Morgunblaðið - 22.12.2000, Qupperneq 32

32 FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Fujimori og Montesinos viðriðnir eiturlygasölu
Leiðangur til Plútós hugsanlegur
Gróðinn hátt í fjórir
milljarðar króna
Bogota, Lima, Caracas. Reuters.
ALBERTO Fujiraori,
fyrrverandi forseti
Perús, og Vladimiro
Montesinos, félagi
hans og fyrrverandi
yfirmaður perúsku
leyniþj ónustunnar,
fengu hátt í fjóra millj-
arða íslenskra króna
fyrir samninga við kól-
ombíska eiturlyfjabar-
óninn Pablo Eseobar.
Er það haft eftir bróð-
ur hans, Roberto, en
Pablo féll í átökum við
lögregluna 1993.
Roberto Escobar,
„E1 Osito“ eins og
hann er kallaður, sagði
í síðasta mánuði, að bróðir sinn hefði
látið Montesinos fá 87 millj. kr. árið
1989 til að fjármagna kosningabar-
áttu Fujimoris en upphæðimar, sem
hann nefnir nú, eru margfalt hærri.
„Montesinos og Fujimori fengu
hátt í fjóra milljarða kr. í þann tíma,
sem þeir störfuðu með Pablo, bróður
mínum,“ sagði Escobar í viðtali við
RCN-sjónvarpsstöðina í Kólombíu
en það var téföð í fangelsi í borginni
Itagui, þar sem hann er í haldi. Sagði
hann ekki hve lengi þeir Fujimori og
Montesinos hefðu starfað með bróð-
ur hans en í væntanlegri bók, „Bróð-
ir minn Escobar“, segir hann, að
Pablo hafi haft persónulegt samband
við þá báða. Birtust útdrættir úr
bókinni í fréttatímaritinu Semana í
þessari viku. Þar ítrekar hann, að
Montesinos hafi krafist og fengið 87
millj. kr. til að fjármagna kosninga-
baráttu Fujimoris 1989 og segir, að
Perúforseti hafi sjálfur hringt í
Pablo Escobar til að þakka honum
fyrir.
Vladimiro
Montesinos
Alberto
Fujimori
Lögreglan í Perú er nú að kanna
fjöldann allan af reikningum í bönk-
um víða um heim, meðal annars
nokkra í Sviss, sem geyma um sex
milljarða kr., og eru þeir allir taldir
tengjast Montesinos. Hann hrökkl-
aðist frá sem yfirmaður leyniþjón-
ustunnar í september vegna mútu-
hneykslis og fer nú huldu höfði.
Fujimori er aftur á móti sestur að í
Japan þar sem hann hefur borgara-
rétt og verður ekki framseldur til
Perús.
Forstjóri læknastöðvar í Caracas í
Venesúela sagði í fyrradag, að
Montesinos hefði komið þangað,
skeggjaður og undir fölsku nafni, og
látið breyta á sér andlitinu, nefi og
augnlokum, í síðustu viku. Hefði
hann síðan látið sig hverfa án þessa
að greiða reikninginn. Hefur nú ver-
ið fyrirskipuð opinber rannsókn á því
hvort Montesinos hafi komið ólög-
lega til landsins.
Yfirvöld í Perú segjast nú hafa
nægar upplýsingar í höndunum til að
höfða mál á hendur hundruðum
stjómmálamanna, herforingja og
kaupsýslumanna fyrir spillingu. Er
búist við, að það verði gert smám
saman til að ofbjóða ekki réttar-
kerfinu. Segja má, að allt samfélagið
standi á öndinni eftir að „Síamství-
burarnir“ eins og þeir eru kallaðir,
Fujimori og Montesinos, hrökkluð-
ust frá enda náði spillingarvefurinn,
sem þeir höfðu ofið, út í hvem krók
og kima.
Þingmenn, blaðamenn og margir
aðrir saka hver annan um tengsl við
Montesinos og blöðin birta daglega
„nýjar upplýsingar" um „vini Mont-
esinos". Sagt er, að hann hafi tekið
upp á myndband þúsundir funda
sinna með frammámönnum í sam-
félaginu og líklegt er, ef satt er, að
margur maðurinn sé dálítið kvíðinn.
