Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Síða 55

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Síða 55
FORNIR HÚSAVIÐIR í HÓLUM 57 hafi verið bak bekkjar. Ekki hefur þótt nauðsynlegt að skafa þar. Grópfjölin í búri er endurgerð í þiljur þar, slétt skúruð og þynnri en hinar. Nú er það tekið frarn í vísitasíu að torfkirkjur báðar séu með strikuðu standþili. Sigurður biskup Stefánsson gefur beinlínis í skyn að þil yngri kirkjunnar sé úr þeirri eldri: „gamalt þó gott og sterklegt strikað þil“, segir hann. Mér finnst full ástæða til að gefa þeirri hugmynd gaum að hér séu komnar gamlar kirkjuþilsleifar. Hitt er öruggt að úr stafverkshúsi eru þær (29., 30., 35. og 40. mynd). Víkjum okkur næst í búr og eldhús. Lítum fyrst á strikuðu sperr- urnar og stafina tvo innst í búri, sem áreiðanlega eru gamlar sperrur. Strax er hægt að fullyrða að hallinn á sperrunum hefur verið annar en nú, því valda skammbitasporin. Einnig er hægt að fullyrða hvaða halli hefur verið á þeim í upphafi. Hornið milli sporsins og sperru- kjálkans er nákvæmlega 45°, þ.e.a.s. húsið hefur verið krossreist sem kallað var eða 90° í þakkverk. Nú ætti að vera hægt að segja nokkuð nákvæmlega til um live langir kjálkarnir hefðu verið í upphafi ef við vissum hve hátt skammbitinn hefur setið. Sömuleiðis að ganga úr skugga um hvort efri endi sperruleifanna er upprunalegur. Væri þetta möguiegt vissum við einnig hversu breitt húsið hefur verið í upp- hafi. Því miður er engin af þessum forsendum gefin. Reyna verður samt (32.—34. og 37. mynd). Fyrst skulum við athuga langbandasporin. Þau eru ýmist misdjúp eða misbreið. Á sperrubútunum, sem nú eru innstu stafir í búri, eru þau þó jafnstór og samstæð. Bilin milli þeirra eru 65 og 66 cm. Á sperrunum innst í búri og þeim nyrðri í eldhúsi er búið að víkka tvö langbandaspor. Fljótséð er þó að dýpri sporin eru jafnstór og sam- stæð. Bilin á milli þeirra eru 66 cm annarsvegar og 67 cm hinsvegar. Á syðri eldhússperrunum eru fleiri spor og þau víkkuð. Engu að síð- ur sést við nánari aðgát hvaða spor eru upprunaleg. Bilin milli þeirra eru líka 66 og 67 cm. Ég trúi því að þessar jöfnu stærðir gefi örugga vísbendingu um hvað af sporunum sé upprunalegt og hvað seinni tíma viðbót. Nú liggur alveg ljóst fyrir að sperruleggir þessir hafa verið lengri, sverleiki þeirra gefur það í skyn og skammbitasporið á syðri sperrum í eldhúsi. Ef það er rétt, þá hljóta langbandasporin að hafa verið fleiri. Til eru tvö hús á Islandi gömul með fjórum lang- böndum á hvorri hlið, Víðimýrarkirkja og bænliúsið í Gröf. I þeirri fyrrnefndu eru langböndin felld hálf í sperrur, í þeirri síðar- nefndu sem nemur þykkt langbandsins eða alveg eins og í Hólum. I báðum húsunum eru skammbitar, en einungis í göflum, ýmist hátt eða lágt í kjálkum. Iilutfallið á bilunum milli bita annarsvegar og
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.