Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Page 18

SKÁLDIN OG HÓLADÓMKIRKJA
Hannes Pétursson segir í Rauðamyrkri (Reykjavík 1973, bls. 64—65) um
Hólakirkju á 19. öld:
„Þannig var gengi fyrstu steinkirkjunnar á íslandi — yfir henni vofðu
sleggjur. Þar lágu biskupar í gröfum sínum innan dyra og utan, þar horfði
frá vegg Jesús frá Nazaret, rex Judaeorum, í líkamsstærð manns, skorinn í tré
á dögum Jóns biskups Arasonar; á kórgafli breiddi út faðminn altarisbríkin
niðurlenzka, útskorin og marglit, einnig frá Jóns dögum biskups. Á altari stóðu
tveir gylltir silfurkaleikar sem höfðu blikað fylltir Krists blóði í hendi Hóla-
biskupa síðan í pápísku, og í kirkjuna var komin fyrir meira en öld skírnar-
laugin stóra sem Guðmundur barokkmeistari í Bjarnastaðahlíð hjó úr gráu
klébergi af mestri list árið sem séra Hallgrímur dó.“
En fleiri skáld hafa skrifað skemmtilega um Hólakirkju. W. H. Auden kom
þar 1937, og hann skrifar á þessa leið í bók sinni Letters from Iceland, bls. 118
—119:
„Hólar voru biskupssetur, og ég var næsta morgun í kirkjunni, sem er jafn-
ljót og flest önnur mótmælendaguðshús. Einu minjar fyrri tíðar er útskorin
altaristafla. Ég hamraði á orgelið, lét bækur og knépúða vega salt á altaris-
stjökum, stóð á altarinu á sokkaleistunum og kveikti á eldspýtum til þess að
reyna að ljósmynda útskurðinn. Dularfullar grimmúðugar persónur hefjast af
bakgrunni og húðstrýkja fanga án þess að líta á þá. Viðutan hestar horfa inn
í einhvern fjarlægán heim. Höfuðið á öðrum ræningjanum er keyrt aftur, og á
enni hans dansar björn sem heldur á barni. Þéttskipaðar persónur, Himnadrottn-
ingin með turn, Sankti-Pétur með engan hnakka o. s. frv., rísa eins og grískur
kór til hægri og vinstri við miðtöfluna“.
W. H. Auden skoðaði einnig Þjóðminjasafnið. Hann segir í bók sinni að þar
sé ein máluð altaristafla, sem sé þess virði að sjá hana. Þetta er dönsk kvöld-
máltíðarmynd frá 17. öld, var í Melakirkju í Melasveit, nú Þjms. 4406, til sýnis
í kirkjudeild safnsins. Halldór Laxness segir einhvers staðar að Auden hafi
talið þetta beztu altaristöflu norðan Alpa. Auden kom aftur og skoðaði töfluna,
þegar hann var hér öðru sinni 1964. Hann var skemmtilegur gestur, og hafði
sannan áhuga á íslenzkri menningu. í eddukvæðaþýðingum hans er margt mjög
gott. Hann dó 1973.