Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1980, Page 85

STÓLL RAFNS BRANDSSONAR
89
álitið að aftan við vantaði ,,son gerði” eða eitthvað þess konar. Sá háttur að
stytta niðurlag í áletrun sést viðhafður snemma á öldum, svo að slík túlkun
virðist eiginlega nokkurs megnug. Samt er skylt að athuga að orðið en þarf
ekki að vera sömu merkingar og í nútímamáli, áður fyrr merkti það iðulega
og, ber að hafa það hugfast, og virðist mér sá leshátturinn geta staðist. Er lítill
vafi á því að Þórunn Jónsdóttir og Benedikt Narfason, en nafn hans hér stytt
samkvæmt máltísku, hafi átt stólinn saman einhvern tíma eftir lát Rafns
Brandssonar, og áletrunin einungis viðbót frá þeirra hendi.
Á lítilli, lóðréttri fjöl sem felld er í miðja framhliðina sést fangamark, sér-
kennilegt, með stöfunum R og B. Þetta eru án efa upphafsstafir í nafni Rafns
lögmanns Brandssonar, fyrsta eiginmanns Þórunnar Jónsdóttur Arasonar.
Fjölin nær örlítið fram og er hinn útstæði hluti hennar með ferhyrndu lagi og
ilöngu, er hæð við hann 11 sm, breidd um 7 sm. Getur hér að líta lágt upp-
hleypt skurðatriði í ferhyrndum reit sem fylgir lagi hins útstæða hluta en mjó,
slétt umgerð skilin eftir allt í kring. Er atriðið á sama stað í stólnum og svip-
aðrar stærðar og fangamarkið á Grundarstólnum í Kaupmannahöfn. Það sem
fyrst vekur athygli er mynd af nöktum, síðhærðum manni sem stendur vinstra
megin í reitnum, snýr hann baki að vinstri langbrún, fætur eru þar sem neðri
brún liggur, og nokkurt bil er milli höfuðs og efri brúnar, hann heldur á stóru
og lítið eitt sveigðu blásturshorni í báðum höndum, ber það að munni sér,
en sjá má að mjóendi þess nemur við neðri vör, hornið veit á ská upp og ekki
breitt bil milli fremra enda þess og hægri langbrúnar. Mér virðist mynd þessi
vera framleggur í stafnum R, og teygist sá stafur yfir nær allan reitinn. Frá
hægra horni að neðan rís laufgað tré, stofn þess vindur sig aftur fyrir herðar
mannsins og fram um hægri síðu, en geysilöng krónugrein, sem sprettur fram
nokkurn veginn í bilinu milli olnboganna, liggur skáhallt upp reit til hægri,
nemur við langbrún ofanverða og sveigir þaðan til vinstri; við þetta koma
fram bugðan í stafnum og leggurinn niður frá henni. Stutt grein sprettur fram
neðst á trénu og vinstra megin, liggur hún eins og öfugt S upp á við og bak við
stofn. Ekki er allt með felldu um grein þessa, því að haus slöngu er skorinn við
efra enda hennar. í bugðunum til hægri í reit, frá þeim stað þar sem stutta
undna greinin neðst á stofni liggur að baki honum upp að staðnum þar sem
skerast krónugreinin langa og framendi blásturshorns, er unnt að rekja hina
tvo sveigðu drætti i stafnum B, en framlegg hans mynda vinstri handleggur
mannsins og sjálfur stofn trésins.
Rafn Brandsson var maður ættstór og auðugur. Hann var sonur Brands
Rafnssonar príors, lögmanns Brandssonar, en ekki er kunnugt um nafn
móður hans. Bjó hann bæði á Hofi á Höfðaströnd og í Glaumbæ, gömlum
ættaróðulum. Þau Þórunn Jónsdóttir giftust árið 1526. Sambúð þeirra var
ekki löng, því að Rafn lést í lok októbermánaðar árið 1528, vegna sára sem