Dagur - Tíminn Reykjavík - 25.02.1997, Qupperneq 8

8 - Þriðjudagur 25. febrúar 1997
<5ktgurJ©mtrat
Þ J Ó Ð M Á L
fflagur-®ítramt
Útgáfufélag: Dagsprent hf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Stefán Jón Hafstein
Aðstoðarritstjóri: Birgir Guðmundsson
Framkvæmdastjóri: Marteinn Jónasson
Skrifstofur: Strandgötu 31, Akureyri, Garðarsbraut 7, Húsavík og Þverholti 14, Reykjavík
Símar: 460 6100 og 563 1600
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk. 1.600 kr. á mánuði
Lausasöluverð kr. 150 og 200 kr. helgarblað
Prentun: Dagsprent hf./ísafoldarprentsmiðja
Grænt númer: 800 70 80
Fax auglýsingadeildar: 462 2087 - Fax ritstjórnar: 462 7639
Stöð 3 in memoriam
í fyrsta lagi
Fáum harmdauði, enginn orðstír, ekkert - nema
skuldir. Þetta er niðurstaðan þegar öll fínu fyrirtæk-
in á íslandi pakka saman og biðja Jón Ólafsson,
Halla í Andra og hina strákana að sjá um að halda
uppi merkjum einkaframtaksins í sjónvarpi. Út
ganga Skeljungur, Eimskip, Sjóvá, Árvakur og fleiri
með tæpan miHjarð sem finnst ekki milli samanbit-
inna tannanna. Enginn hlakkar yfir sóun verðmæta,
allra síst dagblað sem á nóg með sig. En ætli verði
fögnuður hjá hluthöfum þessara fyrirtækja þegar út-
skýringarnar koma á aðalfundi - útskýringar á því
hvers vegna geypifé var lagt í íjórðaflokks mynd-
bandaver sem aldrei sá til sólar?
Einhveijar raddir heyrast um samþjöppun eignar-
haids í ijölmiðlum vegna þess að slökkt hefur verið á
Stöð 3. T51 þess er ekkert tilefni. Stöð 3 var aldrei
neitt afl í íslenskri íjölmiðlun og hafði enga skírskot-
un til almeiuúngs. Þetta var dýr og misheppnuð til-
raun nokkurra stórfyrirtækja til að kaupa sér stöðu í
stríði um áhrif. Útaf fyrir sig getur almenningi nokk-
uð staðið á sama, þótt áhugavert sé að velta fyrir
sér hvers vegna svona mikið er lagt undir í taflinu
um aðgang að íslenskum heimilum.
í þriðja lagi
Á stuttum ferli sínum hefur Stöð 2 hvað eftir annað
orðið að kaupa sér frið frá utanaðkomandi sam-
keppni og innri deilum eigenda. íslenska viðskipta-
mannastéttin, hagsmunapólitísk samtök og peninga-
blokkir, einstaklingar og hópar, hafa lagst á eitt með
að afsanna kenninguna um að frjáls samkeppni sé
lausnarorðið í ljósvakanum. Kannski er kaupsýslu-
stéttin okkar svo bernsk að þegar eitt leikfang bætist
við þurfi allir að prófa það? Nú linnir loksins látun-
um - sem viðskiptavinir Stöðvar 2 hafa orðið að
borga - og ótrúlegt að nokkrum detti í hug að leggja
í enn einn slaginn. Og hvað verður þá til vamar guð-
inum samkeppni? RÚV!
Stefán Jón Hqfstein.
V_____________________________________________________J
Spusating, dxityöutö
Kalla hræringar á fjölmiðlamarkaði á aukinn
stuðning hins opinbera við RÚV?
