Morgunblaðið - 08.09.2000, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Samræmd evrópsk atvinnuflug-
mannsprdf tekin upp hér á landi
Leyfí til að fljúga
vélum sem skráðar
eru í öðrum löndum
Tvær fjölskyldur ferðast um heiminn á húsbflum
Ævintýraþráin réð ferðinni
Morgunblaðið/Þorkell
Stefán Gunnarsson, Eyrún Björnsdóttir, Jónas Stefánsson, Lára Krist-
jánsdóttir og Gunnar Valdimarsson. Fyrir framan þau standa Signý
Stefánsdóttir og Arnar Gunnarsson.
SAMRÆMD evrópsk atvinnuflug-
mannspróf, svokölluð JAR-próf,
voru haldin í fyrsta sinn hér á landi
nýverið en prófin munu nú koma til
með að leysa af hólmi þau bóklegu
atvinnuflugmannspróf sem hingað til
hafa verið haldin hér.
Pétur K. Maack, framkvæmda-
stjóri flugöryggissviðs Flugmála-
stjómar, segir að helsti kostur þess-
ara samræmdu prófa sé sá að þau
skapi grundvöll fyrir því að gefa út
alþjóðlegt atvinnuflugmannsskír-
teini en hingað til hafí íslenskt at-
vinnuflugmannspróf aðeins veitt
leyfí til að fljúga vélum sem skráðar
eru á Islandi.
JAR-prófin eru haldin í tengslum
við flugöryggissamtök Evrópu, JAA,
í TILEFNI af árs afmæli klúbbsins
Geysis verður opið hús á Ægisgötu
7 í dag, milli klukkan 16 og 18. Tek-
ið er á móti velunnurum, féiögum og
aðstandendum og starfsemin kynnt.
Geysir er klúbbur fólks sem á eða
hefur átt við geðræn vandamál að
stríða og starfar samkvæmt hug-
og veita leyfi til að fljúga vélum sem
skráðar eru í aðildarríkjum þeirra.
Samtökin eru tíu ára gömul og hefur
Island verið aðili frá stofnun þeirra.
JAR prófin hafa verið í þróun í nokk-
ur ár og tóku fyrstu löndin, Dan-
mörk og Bretland, þau í notkun fyrir
um ári og hafa önnur lönd fylgt í
kjölfarið á undanförnum mánuðum.
Pétur segir að í hvert sinn sem
prófað er séu spurningar teknar úr
sameiginlegum gagnabanka, með 5
til 10 þúsund spurningum, sem full-
trúar frá íslandi tóku meðal annarra
þátt í að setja saman.
Hann segir að árangur þeirra sem
þreyttu prófin hér nú fyrir skömmu-
sé sambærilegur við árangur nem-
enda í öðrum löndum Evrópu.
myndum svonefndrar Fountain
House-hreyfingar. Aðalmarkmið
hans er að hjálpa fólki að lifa eðli-
legu lífi í þjóðfélaginu. í því skyni er
fólki meðal annars veitt aðstoð við
að komast út á almenna vinnu-
markaðinn með stuðningi klúbbs-
ins.
„ÆTLI það sé ekki ákveðin ævin-
týraþrá sem fær okkur til að fara í
þessa ferð um heiminn," segir Stef-
án Gunnarsson, tæknifræðingur og
fjölskyldufaðir í annarri af tveimur
íslenskum fjölskyldum sem lögðu af
stað í fyrradag í ferðalag um heim-
inn á húsbflum. Lagt var af stað frá
Útilíf við Glæsibæ í Reykjavík síð-
degis og er ætlunin að taka ferjuna
Norrænu frá Seyðisfirði í dag,
föstudag, til Danmerkur.
Þaðan verður ekið rösklega nið-
ur í gegnum Evrópu til Spánar og
yfir til Afríku. Þaðan fara fjölskyld-
urnar til Brasilíu og fleiri
Suður-Ameríkulanda en gert er ráð
fyrir því að ferðin endi í Halifax
næsta sumar.
„Við höfum öll ferðast mikið
bæði hér heima og erlendis og má
eiginlega segja að ferðamennskan
sé hluti af okkar lífsstfl," segir Ste-
fán ennfremur þegar hann er
spurður um ástæðu fararinnar.
„Mér virðist sem ansi margir búi yf-
ir einhverjum slikum draumi þegar
ég segi fólki frá áformum okkar
þótt fæstir láti sennilega verða af
því að framkvæma þá,“ bætir Ste-
fán við.
Með honum í för er eiginkona
hans, Eyrún Björnsdóttir innan-
hússarkitekt, og börnin tvö, Jónas,
12 ára, og Signý, sex ára, en auk
þess fara hjónin Gunnar Valdimars-
son stoðta'kjasmiður og Lára Á.
