Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Blaðsíða 93

EYVINDARKOFI OG INNRA-HREYSI
97
veggirnir séu varla meðalmanni í öxl að utanverðu. Kofarnir virt-
ust mér líkastir skothúsi, er skyttur hafa til að veiða tóur við. Þeir
eru tilsýndar eins og stór gráleit mosaþúfa og varla fínna menn
þá, nema þeir viti, að þeir eiga að vera þar. Einn kofinn minnir
mig að væri niðurdottinn. Það er og skiljanlegt, að svo lítilfjörleg
hús eigi geti þolað tímans ævarandi nögun.
Hér má sjá þrjár lýsingar á bæ Fjalla-Eyvindar í Eyvindarveri um og
fyrir 1840. Þær eru vissulega ekki samhljóða, en eru þó ekki í mótsögn
hver við aðra. Það er því reynandi að draga efni lýsinganna saman til
þess að geta borið það saman við yngri lýsingar og ástand bæjarins nú.
Lýsing Hjálmars er lögð til grundvallar þar eð hún er elst, þó lýsing
Stefáns kunni að eiga við kofana á sama tíma, er hún ekki skrifuð fyrr
en 24 árum síðar. Björn hafði lýsingu Hjálmars í fórum sínum þegar
hami var við kofana, en umsögn hans er ekki skrifuð fyrr en 20 árum
eftir að hann dvaldi á staðnum.
Hjálmar og Stefán eru sammála um að kofarnir séu 4 og að innan-
gengt sé á milli þeirra. Stefán segir að kofarnir séu sem ein tótt að utan,
eða að þeir séu allir sambyggðir og þessu er Björn greinilega sammála.
Stefán segir fortakslaust að útidyr séu á hverjum kofa. Hjálmar er ekki
viss um þetta, en bætir þó við að þær snúi sín til hverrar áttar. Um
stærð kofanna segir Stefán að þeir séu um faðmur á lengd hver og
veggjahæð allt að meðalmanni í öxl, en Björn telur þá munu vera
eitthvað lægri. Ekki nefna þeir vídd kofanna, en Björn segir þá líka
skothúsum refaveiðimanna, sem líklega merkir bæði að þeir hafi verið
þröngir og lítt vandaðir. Þá nefnir Hjálmar að vatnsbólið hafi verið
innanhúss og Stefán segir frá að hólf hafi verið byggð inn í veggina. Þá
er athyglisverð sú skoðun Hjálmars að upprefti á kofunum hafi einkum
verið hellur, enda hefur Eyvindur sjálfsagt búið við mikinn timbur-
skort. Bæði Hjálmar og Stefán tala um bein hrossa, kinda og fugla
(álfta) og er það svo sem vænta mátti, þar eð vitað er að Eyvindur hafði
nokkurn búskap og átti bæði fé og hross og í verinu er mikið fuglalíf
og eru þetta eðlilegar leifar úr mat þeirra Eyvindar og Höllu. Kátleg er
sú skoðun Hjálmars að þar hafi einnig verið mannabein, sem auðvitað
nær engri átt. Hins vegar er oft sagt frá því í útilegumannasögum að
þeir ætu mannakjöt og er þetta ef til vill bergmál frá gamalli þjóðtrú.
í þessari mynd af kofum Eyvindar er eitt atriði, sem erfitt er að trúa
og það er að útidyr hafi verið á hverjum kofa. Fernar útidyr heimta
fjórar hurðir úr tré og er ótrúlegt að Eyvindur bóndi hafi búið nægilega
vel að því byggingarefni. Einnig er hætt við að allar þessar útidyr hafi
7