Skírnir - 01.01.1908, Síða 19

Móðurmáliö.
(Talað til stúdenta á fundi 21. des. 1907.)
Aldarminning Jónasar Hallgrímssonar hefir vakið marg-
an mann til umhugsunar um íslenzka tungu.
Sveinn lögmaður Sölfason segir svo i formálanum að
bók sinni »Tvro juris«:
»Þar næst meðkenne eg, að hier finnast ógjarnan
»gömul gullaldarorð, sem nú eru kotnen úr Móð, og að eg
»þarimót hefe stundum hiálpast við þau orð, sem dreg-
»enn eður samsett eru af Dönskunni, hvað eg helld eingen
»spiöll . . . . og so sem vor Efne í flestum Greinum depen-
»dera af þeim Dönsku; því má þá ecke einnen vort
»Tungumál vera sömu Forlögum undirorpeð.«
Þessi eymdarorð bárust mönnum til eyrna á ofan-
verðri átjándu öld.
Þjóðin var dauð úr öllum æðum; hún hafði glatað
trúnni á mátt sinn og megin; þá var það talið líklegast
til frama, að herma eftir erlendri þjóð, semja sig að
hennar siðum, tala hennar tungu.
Slík niðurníðsla móðurmálsins ber órækan vott um
þjóðarhnignun, um lítilmensku, heigulskap og vesaldóm.
En erum við þá, sem nú lifum, sýknir saka? Er
móðurmálið okkar hafið til fulls upp úr niðurníðslu undan-
farinna alda?
Líklega halda flestir að svo sé.
Og það er satt, að ritmálið hefir tekið algerðum
stakkaskiftum síðan daga Sveins lögmanns. Það hefir
kastað útlenda, danska og latneska hamnum; það hefir
eins og losnað úr álögum; og þá lausn þökkum við ýms-