Vísir - 01.08.1962, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 1. ágúst 1962.
9
VISIR
i
Fjárveitingavaldið er
hjá Alþingi.
Fjárveitingavaldið er hjá
Aiþingi. Aðalstarf Alþingis
er að setja fjárlög. Engar
greiðslur má inna af hendi
úr ríkissjóði, nema Alþingi
veiti heimild til þeirra.
Af þessu leiðir það, að
vanda þarf allan undirbúning
og afgreiðslu fjárlaga, og síð-
an þarf að fylgja fjárlögum
sem bezt og forðast umfram-
greiðslur eftir megni.
Á þessu hefur oft orðið
misbrestur. Stórfelldar
greiðslur umfram heimildir
fjárlaga hafa átt sér stað, án
þess að brýna nauðsyn hafi
borið til. Einkum hafa ríkis-
stjórnir sleppt taumunum
lausum, þegar tekjur hafa far
ið fram úr áætlun.
Núverandi ríkisstjóm hef-
ur haft annan hátt á en áður
tíðkaðist. Þótt sumar greiðsl-
ur umfram fjárlög hafi
reynzt óhjákvæmilegar, eins
og þegar kauphækkanir
verða á miðju ári, hefur
þeirri meginstefnu verið
fylgt, að fara eftir fjárlög-
um sem samvizkusamlegast.
Árangur þessarar viðleitni
liggur ljós fyrir. Árin 1960 og
1961 hefur útgjöldum verið
haldið innan ramma fjárlaga,
þannig að bæði árin hafa út-
gjöldin orðið nokkru lægri en
fjárlögin gerðu ráð fyrir.
Það viðhorf stjórnarvald-
anna að fylgja fjárlögum sem
bezt er mikilvægt atriði í
stjórn þjóðmála og hefur á-
hrif langt út yfir fjárstjórn-
ina sjálfa.
Tekjuafgangur.
Eina heila árið, sem vinstri
stjórnin sat við völd, árið
1957, varð tekjuhalli á ríkis-
búskapnum. En hin tvö
Gunnar Thoroddsen, IprniáEuráðherra:
Að fylgja f járlögum
heilu ár núverandi ríkisstjórn
ar hefur orðið tekjuafgang-
ur hjá ríkissjóði.
Það er mikilvægur hlekk-
ur í viðreisninni, að ekki sé
halli, heldur afgangur hjá rík
issjóði. Hefur það m.a. greitt
fyrir söfnun gjaldeyrisvara-
sjóðs.
„Gagnrýni“
Tímans.
Eftir að skýrt var fyrir
viku frá afkomu ríkissjóðs
árið 1961 hefur Tíminn helg-
,að því máli nokkra pistla.
Þegar frá eru síuð hrópyrði
hans og almennur vaðall,
verða eftir tvö atriði, sem
eiga að vera aðaluppistaða
gagnrýninnar. Annað er
það, að stjórnin hafi dregið
lögboðnar og áfallnar greiðsl-
ur til atvinnuveganna, einkum
iandbúnaðarins, til þess að
fá fallegri útkomu, _ hitt,
að tekinn hafi verið í ríkis-
sjóð gengishagnaður af út-
gerðinni til þess að inna
ríkisábyrgðagreiðslur af
-höndum.
r
Allar niðurgreiðslur
og útflutningsuppbætur
greiddar að fullu.
Varðandi fyrra atriðið
mun Tíminn eiga við niður-
Tvær mánaðarbækur
frá AB
Almenna bókafélagið hefir sent
frá sér tvær mánaðarbækur —
fyrir júlí og ágúst — og eru báðar
eftir íslenzka höfunda.
Er hér um skáldsögu að ræða,
og höfundarnir eru Stefán Júlíus-
son og Gísli J. Ástþórsson — báð-
ir kunnir menn sem rithöfundar
og fyrir önnur störf sín. Heitir
saga Stefáns Sumarauki en Gísla
Brauðið og ástin.
