Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Síða 98

98
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
þetta ár. Ekki kemur fram hvort þeir Thorsteinssonsbræður hafa
hugsað sér að gefa safninu hana. Ef til vill hafa eigendurnir aðeins
ætlað að vekja athygli safnsins á þessu æskuverki Thorvaldsens,
sem Thiele getur ekki um.
En stjórn safnsins hefur ekki treyst heimildunum, því að í gerða-
bók hennar er eftirfarandi innfærslu að finna: „Viðkomandi brjóst-
mynd af konferenzráði Erichsen (d. 1787), sem talin hefur verið
gerð af Thorvaldsen í æsku. Andlitið af þessari brjóstmynd (úr
gifsi), sem brotnað hafði á leið til Islands, var sýnd í ágústmánaði
af landfógeta Thorsteinsson. 1 Ijós kom að þetta er nágríma. Af-
steypa var gerð af henni til geymslu í safninu“. Eigendunum hefur
sýnilega sárnað nokkuð afstaða stjórnarinnar. í bréfi 5. ágúst 1888,
þar sem Árni landfógeti tilkynnir Ludvig Miiller safnverði leyfi
sitt og bróður síns til að afsteypan verði gerð, lætur hann fylgja
afrit af þeim kafla í ævisögu Jóns eftir Svein Pálsson, þar sem gerð
er grein fyrir brjóstmyndinni, og bætir eftirfarandi athugasemd við :
„Ég skal að lokum bæta við, að enda þótt safnið telji ekki að þessar
leifar af frummyndinni hafi neitt gildi, áskiljum við okkur sem eig-
endur að láta með tímanum gera eftir henni og endurbæta með
einkaleyfi".
Síðan 1888 hefur afsteypan af andlitinu á brjóstmynd Jóns Eiríks-
sonar verið í Thorvaldsenssafni, að vísu heldur umhirðulítil innan
um nágrímur, gleymd langtímum saman en síðan dregin fram í
dagsljósið og rangt skilgreind. Enginn vafi leikur á að frummyndin
í Þjóðminjasafni Islands er sannarlega brjóstlíkan Thorvaldsens af
Jóni Eiríkssyni, eða öllu heldur leifarnar af því, þótt ekki sé ómerk-
asti hlutinn, nefnilega andlitsgríman af því brjóstlíkani, sem Thor-
kelín hafði átt. Spurningin er nú hvernig við eigum að ársetja þetta
brjóstlíkan. Bæði Matthías Þórðarson og Guðmundur Kamban héldu
að Thorvaldsen hefði mótað mynd af Jóni ad vivum, rétt fyrir and-
lát hans. Margt mælir þó á móti því annað en æska Thorvaldsens.
Jón Eiríksson, sem gegndi embætti sem bókavörður við Konunglega
bókasafnið til viðbótar við háa trúnaðarstöðu í rentukammerinu var
á síðustu árum sínum alvarlega sjúkur af ofreynslu. Þannig var hann
rúmfastur marga mánuði árið 1786 og þjáðist af blóði í þvagi auk
þess sem svefnleysi sótti á hann. Hann segir sjálfur 1 bréfi til Gríms
Thorkelín 25. nóvember 1786, að hann hafi „orðið að ganga gegnum
banvænan sjúkdóm“. Bati kom um stundar sakir, og hann tók aftur
til við starf sitt í rentukammerinu og á bókasafninu. En í kjölfar
sjúkdómsins virðist hafa komið megnt þunglyndi, sem að nokkru