Guðlaugur Þór
Þórðarson
formaður Sambands
ungra sjálfstœðis-
manna
Það er víst alveg ör-
uggt að ekki þarf að
auka stuðning við
RÚV. Við verjum nú þegar
svipuðum upphæðum til
fjölmiðlarekstrar á vegum
ríkisins og til Háskóla fs-
lands. Líkur benda til að
fleiri einkaaðilar myndu
koma að fjölmiðlun ef
stuðningur við RÚV væri
Ekki nauðsynlega. Rík-
isútvarpið hefur við-
imandi h'fsskilyrði
sem stendur en ef hins veg-
ar á að veikja stöðu þess,
t.d. með afnámi auglýs-
ingatekna, tel ég nauðsyn-
legt að hækka á móti af-
notagjöld. Nú hefur Stöð 2
einfaldlega keypt upp and-
stæðing til að leggja hann
niður. Það gerist á fimm
ára fresti eða svo og llklegt
að svo verði áfram á með-
an lögunum er ekki breytt.
En ég sé alls ekki að þetta
veiki RÚV.
♦
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
dósent
RÚV þarf ekki meiri
peninga heldur betri
nýtingu á þeim fjár-
munum sem stofnunin hef-
ur nú þegar. RÚV hefur eytt
allt of miklu í steinsteypu
handa Herði Vilhjálmssyni
og öðrum stofhanamönn-
um, en allt of litlu í dag-
skrárgerð. Hins vegar er
RÚV eini ljósvakamiðillinn
sem heldur uppi metnaðar-
fullu starfi. Það er til
skammar hve Stöð 2 er
áhugalaus um innlent dag-
skrárefni og þar tala ég af
eigin reynslu.
Svavar
Gestsson
alþingismaður
Alþýðubandalags
Ekki endilega. En von-
andi hljóðna nú þær
raddir sem heyrst
hafa úr Sjálfstæðisflokkn-
um um að veikja beri Rík-
isútvarpið. Vonandi fær
RÚV að nýta þá krafta sem
það hefur í þágu íslenskrar
dagskrárgerðar og þar
með íslenskrar menningar.
Sagtucvt^
Nýtt undir sólinni
„Nýstárleg er sú kenning Morg-
unblaðsmanna að menn afli sér
atvinmiréttinda ókeypis. Hvar
skyldu þau vera atvinnuréttind-
in sem menn afla sér án þess
að kosta einhverju til?“
- Sigurður Líndal í DV í gær.
Litli Rauður
„í fyrstu var þetta ekki mikið
starf. Ég kom niður í Sjónvarp
klukkan fimm, eftir vinnu fyrir
VR, og sá um íþróttir fyrir átta-
fréttir og fór síðan heim.“
- Bjarni Fei í Mbl. sl. sunnudag.
Upp, upp mín sál
„Til lengdar fær núverandi
þjóðskipulag ekki staðizt, nema
endurvakinn verði hinn frjáls-
borni borgari, sem átti að vera
hornsteinn þess og kjölfesta.“
- Jónas Kristjánsson í DV sl. sunnudag.
Blóðrautt
„Loksins loksins getur landinn
glatt augu sín á blóði og lflcams-
meiðingum á sjónvarpsskján-
um. Ekki er þó um hryllings-
mynd að ræða né ofbeldismynd,
heldur er E.R. eða Bráðavaktin
komin á kreik á miðvikudög-
um.“
- Úlfhildur Dagsdóttir í DV í gær.
Stóri bróðir
„Ég hef varað við útbreiðslu og
ofurvaldi hins opinbera vegna
hættunar á að brjóta niður
einkah'f íjölskyldunnar.“
- Steinunn Björk Birgisdóttir í Mbl. sl.
sunnudag.
Lýðræðið í hættu
Margt bendir til að pólitísk þreyta
fari vaxandi og afskipti almeim-
ings af stjórnmálum er hverfandi.
Fólk bindur sig ógjarnan í flokki og flestir
þeirra sem eru skrifaðir í flokk hafa þar
sáralítil áhrif, eða reyna yfirleitt að taka
virkan þátt í stefnumörkun. Atvinnu-
mönnum í stjórnmálum er látið það eftir.
Víða er farið að ræða um áhugaleysi
almennings á stjórnmálum sem vanda-
mál sem getur orðið lýðræðinu skeinu-
hætt ef heldur sem horfir. Breska blaðið
The Economist birti nýlega greinaflokk
um efnið. Vandamálið er áhuga- og af-
skiptaleysi almennings af sínum eigin
málefnum. Fulltrúalýðræðið er að hætta
að virka og fólk greiðir atkvæði með
hangandi hendi.
