Skírnir - 01.01.1892, Blaðsíða 55

Bókmenntir.
55
á Jivi, að þegar Björnstjerne heyrir að einhver kunningjakona þeirra í
nærsveitunum á bágt, þá býður hann henni heim til sín. Hún fær heim-
ili hjá honum og er enginn munur gerður á henni og öðrum, sem eru
þar fyrir, og hýr hún hjá honum þangað til réttist úr fyrir henni. Þeg-
ar hann nefnir þær fyrir gestum sínura, þá segir hann: „Þetta er ein af
vinkonum okkar, sem býr hjá okkur. Hún gerir það fyrir okkur. Og
þetta er ein af heztn vinkonum okkar, sem heflr lofað okkur að hún skuli
vera hér. Henni verðið þér að kynnast11, o sv. frv. Maður verður þess
skjótt var, að Björnstjerne getur ekki lifað án þess að hjálpa öðrum.
Þessvegna berst hann með svo miklum ofsa og ákafa fyrir þeim framför-
um þjóðar sinnar, sem honum finnst hún eigi að taka.
Björnson býr með heimiiisfólki sínu líkt og norskir stórbændur í forn-
öld. Vinnufólkið er við hann og hann við það eins og það sé skyldfólk,
en veður þó aldrei uppi við hann. Hann fylgir einB fast og honum er
unnt setningunni: „Allt sem þér viljið að mennirnir gjöri yður skuluð
þér og gera þeim“. Hann hefir stundum látið rífa niður kofa, sem verka-
menn hans hjuggu í, til þess að reisa þeim betri hús. Þegar hann kem-
ur heim úr utanlandsferð, þá færir hann hverjum einstökum þeirra gjafir.
Opt hefir hann farið með fátækling upp á kornloptið sitt og fyllt sjálfur
poka hans með korni. Auðvitað getur hann ekki hjálpað öllum og þykir
honum þá fyrir.
Ekki einungis á heimili hans, heldur líka í öllum nærsveitunum er
hann átrúnaðargoð manna. Þeir trúa því fullt og fast, að í honum sé
engin vond taug. Þegar hann féll frá hinni kristnu kirkjutrú, þá urðu
þessir sterktrúuðu bændur mjög hryggir, en þeir treysta houum i öllu, ept-
ir sem áður. Þegar einhver segir þeim eittlivað ljótt um Björnson, eða
þegar honum er hallmælt i orði, eða í blöðunum, þá lita þeir hver upp á
annan, hrista höfuðið og glotta fyrirlitlega. Þeir þekkja hann of vel og
þeir missa aldrei traustið til hans, hvað sem sagt er um hann.
Björnson talar ekki svo hálfa klukkustund við mann, að hann finni
ekki hvað í honum býr. Hversu andlega fátækur, magur eða skrítinn,
sem maðurinn er, þá getur hann sett sig í stað hans, fundið hvað helzt
er að brjótast í honum og hvers vegna.
Þegar Björnstjerne var hérumbil fertugur, þá breytti hann töluvert
skoðunum sínum. Hann hafði þá, um tíma, verið einn af áköfustu fylgis-
mönnum Grundtvigs, en nú kynntist hann Stnart Mill, Darwin, og Her-
bert Spencer, og olli það miklum breytingum hjá honum. Hann hefir