Sunnanfari - 01.03.1896, Blaðsíða 3

67
ókleyft, ef Garður ekki væri. Annað mál er
það, að vér álítum Garðstyrkinn ekki svo mik-
ils verðan, að menn af ótta fyrir því að
missa hann, ef til vill, ættu að hika sér við að
stofna aðrar æðri mentastofnanir, og þá sér í
lagi lagaskóla á íslandi. Væri að eins lagaskóli
stofnaður, mistist Garðstyrkurinn í öllu falli ein-
ungis að því er lögfræðisnám snertir, ekki þar
á móti fyrir málfræðisnemanda og aðra, sem
yrðu að leita til háskólans hér. En að öðru
leyti er það ólíklegt, að Danir mundu vilja svipta
oss þessum hlunnindum endurgjaldslaust; líklegra
er, að vér gætum feingið t. a. m. einhverja álit-
lega fjárupphæð í eitt skipti fyrir öll í staðinn,
svo að vér slyppum skaðlaust. En þó að svo
færi, að vér ekkert endurgjald feingjum, væri það
þó að voru áliti ávinningur að fá lagaskóla. Að
því sleptu, að dönsk og íslenzk löggjöf ólíkist
meir og meir, síðan Alþingi fékk löggjafarvald,
svo að þeir íslendingar, sem tekið hafa lögfræðis-
próf við háskólann verða með tímanum að taka
aukapróf í íslenzkum lögum á eptir, ef í nokkru
lagi á að fara — er þess ennfremur gætandi, að
það fé, sem íslenzkir stúdentar eyða í Kaup-
mannahöfn, auk Garðstyrksins, verður eins mikið
eða meira en það, sem þeir mundu eyða í
Reykjavík. jþessutan er hættan á því að menn
»fari í hundana« — sem irienn segja — langtum
minni í Reykjavík en hér; af hverri orsök sem
það er, verður því þó ekki neitað, að margir
áður efnilegir menn hafa farið illa hér.
þ>ann milliveg mætti líka fara, ef lagaskóli
væri stofnaður, að Garðstyrknum, eptir væntan-
legu samkomulagi við Dani, væri varið handa
kandidötum að heiman, sem þannig feingju kost
á að fara erlendis að loknu prófi sér til ment-
unar og frama. Væri styrkurinn ekki svo, að
allir kandidatar með þolanlegu prófi gætu farið
utan, mætti haga því svo, að þeir duglegri og
efnilegri námsmenn feingju styrkinn eptir tillögum
kennara eða stiptsyfirvalda. Annað mál er það,
að slíkar framaferðir í hálft eða heilt ár eru að
voru áliti æði miklu minna verðar en menn al-
ment^halda.
Aður en vér endum línur þessar, sem eigin-
lega áttu að vera helgaðar Garði, þykir það
við eiga að geta þess, að hinn núverandi Garð-
prófastur, málfræðingurinn prófessor dr. Ussing,
leggur niður stöðu sína nú um mánaðamótin sakir
elli. Ussing hefir verið Garðprófastur síðan 1875,
þegar þáverandi prófessor og Garðprófastur,
núverandi dómsmálaráðgjafi og ráðgjafi fyrir ís-
land Nellemann fór frá. íslenzkir stúdentar munu
minnast Ussings, hins alvarlega og stranga vís-
indamanns, að góðu fyrir réttsýni hans og vel-
vild gagnvart Garðbúum. Eptirrennari hans
verður prófessor í lögum, dr. Jul. Lassen, sem
nýtur mikillar vinsældar meðal stúdenta.
Varaprófastinn á Garði þekkja allir íslend-
ingar af afspurn. þ»að er landi vor, fræðimaður-
inn og orðabókarhöfundurinn Eirikur Jónsson,
sem nú er rúmlega sjötugur að aldri, en þó ern
og hraustur og ungur í anda. Margir íslenzkir
stúdentar hafa notið góðs af gestrisni hans og
opt hefir hann verið oss iöndum góður tals-
maður hér.
Ó. P.
Bréf frá Bjarna rektor.
[Bréfkaflar þessir, sem eptir fara, eru allir teknir úr
bréfum, er Bjarni hefir ritað helzta trúnaðarmanni sínum
í Kaupmannahöfn á árunum 1838 — 1853. Eru þau bréf
nær 50 tals, er vér höfum í höndum, og er ýmislegt merlci-
legt í þeim, ekici sízt fyrir Bjarna sjálfan. Vitanlega er héi1
hlaupið yfir alt, sem er nokkuð nærgaungult við nafngreinda
menn, svo að mark sé á takandi, bæði um Bjarna sjálfan
og aðra, og eins er því slept hér, þó að þar kynni eitthvað
smáskrítið að finnast um Pál gamla Melsteð].
I. Alaborg 25/3 1844 . . . »Eg sé að Pétur
er orðinn doktor; gott er að nokkur gerir nokkuð
föðurlandinu til sóma . . .«
En þessi sómi Péturs biskups stóð ekki leingi,
og breyttist fijótt veður í lopti, þvi sama vorið
ritar Bjarni:
II. Álaborg 20/6 1844 . . . »Ofikt er það
gagn. þú gerir þar með [o: með ritum þínum] og
sá sómi, er þú ávinnur voru föðurlandi, því Pétur
gerir með sinni á dárlegri latinu skrifuðu disputats . .«
Um þessi ár hefir Bjarni viljað gerast rektor
latínuskólans á Islandi og gerir litið úr þeim bisk-
upum Helga og Pétri til þeirra brigða, ef þeir
verði skólastjórar:
III. Álabo rg 28/u 1844 . . . »Hverninn held-
urðu fari um skólann heima? Séra Helgi eða séra
Pétur munu verða rektorar; þó held eg varla að
landið sé þént þar með; bæði eru þeir vist ryðg-
aðir, hafa aldrei haft með það starf að gera og
þekkja ekkert til lifandi málanna, sem eg held
væri Islendingum þó svo áríðandi, ekki einungis
som Dannelsesmiddel* *) heldur og svo í materiel
Henseende2), sér i lagi ef höndlunin yrði frí. þungt
er að allir íslendingar, sem vilja verða gentlemen*),
skuli þurfa að fara hingað. niður*) og njóta Under-
stottelse6) af dönskum peningum; eg er viss um
að margir af okkur gætu brúkast annarsstaðar . . .«
Er þetta síðasta rétt mælt og vel. I næsta
bréfi vikur Bjarni enn að skólastjóraembættinu og
vill að landar í Höfn með því að rita i dönsku blöðin
reyni að hafa áhrif á veitingu þess móti Helga og
Pétri, síðar biskupum:
IV. Álaborg 1 °/12 1844 . . . »Hver er hinn(
sem sækir um skólann? Eg veit ekki af öðrum en
séra Pétri, fyrir utan séra Helga, hvaraf einginn
dugir, ef skólinn á að komast í gott horf,_að minni
') þ. e. sem mentunarvegur *) þ. e. i efnalegu tilliti.
*) snotrir menn. *) þ. e. til Danmerkur. 5) sty.rkt.ar.