Valdimarsdóttir hárgreiðslukona
ásamt syni sínum, Arnari, sex ára.
Stefán segir börnin öll mjög
spennt enda vön því að ferðast. „Þá
höfum við átt ánægjulegt samstarf
við skólastjóra og kennara Digra-
nesskóla í Kópavogi en þangað
ganga börnin öll í skóla,“ segir
Stefán. Bömin tóku námsgögn með
sér í ferðina og er ætlunin að þau
stundi námið í fjarnámi meðan á
ferðinni stendur.
„Jónas, elsta barnið, fékk m.a.
það verkefni að senda pistla til
bekkjarins annað slagið og stuðst
verður við ferðalag hans í landa-
fræðikennslu skólans."
Kostnaður hleypur á milljónum
Þegar Stefán er spurður um
kostnað ferðarinnar segir hann að
hann hlaupi á mörgum milljónum.
„Eg ætla ekki einu sinni að segja
hve margar milljónir vegna þess að
þær gætu orðið fleiri þegar upp er
staðið." Stefán segir að þau hafi
fjármagnað ferðina m.a. með því að
selja bfla, vélsleða og aðrar verald-
legar eignir sem þau áttu. Þau hafí
þó ekki þurft að selja húseignir.
Hann segir undirbúninginn hafa
staðið markvisst yfir frá því í vor en
m.a. hafi þurft að ganga frá trygg-
ingamálum í gegnum breskt trygg-
ingafyrirtæki. Einnig hafi þurft að
koma saman íjárhagsáætlun og síð-
ast en ekki síst ferðaáætlun. Hægt
er að fylgjast með ferðalaginu á
sérstakri heimasiðu ferðarinnar
sem Stefán segir að verði uppfærð
með tíu daga til tveggja vikna
fresti. Heimasíðuna má finna á
heiinasiðu Utilífs en einnig á mbl.is.
Opið hús hjá
klúbbnum Geysi
Alþjóðlegur bragur
á bókmenntahátíð
íslenska bókmenntahátíðin 2000 hefst í
Norræna húsinu á sunnudag og stendur í
viku, frá 10.-16. september. Þetta er í
fímmta sinn sem íslenska bókmenntahátíðin
er haldin og sú umfangsmesta, að sögn for-
manns framkvæmdanefndar, Riittu
Heinámaa, forstjóra Norræna hússins.
ALLS KOMA 16
erlendir rithöf-
undar á hátíðina
frá 13 þjóðlönd-
um og 25 íslensk-
ir rithöfundar og
bókmenntafræð-
ingar taka einnig
þátt.
Dagskrá hátíð-
arinnar er þannig
skipulögð að hún
fer fram á tveimur stöðum í borg-
inni, í Norræna húsinu og Iðnó, og
verða umræður að degi til í Nor-
ræna húsinu en upplestur skáldanna
í Iðnó á kvöldin. Allir dagskrárliðir
hátíðarinnar eru opnir almenningi
°g segjast talsmenn hátíðarinnar
vænta góðrar þátttöku bókmennta-
unnenda á hátíðinni.
Erlendir rithöfundar
Meðal hinna erlendu gesta er
Nóbelsverðlaunahafinn í bókmennt-
um 1999, þýski rithöfundurinn Gunt-
er Grass. Hann tekur þátt í umræð-
um í Norræna húsinu á mánudag
ásamt pólska leikskáldinu Slawomir
Mrozek og Matthíasi Johannessen
skáldi og ritstjóra. Grass mun árita
bækur sínar í verslun Pennans-
Eymundsson í Austurstræti í dag
milli kl. 17.30 og 18.30. í tilefni komu
Gtinter
Grass
Kerstin
Ekman
André
Brink
Slawomir
Mrozek
höfundarins býður Vaka-Helgafell 1.
og 2. bindi skáldverks Grass, Blikk-
trommunnar, á sérstöku tilboði en 3.
bindið er nýkomið út.
Aðrir erlendir gestir hátíðarinnar
eru A.S. Byatt og Magnus Mills frá
Bretlandi, André Brink frá Suður-
Afríku, Ingo Shulze frá Þýskalandi,
Nora Ikstena frá Lettlandi, Edward
Bunker frá Bandaríkjunum, Ivan
Klima frá Tékklandi, Tahar Ben Jel-
loun frá Frakklandi, Kerstin Ekman
frá Svíþjóð, Linn Ullmann og Er-
lend Loe frá Noregi, Monika Fager-
holm frá Finnlandi, Ib Michael frá
Danmörku og Jógvan Isaksen frá
Færeyjum.
