Skírnir - 01.01.1892, Blaðsíða 22

22
Frá, ððrmn löndum
marki. Carnot, forseti Frakklands, sagði: „vér ðskum og vonum allir, að
árið 1892 verði friðarár, svo stjórnir geti gefið sig við að bæta úr neyð
og bágindum mannfélagsins, því nú þarf meira en nokkru sinni áður þar
í strenginn að taka. Þjððveldið þekkir vel réttindi og sögu Frakklands,
en heldur þó fast friðarstefnunni við aðra“.
En ekki leið á löngu áður atburður kom, sem varð ágreiningsefni,
og gat vakið austræna málið úr dái, ef ekki var varlega með farið. Egipta-
landsjarl (khediv Tevfik pasja) dð 7. janúar. Sonur hans Abbas bey var
að lesa við háskólann í Vín og var aðeins seytján ára gamall. Yarð hann
nú að skunda heim og taka við stjórn.
1 tíu ár hefir Egiptaland verið þrætuefni milli Englands og Frakk-
lands. Hefir enskt herlið setið í landinu síðan 1882 og vilja Frakkar
þoka því burt, en Englendingar láta ætið við kveðið, að enn sé ekki tími
til þess kominn. Frönsku blöðin eggjuðu nú soldán á, að nota þetta tæki-
færi tii að heimta af Englendingum, að þeir skyldu rýma Egiptaland á
tilteknum árafresti. Vissu menn sem var, að hinn nýi khediv var ekki
jafnhoilur Englendingum og faðir hans. Englendingar kváðust hvorki
vilja né mega rýma landið. Salisbury sagði í efri málstofunni, að Eng-
land mundi halda áfram að styrkja Egiptaland, þangaðtil það yrði sjálf-
bjarga innanlands og utan. Stjórnin vildi hvorki láta Egiptaland lenda
í innanlandsóeirðum eður verða skjólstæðing annars ríkis. Varð Frökkum
ekki kápan úr því klæðinu í þetta sinni.
Þá víkur sögunni til Dýzkalands. Zedlitz kennslumálaráðgjafi lagði í
miðjum janúar fyrir Prússaþing frumvarp til laga um skóla- og kennslu-
mál. Samkvæmt því skyldu klerkar sjá um kennslu trúarbragða í skólun-
um og þar fram eptir götunum. Apturhaldsmenn og kaþólskir studdu frum-
varpið, en frjálslyndir menn börðust á móti því með hnúum og hnefum.
Þeim ofbauð, að stjórnin vildi láta ofurselja skólann, grundvöll allrar
menntunar og menningar, klerkum og kreddum þeirra. Hófat nú hin harð-
asta rimma bæði á þingi og út um land allt. Blöðin bitust, og frá há-
skólum, vísindalegum félögum og sveitarstjórnum komu ótal bænarskrár til
þingsins móti hiuu nýja frumvarpi. Fór þetta dagvaxandi í febrúarmán-
uði, þangsð til Bennigsen, foringi hinna „nationalliberölu“, skoraði á alla
menntaða og frjálslynda menn á Þýzkalandi að risa öndverðir gegn frum-
varpinu. Þótti þá tólfunum kasta. Fundir voru haldnir um allt Þýzka-
land á hverjum degi og samþykktar ályktanir gegn frumvarpinu.
Keisara þótti nú tími til kominn að taka í taumana. Hinn 24. febr.