Gísli Ástþórsson
| Skáldsagan Sumarauki er
fimmta skáldsagnabók Stefáns
Júliussonar, en þær fjórar, sem á
undan eru komnar, hafa allar vak-
ið mikla athygli, einkum Sólar-
hringur, sem höf. hlaut verðlaun
fyrir 1960 úr rithöfundasjóði Ríkis-
útvarpsins. Sumarauki gerist í
sveit á Suðurlandi og segir frá
kynnum miðaldra skálds, Ála Ey-
berg og Hildar Harðardóttur, 17
ára Reykjavíkurstúlku. Áli hefur í
æsku flúið heimabyggð sína vegna
misheppnaðra ástamála, farið víða,
gerzt frægt skáld og er nú aftur
| kominn heim í sveit sína til sum-
| arlangrar dvalar. Þar hittir hann
fyrir hina 17 ára Hildi, sem er
dóttir konunnar er hann unni í
æsku. Er hún mjög lík móður sinni
i útliti, en ber annars að öllu leyti
skýr einkenni sinnar eigin kyn-
slóðar. Leiða kynni skáldsins og
hennar til óþægilegra vándamála.
Sumarauki er viðburðarík saga um
daginn f dag — æskulýðinn, Við-
horf hans og tilfinningar, sem teflt
er gegn viðhorfum og tilfinningum
eldri kynslóðar. Bókin er 173 bls.
að stærð.
Brauðið og ástin er Reykjavíkur-
saga, sem gerist rétt fyrir heims-
styrjöldina sfðari. Aðalpersónurn-
ar eru ungur blaðamaður og unn-
usta hans, Birna Jónsdóttir, stúlka
greiSslur á vöruverði og
uppbætur á útfluttar land-
búnaðarvörur. Niðurgreiðsl-
ur voru áætlaðar 302,9
milljónir, urðu 305,8 millj.,
og voru greiddar af hendi að
fullu á reikningsárinu. Út-
flutningsuppbætur voru áætl
aðar í fjárlögum 12 milljón-
ir, en urðu 21 milljón og er

Gunnar Thoroddsen
»iubfí9 * nfgpoþ, ... _'r’
það, .stærsta umframgreiðsl-
an á einum lið. Er það næsta
furðulegt, að Tíminn skuli
með þessar staðreyndir fyr-
ir augum, leyfa sér þær fá-
ránlegu fullyrðingar, sem að
framan greinir.
Stefán Júlíusson
úr verkalýðsstétt og framarlega f
verkalýðsbaráttunni. í sama mund
og þau ætla sér að ganga í hjóna-
band skellur á mikið verkfall.
— Unnustinn neyðist til að rita
í blað sitt magnaðar greinar gegn
verkfallinu og foringjum þess og
kemst fyrir þá sök í allóþægilegar
kringumstæður, þó að nokkuð
rakni úr að lokum fyrir aðstoð hins
óviðjafnanlega Gríms, ritstjýra
blaðsins.
Brauðið og ástin sýnir lesandan-
um inn í ýmsar stofnanir í borg-
inni, þar sem hann hefur e. t. v.
ekki verið kunnugur áður, svo sem
ritstjórnarskrifstofur blaðanna,
sem höf. þekkir harla vel. Bókin
er bráðfyndin ,á köflum og spenn-
andi, 241 bls. að stærð.
Hver átti
gengisgróðann?
Þegar genginu var breytt,
4. ágúst, var til f landinu
mikið magn af íslenzkum af-
urðum, tilbúnum til útflutn-
ings. Þær voru að mestu
framleiddar við því kaup-
gjaldi og verðlagi, sem hér
gilti áður en hækkanir urðu.
Þegar þessar vörubirgðir
voru seldar og fluttar úr
landi, fengust fyrir þær 13%
fleiri íslenzkar krónur en
áður, vegna gengisbreyting-
arinnar. Áætlað er, að þessi
gengisgróði nemi um 140
milljónum króna, þegar allar
birgðirnar hafa verið seldar
og greiddar.
Hver átti þennan gengis-
hagnað?
Ef engin lagaákvæði hefðu
verið sett um ráðstöfun hans,
hefðu þeir aðiljar, sem voru
eigendur útflutningsvara 4.
ágúst, fengið þessa fúlgu. Oft
var það tilviljun háð, hver
orðinn var löglegur eigandi
útflutningsvöru 4. ágúst.
Sjaldan munu það hafa verið
sjómenn, Stundum útgerðar-
menn, frystihús, síldarverk-
smiðjur, stundum útflutnings
fyrirtæki, sem ýmist eru sölu
samtök, hlutafélög eða ein-
staklingar.
Hefði sú regla verið látin
ráða, að sá, sem var eigandi
vörunnar 4. ágúst, hefði átt
að eignast gengisgróðann af
þeirri vöru, hefði það valdið
réttlátri gagnrýni.
Vörurnar voru að mestu
framleiddar með eldra kaup-
gjaldi og kostnaði.
Oft hefðu það ekki verið
framleiðendur, sem hagnað-
inn hlutu, heldur útflytjend-
ur.
