af
orkusölu til stóriðju, sem gefin var
út af Landsvirkjun árið 1997. Segir
þar orðrétt: „Raunvextir af lánum
Landsvirkjunar á tímabilinu
1971-1997 voru 3,9%. Þannig hafa
tekjur af stóriðju staðið undir þeim
lánum sem ætla má að Landsvirkj-
un hafi þurft að taka vegna hennar
og gott betur. Ef miðað er við 4%
reiknivexti þýða niðurstöðurnar að
Landsvirkjun var ríflega 6 mOlj-
örðum króna betur sett í lok árs
1997 með stóriðju en hún hefði ver-
ið án hennar." Skýrslan gerir sem
sagt ráð fyrir því, að það að standa
undir lánum nægi til að réttlæta
fjárfestinguna. Þetta hefur hingað
til heitið ávöxtunarkrafa. Það er
ekki við undirritaðan að sakast
þótt hún sé byggð á vitlausum for-
sendum.
Friðrik afneitar þessari ávöxtun-
arkröfu og gefur í skyn að hún sé
hærri. Samt sem áður ítrekar hann
niðurstöðu skýrslunnar um 6 millj-
arða arðsemi af umræddum fjár-
festingum. Þessi arðsemi grund-
vallast á sömu ávöxtunarkröfu og
hann afneitar í viðtalinu! Það er
erfitt að lesa annað út úr þessari
mótsögn en að forstjórinn þekki
ekki samhengið milli ávöxtunar-
kröfu og núvirðis, að því hærri sem
ávöxtunarkrafan er, þeim mun
lægra er núvirðið. Meðfylgjandi
línurit (línurit 1) sýnir núvirði
Fljótsdalsvirkjunar miðað við mis-
munandi ávöxtunarkröfu. Eins og
sjá má þarf að minnsta kosti að
fara niður í 0,5% meðalávöxtun
(WACC) til að fjárfestingin standi
á sléttu, sé fjárfestingin látin njóta
vafa um framtíðartekjur, en -2,5%
Peysuúrvalið er
í Glugganum
Glugginn
Laugavegi 60, sími 551 2854
er þó raunhæfari tala.
Það jafngildir um 20%
neikvæðri ávöxtun á
eigið fé miðað við 6%
ávöxtun á lánsfé.
Þyrfti svipað orku-
verð og almennings-
veitur greiða
Friðrik bendir á að
álverð 1998 hafi verið
lágt og því séu 88 aur-
ar pr. kwst. ekki raun-
hæf viðmiðun þegar
spá á fyrir um tekjur
af Fljótsdalsvirkjun.
Árið 1997 var álverð
hins vegar með hæsta
móti og þá var raf-
orkuverðið ein króna pr. kwst.
Samkvæmt upplýsingum frá iðnað-
arráðherra í Morgunblaðinu í
ágúst sl. er spáð 1% lækkun ál-
verðs árlega í náinni framtíð. Það
er því ljóst að 88 aura meðaltekjur
eru alls ekki of lágt áætlaðar, þvert
á móti. Meðfylgjandi stöplarit
(stöplarit 1) sýnir núvirði Fljóts-
dalsvirkjunar miðað við mismun-
Virkjanir
Með því lága orkuverði
sem Landsvirkjun
fær frá stóriðju, segir
Þorsteinn Siglaugsson,
er einfaldlega tap
á sölunni.
andi orkuverð. Til að fjárfestingin
standi nokkum veginn á núlli þarf
að fá 2,20 krónur fyrir kílówatt-
stundina. Mér er það satt að segja
hulin ráðgáta hvernig Friðrik
Sophusson ætlar að fara að því að
selja orku til stóriðju á nánast
sama verði og til almenningsveitna.
Álverið verður óhagkvæmt
á 15 árum
Friðrik hefur eftir undirrituðum
að líftími virkjana sé 15 ár. Það er
rangt. Eg geri ráð fyrir 40 ára líf-
tíma í útreikningum mínum. Iðnað-
arráðherra benti hins vegar á það á
dögunum, að væntanlegt álver á
Reyðarfirði verði óhagkvæmt eftir
15 ár. Það segir sig því sjálft að
ekki er hægt að gera ráð fyrir ör-
uggri orkusölu lengur en sem því
nemur. Að þeim tíma liðnum geri
ég ráð fyrir 50% líkum, eða algerri
óvissu, um frekari orkusölu á upp-
haflegu verði. Friðrik telur það
óraunhæft þar sem orkuna megi
selja almenningsveitum eða öðrum
stórum kaupendum hætti álverið
rekstri, sem óneitanlega er líklegt
þegar það er orðið óhagkvæmt.
Hann virðist ekki átta sig á því, að
til að selja vöru eða þjónustu, þarf
markaður fyrir hana að vera fyrir
hendi.
Línurit 3 sýnm núvirði Fljóts-
dalsvirkjunar, annars vegar miðað
við örugga orkusölu í 40 ár og hins
vegar miðað við örugga sölu í 15 ár
og óvissu í 25 ár eftir það. Eins og
sjá má er munurinn ekki mikill.
Fyrri möguleikinn leiðir til 19
milljarða taps, sá síðari til 22 millj-
arða taps. Eg tel síðari töluna rétt-
ari, enda aldrei skynsamlegt að
láta fjárfestingar njóta vafans þeg-
ar hann er til staðar á annað borð.
Þjóðhagfræðilegir loftfimleikar
ekki grundvöllur fjárfestinga
Forstjóri Landsvirkjunar vitnar
til íyrrnefndrar skýrslu um orku-
sölu til stóriðju og nefnir, réttilega,