Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1991, Page 105

FORNLEIFAR Á SLÓÐUM STJÖRNU-ODDA
109
sem leiðir hugann að háum aldri. Þannig er þessi rústaþyrping full mót-
sagnakenndra þátta sem gera alla greiningu mjög erfiða án ýtarlegri rann-
sóknar. Uppblástur sem orðið hefur á svæðinu gerir alla túlkun enn
erfiðari.
Ef reynt er að draga fram einhverja almenna niðurstöðu um rústasvæðið
í heild má ætla að staðurinn hafi verið í byggð á miðöldum, hugsanlega
árstíðabundið í sambandi við fiskveiðar. Sennilega hefur staðurinn verið
nýttur lengi fyrir skepnuhald eftir að eiginleg byggð leggst þar af. Það gæti
skýrt að túngarðinum hefur verið haldið svo vel við en tóftirnar eru ekki
að sama skapi skýrar.
Niðurstöður í heild
Eins og fram kemur hér á undan hefur þess verið freistað í þessari rann-
sókn að safna í einn stað sem flestum prentuðum ritheimildum um byggð
í Flatey fyrr á öldum. Hins vegar var fornleifarannsóknin og skýrslan um
hana að mestu gerð án vitneskju um ritheimildirnar. Þetta endurspeglast í
efnisskipan þessarar greinar þar sem fyrst eru dregnar niðurstöður af hvor-
um þætti um sig. Þær verða síðan tengdar saman í þessum kafla sem hér
segir:
Engin ástæða er til að ætla annað en menn hafi nýtt sér landkosti Flateyjar
allar götur frá landnámsöld, einkum þó til sjóróðra. Samkvæmt þeirri könn-
un á ritheimildum sem gerð hefur verið í þessari rannsókn hefur regluleg
byggð líklega verið í eynni frá því á tíundu eða elleftu öld. f fyrstu var eyjan
ein jörð en síðar skiptist hún í 3-6 jarðir eftir því hvenær við berum niður.
Rannsóknin í heild bendir til þess að í Arnargerði hafi staðið bær á
miðöldum, ef til vill annar bærinn í eynni. Auk þess kann þarna að hafa
verið miðstöð sjósóknar áður en föst byggð komst á eða eftir að hún fluttist
á annan stað. Byggð á þessum stað hefur trúlega lagst af á fimmtándu eða
sextándu öld.
Rústirnar í Arnargerði valda nokkrum heilabrotum, bæði vegna stað-
setningar, stærðar garðs og lögunar og vegna ýmissa einkenna á tóftum.
Heildarmyndin er þó í samræmi við þær niðurstöður sem hér voru raktar.
Ekki er ástæða til að vefengja heimildir um tilvist Stjörnu-Odda í Múla
og í Flatey. Samkvæmt rannsókn á textum og fornleifum má ætla að hann
hafi að minnsta kosti komið í Arnargerði og þar hafi ef til vill verið dval-
arstaður hans í eynni. Ekkert bendir þó til þess að hann hafi gert þar
einhver sérstök mannvirki til athugana enda óvíst að hann hafi þurft á
slíku að halda. Þess er því ekki að vænta að fornleifafræðin geti fært okkur
nær þessum vísindamanni tólftu aldar.