Leiðin til úrbóta er að koma á þjóð-
aratkvæðagreiðslum á mörgum sviðum
og gera almenning ábyrgari en nú er á
stefnumörkun í einstökum málum. Bent
er á Sviss sem fyrirmynd, en þar taka
borgaramir virkan átt í ákvarðanatöku
með beinum atkvæðagreiðslum.
Undirgefni við ímyndir
Það er ekkert einfalt mál að endurvekja
áhuga almennings á stjórnmálum og
virkja þannig þjóðarviljann. Á sama hátt
er hægt að láta íbúa sveitarfélaga
ákvarða sjálfa um fjölmörg atriði, sem
fámennisstjómir ráða nú öll um.
Jónas Kristjánsson skrifaði athyglis-
verðan leiðara, sem birtist í DV s.l. laug-
ardag undir fyrirsögninni Þrælahald nú-
túnans. Þar sýnir
hann fram á hvernig
fólk er matað á
ímyndunum, sem
farnar era að stjóma
lífi íjölmargra í stóru
sem smáu. Um stjórn-
málaáhugann segir:
„Fólk hefur að mestu látið af þátttöku í
stjórnmálum, og mætir í kjörklefann á
nokkurra ára fresti til að játa undirgefni
sína við únyndir, sem komið hefur yerið
á framfæri af atvinnumönnum og eru í
alls engu samræmi við neinn veruleika.
Fólk kýs í blindni og leiðslu."
Niðurstaðan er ekki uppörvandi: „Til
lengdar fær núverandi þjóðskipulag
ekki staðist, nema endurvakinn verði
hinn frjálsborni borgari, sem átti að
vera hornsteinn þess og kjölfesta."
Þarna kemur fram svipuð skoðun og
í tilvitnuðum greinaflokki í The Econ-
omist, og ályktunin er áþekk.
Almenningur fái
úrskurðarvald
Þess sjást dæmi að þjóðaratkæði um
einstök málefni eru farin að tíðkast í
einstökum lýðræðis-
ríkjum. Hér á landi
ber h'tið á að almenn-
ingi séu færð völdin á
þann hátt. Þó hefur
fólk fengið að kjósa
um sameiningu sveit-
arfélaga og löng hefð
er fyrir því að íbúar fá að kjósa um
hvort opna eigi áfengisútsölur í þeirra
byggðum. Annað er það nú ekki.
Vel væri hægt að hafa þjóðarat-
kvæðagreiðslur um íjölmörg áhtamál,
sem kjörnir fuUtrúar leiða nú einir til
lykta. Kjósa mætti um kjördæmaskipan
og hvalveiðar, veiðileyfagjald og
inngöngu í valdamikil þjóðabandalög.
Skattamál og skipan menntamála væri
hægt að útkljá með atkvæðagreiðslum,
bæði á landsvísu og heima í héraði. Vel
er hægt að stilla svo til að kjósendur
fengju val um hvort þeir vildu heldur
öflugan framhaldsskóla í byggðina sína
eða gat í gegnum fjall.
Ef ekki tekst að virkja vilja fólks til að
ráða fram úr sínum eigin hagsmuna-
málum eða þjóðmálum yfirleitt er vissu-
lega hætta á ferðum. Það er gömul
tugga að frelsi þarf að varðveita á
hverjum degi og það verður ekki betur
gert en með því að veita kjósendum
mun meiri ákvörðunarrétt en nú er
gert.
Fróðir menn halda því fram að
stjórnmál næstu aldar muni ekki fjalla
um efnahagsmál, hermál eða mennta-
mál, heldur um lýðréttindi og hvernig
þau verði best varðveitt.
Stjórnmálaflokkar og fulltrúalýðræð-
ið hefur ekki gengið sér endanlega til
húðar, en styrkja þarf undirstöður þess
mun betur ef það á að halda veUi. Það
verður aldrei gert nema með virkri þátt-
töku almennings, sem er furðufús að af-
henda öðrum ákvörðunarrétt sinn.
Sjálf lýðræðishugsjónin er í húfi, að
farið verði að gera eitthvað í málunum.
OÓ
Oddur