10 millj. kr.
fyrir flugfarminn
Roberto segir, að Montesinos, sem
Kólombíumennimir hafi kallað
„Montecristo", hafi stundum dvalist
á búgarði Pablos skammt frá kók-
aínhöfuðborginni Medellin. Þar hafi
meðal annars verið gengið frá samn-
ingum um, að kólombískar flugvélar
gætu lent á leynilegum flugvöllum í
Pení með hráefnið í eitrið, sem síðan
var fullunnið í Perú og flutt aftur til
Kólombíu. Fyrir hvert kíló af því
fékk Montesinos 24.000 kr., sem
hann skipti síðan út.
„Það þýðir, að fyrir hvern flug-
farm gat hann hæglega fengið um 10
millj. kr.,“ segir Roberto í bókinni.
Roberto segir, að Montesinos hafi
sjálfur haldið eftir 40% af fénu en
deilt hinu út milli foringja í hernum
og annarra, sem gerðu samningana
við Pablo Escobar mögulega. Vom
peningarnir afhentir honum í Pan-
ama eða Miami og aldrei notaðir
bankareikningar.
Friðarjól
á Austur-
Tímor
NASA
Þessi mynd af Plútó og tungli hans, Charon, var tekin með Hubble-
stjörnusjónaukanum 1994.
Ferðin tæki
um tíu ár
ÍBÚI í Dili á Austur-Tímor setur
upp helgimynd af Jesúbarninu með
Maríu mey og Jósef. Austur-
Tímorar undirbúa nú önnur jólin
frá blóðsúthellingunum í landinu
eftir að þeir samþykktu sjálfstæði
frá Indónesíu í þjóðaratkvæða-
greiðslu. Um 90% Austur-Tímora
eru kristinnar trúar.
BANDARÍSKA geimvísindastofn-
unin, NASA, hefur tilkynnt að verið
sé að kanna möguleikana á að senda
geimfar til fjarlægustu plánetu sól-
kerfisins, Plútós. Skammt er síðan
stofnunin afiýsti öllum athugunum á
slíkum leiðangri. Er greint frá þessu
á fréttavef breska rikisútvarpsins,
BBC.
Plútó er eina plánetan í sólkerfinu
sem aldrei hefur verið könnuð með
geimfari. NASA leitar nú tilboða frá
helstu fjárfestum og stofnunum í
heiminum um framlög til leiðang-
ursins. Ekki eru sett nein takmörk á
það hvenær geimfarið þyrfti að
Ieggja af stað en markmiðið er þó að
það nái til plánetunnar 2015.
Þegar NASA afboðaði í sept-
ember sl. áætlanir um leiðangur til
Plútós mótmæltu geimvísindamenn
harðlega og sögðu að ef leiðangur
næði ekki til plánetunnar í síðasta
lagi árið 2020 myndi dýrmætt tæki-
færi glatast og ekki gefast aftur í
230 ár. Ástæðan er sú, að lofthjúpur
Plútós er þunnur í aðeins 20-30 ár af
þeim 248 árum sem það tekur plán-
etuna að fara einn hring um sólina.
Annars er hjúpurinn gaddfreðinn.
Undir venjulegum kring-
umstæðum tæki það geimfar um 12
ár að fara þá sex milljarða kíló-
metra sem eru frá jörðinni til Plútós
en verði lagt af stað áður en langt
um líður kann að vera hægt að
stytta þann tíma í átta ár því unnt
væri að nýta aðdráttarafl Júpíters
til að flýta fórinni.
Dr. Ed Weiler, talsmaður NASA,
sagði að stofnunin væri ekki að full-
yrða að af leiðangrinum yrði. „Við
erum bara að kanna tilboð,“ sagði
hann.
Plútó er yfirleitt Qarlægasta plán-
etan frá sólinni en braut hans er sér-
stæð og á timabili árið 1979 var
hann nær sólinni en Neptúnus. Plútó
er úr gijóti í ís og uppgötvaðist
1930. Á braut um hann er stórt
tungl er kallað er Charon en það
fannst ekki fyrr en 1978.
