Dagur - 03.07.1999, Síða 8

LÍFIÐ í LANDINU
L
24 - LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 1999

„Því má segja að friðurinn og stöð-
ugleikinn spretti fram úr höndum
kaupmanna. Það að fólk hafi hag af
að skipta hvert við annað varðveitir
friðinn hetur en allt þetta orðagjálfur
menntamanna um „peace on earth".
Guðmundur
Ólafsson
hagfræðingur
hefur
ákveðnar
skoðanir á
pólitík og
efnahagsmálum og er
óragur við að láta þær í
Ijós.
- Af hverju sagðir þú t kosninga-
baráttunni að heilt framboð,
það er framboð Samfylkingar,
væri samsafn af vitleysingum?
„I fyrsta lagi sagði ég aldrei
að framboðið væri samsafn af
vitleysingum og í öðru Iagi
sagði ég ekki að allir sem þar
eru væru vitleysingar. Eg sagði
hins vegar að fullyrðingar um
verðbólgu tímasprengju væru
svipaðar og ef ég segði að það
væri tímasprengja að safna öllu
vitlausasta fólki í efnahagsmál-
um saman á einn lista. Það var
mín fullyrðing og ég stend við
hana.“
- En hvers vegna meturðu
framboð Samfylkingar með
þessum hætti?
„Fyrir um það bil fjórtán
árum hugsaði ég á sömu nót-
um og þetta fólk. Eg var
menntamaður sem hafði engan
skilning á efnahagsmálum.
Menntamenn umgangast gjarn-
an pólitískar skoðanir eins og
fatnað, grípa næstu skoðun
sem þykir fín og reika um með
hana sér til skrauts. Þeir skipt-
ast svo nokkuð tilviljanakennd-
ir milli flokka eftir því hvaða
skoðanir þeir hafa til skrauts í
það og það skiptið. Þetta fólk
hefur fingur sinn til stjarnanna
til þess eins að horft sé á fing-
urinn. Svona fólk er alltaf til
og við köllum það í daglegu tali
tækifærissinna, eða eins og
hinn sæli Guðmundur J. Guð-
mundsson gerði „gáfumannafé-
lagið“. Venjulega skiptir svona
fólk ekki miklu máli en í sum-
um samfélögum getur það orð-
ið hættulegt.
Við búum í nýfijálsu nýlendu-
ríki og menntamenn í slíkum
ríkjum eru tortryggnir út í at-
vinnustarfsemi og þá þætti sam-
félagsins sem áður voru í hönd-
um nýlenduherranna, eins og til
dæmis viðskipti. Til að
bug á þessari
tortryggni er ekki
um annað að
ræða en að
mennta sig og
kynna sér gang-
verk þjóðfélags-
ins. Það er eitt af
því sem mennta-
mönnum í ný-
frjálsum ný-
lenduríkjum,
eins og Islandi
,gengur illa og
seint. Hér á
landi er fræðsla í
hagfræði og lög-
fræði lítil í skól-
um, þar er engin
kennsla um rétt-
arreglur samfé-
iagsins eða efnahagslíf. Menn
komast í gegnum stúdentspróf
án þess að kunna að gera grein-
armun á tekjum og hagnaði. Eg
hef spurt gáfuðustu og merk-
ustu vísindamenn sem við eig-
vinna menntamenn
„Það vantar eitt hjólið
undir þessa samein-
ingu vinstri manna. Og
það er hið mikilvæga
hjól Framsóknarflokks-
ins. í vinstri stjórnum
hafa framsóknarmenn
ætíð verið hið jarð-
bundna hjól sem tengdi
pólitískt glamur gáfu-
mannaliðsins við jörð-
ina.“
um hver sé munurinn á tekjum
og hagnaði án þess að fá skýr
svör. Munurinn á tekjum og
hagnaði er kostnaðurinn en
vilja ekki horfa á
kostnað og skilja
hann illa vegna
þess að kostnað-
ur er eitt af því
sem er óþægi-
legt við draum-
órana. Því kjósa
þeir að horfast
ekki í augu við
þann kostnað
sem er því sam-
fara að hrinda
ákveðnum göf-
ugum draumum
í framkvæmd.
Þeir horfa ein-
ungis á einstaka
þætti, svo sem
hugbúnaðar-
gerð, mengun
eða ferðaþjón-
ustu en gleyma því að iðnaðar-
samfélagið er nauðsynleg for-
senda fyrir efnhagsframförum.
Eíns og ég sagði áðan þá
hugsaði ég um tíma eins og
þetta fólk. Og af því ég var svo
ofboðslega vitlaus gerði ég mér
enga hugmynd um mikilvægi
viðskipta. Eins og þú veist Kol-
brún, þegar maður les Kiljan,
þá sér maður að rauður þráður
í verkum hans er tortryggni
gagnvart öllum sem stunda at-
vinnustarfsemi og þó einkum
og sér í lagi verslun. Hann seg-
ir á einum stað að viðskipti séu
að kaupa ódýrt og selja dýrt. I
því liggur sá skilningur að
kaupmaðurinn sé þjófur, hann
nýti sér erfiða aðstöðu kaup-
andans og svíni á honum. Þessi
skilningur er í besta falli
barnalegur en ef hann verður
útbreiddur er hann þjóðarböl.
Viðskipti skapa arð, ekki síður
en starfsemi sjómannsins og
smiðsins og það er líklega eng-
in atvinnustarfsemi sem hefur
skilað vestrænum þjóðum jafn
miklum arði á 20. öld og
einmitt viðskipti. Því má segja
að friðurinn og stöðugleikinn
spretti fram úr höndum kaup-
manna. Það að fólk hafi hag af
að skipta hvert við annað varð-
veitir friðinn betur en allt þetta
orðagjálfur menntamanna um
„peáce on earth“.