Skírnir - 01.01.1908, Side 27

Sjálfstaðisbaritta Noregs árið 1905.
27
það, að norrænn sérkennileikur hefir aldrei komið fram
með fegurri né skýrari hætti en í einni gullfallegri línu í
.Sæmundareddu (Grógaldri). Hún hljóðar svo:
Sjalfr leið sjaifan þik!
Móðir á að gefa syni sínum heilræði um það efni,
sem hann varðar mestu, og hún gefur honum þau niu.
En þetta heilræði: »Sjalfr leið sjalfan þik« er fyrst
þeirra, og það er cins og liftaugin í öllum hinum — svo
að hin fá gildi fyrir það eitt, að þau standa í lífrænu
sambandi við þetta heilræðið. Og gamla konan vekur
beinlínis athygli sonar síns á því, að þessi fjögur máttar-
orð eigi hún ekki sjálf; þau séu komin alla leið frá 0 ð n i
-— frá æðsta höfðingja og vitringi norræns anda. Eg bið
menn að veita þessu sérstaka athygli.
Eðlisfar og líf þjóðarandans í Austurlöndum, og eins
með Grikkjum og Rómverjuin, hefir verið öðrum aðalein-
kennum búið. Við Germaui á þetta miklu fremur en
aðra: Sjalfr leið sjalfan þik«. Frelsi og sjálfstæði
hefir ávalt verið þeim aðalatriðið, sem alt annað hefir
orðið að lúta; og með Norðurlandamönnum hefir þetta
komið greinilegar fram en með nokkurum öðrum; þar
leynir það sér ekki, að þetta er frumtónninn, sem hvar-
vetna kveður við.
Nú hafa bæði Danmörk og sérstaklega Sviþjóð ávalt
getað samið öll sín æfintýr, skipað öllum málefnum sögu
sinnar í skjóli þessa aðalatriðis þjóðarandans: »Sjalfr leið
sjalfan þik«. En hvað er um Noreg? Eftir veglega forn-
öld hefir þjóðin þar um nálægt 500 ár fundið eins mikið
til norræns eðlisfars síns eins og Donir og Sviar. En
samt hefir Noregur sveimað eins og söngvana fugl milli
þeirra, hefir ekki liaft magn til þess að fara eftir þessu
veglega máttarorði: »Sjalfr ieið sjalfan þik!« ■— honum
hefir jafnvel í raun og veru aldrei, þrátt fyrir veglega
fornöld, vaxið svo fiskur um hrygg, að hann hafi verið
eins vel f æ r um það eins og Danmörk og Svíþjóð.
Sannast að segja var það ekki lýðum ljóst fyr en 13.