Misrétti hefði orðið milli
framleiðenda innbyrðis. Einn
var nýbúinn að selja fram-
leiðsluna við gamla genginu.
Annar seldi fám dögum
seinna og fekk 13% hærra
verð, þótt vara beggja væri
framleidd á sama tíma og
framleiðslukostnaður sá
sami.
Ef ríkisstjórnin hefði látið
það afskiptalaust hvert þessi
gengishagnaður rynni, myndi
ýmsum aðiljum hafa fallið i
skaut gróði að ástæðulausu,
og ójöfnuður skapazt milli
manna.
Að öllu þessu athuguðu
þótti rétt að ráðstafa gengis-
gróðanum þannig, að hann
kæmi atvinnuvegunum, fyrst
og fremst útgerðinni, að
góðu gagni.
Nú standa sakir svo, að
mörg atvinnufyrirtæki, sem
fengið hafa lán með ríkis-
ábyrgð, hafa ekki getað stað-
ið í skilum, og ríkissjóður
orðið að Ieggja út stórfé
vegna þeirra.
Ákveðið var að stofna
Ríkisábyrgðasjóð, er stæði
undir áföllnum ábyrgðum og
að ráðstafa meginhluta geg-
ishagnaðarins á þann veg í
þágu atvinnuveganna, að
hann rynni til þess að greiða
áfallnar ábyrgðarskuldir
vegna þeirra.
Skýringar Síldar-
útvegsaefadar
í tilefni blaðaskrifa sökum sölt-
unarbannsins hefir Síldarútvegs-
nefnd tekið saman eftirfarandi
skýringar á þeirri ákvörðun sinni
að stöðva alla síldarsöltun nema
sérverkun.
Á fundi sínum hinn 27. þ.m.
ákvað Síldarútvegsnefnd að stöðva
alla síldarsöltun frá miðnætti þann
sama dag, að undanskildum eftir-
stöðvum af sérverkaðri síld.
Gripið var til þessa úrræðis,
vegna þess að þegar höfðu verið
saltaðar um 55 þús. tunnur cut-
sildar umfram sölusamninga, þar
af tvo síðustu dagana um 23 þús.
tunnur, þrátt fyrir það að Síldar-
útvegsnefnd hafði þá sent út til-
kynningu til saltenda um að full-
saltað væri upp í fyrir fram samn-
inga og áframhaldandi söltun væri
á ábyrgð og áhættu síldarsalt-
enda.
S*1 Jarútvegsnefnd hafði boðið
tii Sovétríkjanna 100 þús. tunnur
af cutsíid og samningaumleitanir
farið fram milli fulltrúa aðila um
fjögurra vikna skeið, án þess að
nokkur árangur næðist, þar sem
fulltrúar kaupenda léðu ekki máls
á að kaupa meira magn en 78 þús.
tunnur og aðeins fyrir sama verð
og f fyrra.
Hins vegar hafði verð á cutsíld
til annarra helztu kaupenda verið
i hækkað verulegu frá fyrra árs
| verði, þótt verðið, sem þeir greiddu
i í fyrra væri hagstæðara fyrir ís-
lenzka framleiðendur en Rússlands
: verðið, miðað við tilkostnað.
Áframhaldandi söltun þýddi að
allar horfur væru á, að eftir tvo
daga yrði búið að salta að fullu
; upp í þá samninga, ser.i Sovétríkin
höfðu léð máls á að gera. Horfur
á viðbótarsamningum við aðra að-
ila eru óvissar og ekki um að ræða
nema takmarkað rr.agn.
Nefndin taldi að ekki væri fært
að salta meira magn af óseldri
cutsíld að svo stöddu, en umrædd-
ar ca. 55 þús. tunnur.
Á undanförnum árum hefur aldr-
ei verið um eins mikið magn af
óseldri cutsíld að ræða sem nú.
Af biturri reynslu hafa Islending-
ar forðazt að framleiða mikið magn
af óseldri saltsfld. Má segja, að
teflt hafi verið á tæpasta vað með
því að salta svo mikið magn af
óseldri síld, þar sem markaðsmögu
leikar eru jafn takmarkaðir og nú,
ekki sízt þegar veiðihorfur eru
mjög góðar og allar líkur til að
auðvelt verði að saLa á skömmum
tíma það viðbótarmagn, sem takast
kann að selja umfram þá síld, sem
þegar hefur verið söltuð upp í
væntanlega samninga.
(Tilkynning frá Síldarútveg nehiv.;.