Ræða framtíð bókarinnar
„Okkur tókst að fá þá gesti sem
við vildum bjóða á hátíðina og þar
skipti sköpum samstarf okkar við
Reykjavík - menningarborg Evrópu
2000. Án þess hefði ekki tekist að
skipuleggja svo stóran alþjóðlegan
viðburð," segir Riitta Heinámaa.
„Hlutverk Norræna hússins er m.a.
að benda á hinn norræna veruleika
og norrænu tungumálin eru mjög
mikilvæg í því sambandi og á undan-
förnum árum hefur verið lögð sívax-
andi áhersla á að vernda hinar nor-
rænu tungur. Hér á íslandi hefur
málvemdarstefnu verið haldið á lofti
um árabil og því er ánægjulegt að
svo mikil áhersla sé lögð á norræna
höfunda á hátíðinni. Annað sem ein-
kennir þessa hátíð er kynning á ís-
lenskum bókmenntum en aldrei áð-
ur hafa jafnmargir erlendir
útgefendur átt fulltrúa sína á ís-
lenskri bókmenntahátíð. í þriðja lagi
vil ég nefna að eitt af aðalþemum há-
tíðarinnar er framtíð bókarinnar.
Mikil umræða á sér nú stað um raf-
rænar útgáfur af ýmsu tagi en ég
trúi því reyndar að bókin eigi eftir
að lifa um langan aldur og ekkert
geti komið í stað þeirra upplifunar
að lesa góða prentaða skáldsögu eða
ánægjan sem fólgin er í því að eiga
vandaðar bækur í fallegri bóka-
hillu.“
Þess má geta að á morgun, laug-
ardag, verður fjallað ítarlega um
dagskrá bókmenntahátíðarinnar og
erlendu höfundana í sérstökum
blaðauka sem fylgir Lesbók Morg-
urblaðsins.
Breyttir tímar í Hákarlavinnslu Ósk-
ars Friðbjarnarsonar á Vestfjörðum
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Óskar Friðbjarnarson og Guðmundur Páll, sonur hans,
skoða framleiðsluna.
Fær hráefni frá Eyj-
um og Grindavík
STÆRSTA hákarlavinnsla landsins,
sem er milli Hnífsdals og Isafjarðar,
fær megnið af hráefninu frá Vest-
mannaeyjum og Grindavík, en að-
eins lítinn hluta frá sjávarplássunum
við ísafjarðardjúp. Óskar Friðbjarn-
arson, eigandi vinnslunnar, sagði
þetta tákn um breytta tíma, nú væru
tveir togarar eftir við ísafjörð, en
fyrir fáum árum hefðu þeir verið 15.
„Hákarlinn verður að berast
ferskur til okkar og má ekki vera
meira en fjögurra daga gamall, nema
hann sé frystur," sagði Óskar. „Sjó-
mennirnir fyrir sunnan hafa bjargað
okkur með því að skera hákarlinn
niður og senda okkur hann frystan.“
Óskar, sem nú er rúmlega sjötug-
ur, verkaði fyrsta hákarlinn árið
1979 og smakkaði Guðmundur Páll
sonur hans, sem þá var 10 ára gam-
all, á frumrauninni. Nú sér að Guð-
mundur Páll að mestu um rekstur-
inn þó faðir hans eigi fyrirtækið.
Þeir feðgar sögðu að fyrirtækið
væri í örum vexti því svo virtist sem
íslendingar borðuðu sífellt meiri
hákarl. Vissulega seldu þeir um 70%
af framleiðslunni í kringum þorrann,
en þó væri það að breytast.
„Við erum ekki í neinum vandræð-
um með að selja þetta - það vantar
alltaf hákarl," sagði Guðmundur
Páll. „Við erum jafnvel að velta því
fyrir okkur að fara að selja hákarlinn
í krukkum, sem fólk getur þá geymt í
frysti. Hákarlinn geymist mjög lengi
í frysti og þiðnar á hálftíma."
Öskar sagði að margir notuðu
hákarl sem lyf: „Það er ótrúlegur
fjöldi fólks sem notar hákarl við
brjóstsviða - fólk sem er með háar
magasýrur. Þetta fólk fær sér bita af
hákarli á fastandi maga á morgnana
og kennir sér einskis meins.“
Feðgarnir sögðu að innan skamms
yrði byrjað að þurrka hákarlinn sem
yrði á þorrabökkum komandi árs.
„Sá hákarl sem verður á borðum
landsmanna um þorrann er nú í kæs-
ingu í Hnífsdal," sagði Guðmundur
Páll. „Þar er allt harðlæst og enginn
fær að koma þangað inn því þar er
leyndarmálið falið,“ bætti hann við
og vísaði til leyndardómsfullrar upp-
skriftar þeirra feðga við kæsinguna.