Skírnir - 01.01.1908, Side 55

Prédikarinn og bölsýni hans.
55
<er nú, þvi verður síðar varpað burt. Þetta náttúrulög-
mál, sem lætur alt hið skapaða farast stöðugt af nýju,
festir hann í þeirri trú, að ekkert siðferðilegt lögmál ráði
i heiminum og ekkert réttlæti sé til, er stjómi veröldinni.
Því að í náttúrunni geti ekki verið til neinar sérstakar
ráðstafanir mannanna vegna. Eðli þeirra sé hið sama og
skepnanna. Og eins fari alt sömu leiðina: menn og skepn-
ur; alt sé af moldu komið og hverfi aftur til moldar.
Þetta er aðalhugsunin í 3. kapítulanum.
Þegar út í 4. og 5. kapítulann kemur, fer alt að verða
óljósara. Heldur Siegfried því fram, að hér taki innskotin
að brjála hugsun höfundarins. Þó eru megindrættirnir
•enn hinir sömu. Höf. blöskrar kúgunin og ofbeldið svo
mjög, að hann telur þá, sem dánir eru, miklu sælli en
þá, sem lifa, en langsælastan þann, sem enn sé ekki til
■orðinn og liafi því ekki séð þau vondu verk, sem framin
eru undir sólunni. Menn safni auði og séu framkvæmdar-
samir, en öfundin sé oft aðalhvötin, og auk þess vaxi
ágirndin með auðnum og arðurinn svifti menn rónni; og
loks sé auðurinn falivaltur; fyrir því sé það, að sækjast
•eftir auði, hinn mesti hégómi og eftirsókn eftir vindi.
Maðurinn deyi og oft burt frá öllum auðnum, og annar
njóti hans. Og aftur kemur hið svartasta bölsýni: ótima-
burðurinn er sælli, því að hann hefir aldrei séð sólina né
þekt hana.
Réttláti maðurinn ferst, en margur guðlaus maður lifir
lengi(6,15). Og réttlátir menn verða fyrir því, sem óguðlegir
eiga skilið (8,14). Hjúskapurinn veitir og enga fullnægju,
því að konan er beiskari en dauðinn; lijarta hennar er
snara og hendur hennar fjötrar. Hver sem guði þóknast
kemst undan henni, syndarinn einn verður fanginn af henni
(7,26—28). Réttlæti og guðsótti stoða ekkert, því að sömu
örlög mæta öllum (9,2—3. 5—6). Mennirnir fá engu
ráðið í lífinu. Það er ekki á kappanna valdi að sigra,
og spekingarnir ráða ekki yfir auðnum, né vitsmunamenn-
irnir yfir vinsældinni, því að tími og tilviljun mætir þeim
öllum (9,11). Og að lokum er dauðinn og algleymið fram