Vísindamenn telja að Plútó sé
stærsti hluturinn í geri af gijót- og
ishnullungum sem eru á braut um
sólina í kaldasta og ysta hluta sól-
kerfisins, svonefndu Kuiper-belti.
Bill Clinton gefur út nýjar reglur um vernd heilsufarsupplýsinga í Bandarrkjunum
Sjúklingar samþykki
aðgang að gögnum
BILL Clinton Bandaríkjaforseti gaf
í gær út umfangsmiklar nýjar reglur
um leynd persónuupplýsinga í
sjúkraskýrslum, að því er The New
York Times greinir frá. Samkvæmt
reglunum verða læknar og sjúkra-
hús að fá samþykki sjúklinga áður en
aðgangur er veittur að heilsufars-
upplýsingum.
Nýju reglumar munu hafa áhrif á
svo að segja hvern einasta lækni,
sjúkling, sjúkrahús, lyfjabúð og
heilsutryggingu í Bandaríkjunum.
Er þetta í fyrsta sinn sem sett eru al-
ríkisviðmið um upplýsingar, sem nú
heyra undir mikinn hrærigraut af
lögum í hverju ríki fyrir sig.
Þingið beindi því til stjórnar Clint-
ons að sett yrðu persónuleyndarvið-
mið samkvæmt lögum sem sam-
þykkt voru með stuðningi
þingmanna úr báðum flokkum 1996.
Sögðu þingmenn að þörfin á slíkum
reglum hefði aukist með tæknifram-
förum sem gerðu fólki kleift að
hnupla og dreifa heilsufarsupplýs-
ingum með því að smella nokkrum
sinnum á tölvumús.
Janlori Goldman, framkvæmda-
stjóri verkefnisins Einkaheilbrigði,
við Georgetown-háskóla, sagði að
nýju reglurnar væru „meiriháttar
sigur fyrir neytendur.“ Sagði hún
ríkisstjórnina hafa lagt sig alla íram
um að svara athugasemdum neyt-
enda um reglumar, sem voru gefnar
út í nóvember í fyrra. Alls bárust um
50 þúsund athugasemdir vegna
þeirra.
Tryggingafyrirtæki og atvinnu-
veitendur hafa lýst stuðningi sínum
við persónuleynd, en hafa jafnframt
kvartað yfir því að reglurnar séu
þunglamalegar og krefjist skrif-
finnsku og muni auka kostnað.
Haft var eftir framámönnum í
heilbrigðisiðnaðinum í gær að þeir
myndu fara þess á leit við George W.
Bush, sem tekur við forsetaembætt-
inu 20. janúar, að hann endurskoðaði
reglurnar. En fulltrúar ríkisstjóm-
arinnar sögðu að mikill stuðningur
almennings við svona reglur myndi
verða til þess að stjórn Bush myndi
samþykkja þær. Talsmaður Bush
sagði hann fylgjandi persónuleynd,
en að reglurnar yrðu athugaðar.
Þurfa skriflegt leyfi
Samkvæmt reglunum ber læknum
og sjúkrahúsum að fá skriflegt leyfi
frá sjúklingum áður en veittur er að-
gangur að heilsufarsupplýsingum
um þá, jafnvel vegna svo alvanalegra
hluta sem meðhöndlunar eða
greiðslu á kröfum.
Sjúklingur gæti skrifað undir yf-
irlýsingu þegar hann kæmi til læknis
í fyrsta sinn, og veitt þar með leyfi
fyrir því að heilsufarsupplýsingar
hans yrðu framvegis veittar til þess-
ara hluta. Upplýsingar vegna ann-
arra hluta, til dæmis til vinnuveit-
anda til notkunar við mannaráðn-
ingar, yrðu einungis veittar ef
sjúklingurinn veitti aðra heimild.
Neytendur munu nú í fyrsta sinn
hafa þann rétt samkvæmt alríkislög-
um að skoða og taka afrit af upplýs-
ingum í sjúkraskýrslum sínum. Þeir
munu einnig eiga rétt á að krefjast
leiðréttinga á upplýsingum sem þeir
telja ónákvæmar eða ófullnægjandi.