Óðinn - 01.06.1919, Blaðsíða 2

18
ÓÐINN
því bilinn að standa í orrahríðum lífsins. Hann
var friðarins maður og hálíðleg göfgi einkendi
alla framkomu hans. Síglaður var hann í viðmóti
og þó alvörugefinn jafnframt. Óhælt má fullyrða,
að hann var einn hinn lærðasti og andríkasti
kennimaður þessa lands. Gáfur hans voru skarp-
ar og fjölhæfar, og svo má að orði kveða, að
hann væri heima á öllum sviðum mannlegrar
þekkingar. Sterkastur var hann þó í sögulegum
fræðum. Við gagnfræðaskólann kendi hann sögu
og íslensku. Kenslustörfin Ijetu honum mjög vel
og naut hann sömu virðingar og ástsældar í
kennarastöðunni sem í prestsstöðunni.
Sira Jónas var mikilvirkur starfsmaður og sí-
vinnandi. Hann var hamhleypa við ritstörf. I’egar
hann settist við þau, skrifaði hann svo ört sem
framast mátti, og hafði þó fult í fangi með að
hafa undan hugsunum sínum, svo fljótar voru
þær að fæðast. Og aldrei var hann í augnabliks
vandræðum með að birta hugsanir sínar í skýru
og kjarnyrtu máli. Margvísleg ritstörf liggja eftir
hann. Auk skáldsagnanna og dönsku orðabókar-
innar, sem hann er aðalhöfundur að, er eftir
hann fjöldi af ritgerðum, bæði frumsömdum og
þýddum, í eldri og yngri tímaritum vorum, og
allar bera þær ljósan vott um skarpar gáfur og
djúpsæja þekkingu. Hann samdi og islenska mál-
fræði, reikningsbók og stafrófskver. Hann sökti
sjer mjög niður í þjóðmenjafræði íslands á síðari
öldum og safnaði sögnum og skráði ógrynnin öli
um siðu og háttu íslendinga fyr á tímum. Hefur
hann með því starfi varðveitt mikinn þjóðlegan
fróðleik frá glötun.
Hinn 12. maí 1884 kvæntist hann Þórunni Ste-
fánsdóttur, hinni mikilhæfustu og ágætustu konu.
Lifir hún mann sinn. Eignuðust þau 8 börn, en
af þeim lifa að eins 4 synir uppkomnir: Oddur,
forstjóri skrifstofu Sambands íslenskra samvinnu-
fjelaga i Kaupmannahöfn, Jónas, læknir á Akur-
eyri, Friðrik, prestur á Útskálum, og Slefán, starfs-
maður á skrifstofu samvinnufjelaganna í Reykja-
vík.
Aldrei var síra Jónas auðsæll um æfina; fjár-
hagur hans var fremur þröngur. Þrátt fyrir það
var gestrisni þeirra hjóna og heimilisrausti allri
viðbrugðið. Heimilislíf þeirra var sönn fyrirmynd.
Friður, eindrægni og ljúfmannleg glaðværð ríktu
ætíð í húsum þeirra. Gestum, er að garði bar,
var ætið tekið með opnum örmum og ástríku
viðmóti, og gestkvæmt var oft í húsum þeirra,
bæði meðan þau bjuggu á Hrafnagili og eftir að
þau flultust til Akureyrar. Það var unun að vera
gestur síra Jónasar og eiga tal við hann. Hlýjar
hugaröldur mættu manni við það tækifæri; í við-
ræðum við síra Jónas fundu menn það glögt, að
þeir sátu að fótum lærimeistarans, og að þar var
slíkur fræðibrunnur, er aldrei varð þurausinn.
Síra Jónas var hár maður vexti og höfðingleg-
ur sýnum, prúðmenni i framgöngu. Andlitið stór-
hreinlegt. Svipurinn hreinn og gáfulegur. Augna-
ráðið rannsakandi. Heilsa hans var aldrei sterk.
Banalegan varð þung og kvalafull líkamlega.
Hann varð krossberi þjáninganna við æfilokin.
En hann bar sinn kross möglunarlaust, eins og
sannri kristindómshetju sómdi.
Eyfirðingur.
S&
Tvö kvæði.
Eftir Halldór Helgason.
Frá neðri vígstöðvunum.
Hann rumskaði árla — andskotinn
og öskuna neri’ úr sjónum
og rambaði fram á rúmstokkinn
og rendi’ á sig bestu skónum;
því draumarnir höfðu boðað, birt
svo berlega — það hann mundi —,
að síst væri ráð að sitja’ um kyrt
og sigrast af leti-blundi.
— Þótt löngum hann góða fengi fórn
til fulltingis sínu valdi,
var ragsöm nokkuð hans ríkisstjórn
og riðaði’ á undanhaldi,
því mennirnir hófu sálma-söng
og siðláta gæsku dáðu
— svo púkarnir komust þrátt í þröng
og þunglega’ um haginn spáðu.
Að vísu hafði hans vinnulið
á vonskunni sjaldnast legið,
og margan ágætan efnivið
að eldinum hænt og dregið.
En sjálfs mundi höndin hollust þó
og hepnust á alla veiði
— því hvað stoðar liðsins legíó,
ef lent er á gönuskeiði?
— Hann sá sig um hönd og hugði að,
hve hagir og efni stóðu:
á yfirborðinu auðvitað
var alstaðar nóg af góðu;