Dagblaðið Vísir - DV - 25.02.1984, Blaðsíða 21

DV. LAUGARDAGUR 25. FEBRUAR1984.
21

5©5J,6V£NDUHöjS^
nynd.
A þessurn myndum sést hvar listamaðurinn hefur áritað myndir sinar. Rumminn, eínkum á annarrimyndinní, hefur farið yfir nafnið að híuta.
sem i samningum um sölu skipsins átti
allt að fylgja og eins og ég sagði áðan
voru myndimar teknar sem
„inventar”.”
Guöjón sagði að Esjan hefði verið
glæsilegt skip og vel heppnað í alla
staði. Það varð eins konar bylting,
hvað tæknivæðingu snerti, þvi um borð
var vélræn loftræsting og rennandi
heitt ogkaltvatn.
Þegar Esjan kom til landsins voru
viðsjárverðir tímar, enda stríð við
þröskuldinn. Skipið var smiðað i Ala-
borg, og var Ingiriður, er þá var
trúlofiið Friðrik Danaprinsi, fengin til
að skira skipið sem hún og gerði.
Þannig stóð á myndinni af henni um
borð. En síðan lagði skipið af stað til
Islands. Fóru skipstjórnarmenn mjög
varlega, enda óttuðust þeir aö
Þjóöverjar kynntu að hefta för þess.
Þeir læddust því upp með Noregs-
strönd og svo yfir hafið til Islands. Og
komust heilu og höldnu og var skipinu
vel fagnaö við komuna til landsins.
Myrtdirnar gleymdar
Gunnlaugur Scheving mun hafa
arfleitt Listasafn Islands að einhverj-
um mynda sinna. Við ræddum við Beru
Nordal safnvörð. Hún sagðist aöspurð
að vísu hafa heyrt á þessar myndir
minnst en hvorki hún né aörir starfs-
menn safnsins heföu hugmynd um
hvar þær væru niðurkomnar. Ekki
hefðu heldur verið né væru neinar hug-
myndir uppi um það að grennslast
fyrir um þær. Reyndar hefðu menn á
safninu verið búnir að gleyma tilvist
þeirra.
500 þúsund króna gjöf
En á hvað skyldu þessar myndir
vera metnar í dag? Viö lögðum þessa
spurningu fyrir Beru, Gunnar Kvaran
listfræðing og Guðmund Axelsson,
uppboðshaldara í Klausturhólum.
,,Hver mynd Scheving færi á-
reiðanlega á tugi þúsunda,” sagði
Bera. „Aðminnstakosti20þúsund.”
„Þaö er afskaplega erfitt að
segja,” sagði Gunnar Kvaran. ,íln ég
gæti látiö mér detta í hug að hver
mynda Scheving færi á svona 40 til 50
þúsund. Þessir menn eru komnir í
toppveröflokk. Bara nafnið er nóg til
þess aöhleypa verðinu upp.”
„Eg myndi giska á að hver mynd
Schevings færi á svona 20 til 40 þúsund
og málverk Jóns Þorleifssonar á svona
100 til 150 þúsund,” sagði Guðmundur
Axelsson.
Þess ber að geta að tölur þessar eru
auðvitað ágiskun eftir aö hafa heyrt
óglöggar lýsingar á Scheving-myndun-
um og alls engar á málverki Jóns Þor-
leifssonar, nema myndefninu. Þá er og
tekið mið af því á hvað myndir og
málverk þessara tveggja snillinga
íslenskrar listasögu hafa veriö slegnar
á uppboöum.
Ef reiknað er út verðmæti þessara
mynda í heild og gert ráð fyrir að hver
mynda Schevings sé 30 þúsund króna
virði og málverk Jóns 140 þúsund er
hér um að ræða 500 þúsund króna g jöf.
Þaö munar um minna.
>ga sömu teikningu og Esjan var gerð eftir.
Esjan tekin i þjónustu Ríkisskips þeg-
ar það fyrirtæki var stofnað. Skipiö tók
118 farþega og hafði á að skipa 28
manna áhöfn. Skipið var selt úr landi
’38.
Ári síðar kom hingað til lands annað
skip sem einnig hlaut nafnið Esja.
Þetta var mikið skip, tók 148 farþega
og 40 manna áhöfn var um borð. Og
það var einmitt í matsal þessa skips
sem málverk Gunnlaugs Schevings og
Jóns Þorleifssonar voru. Þessi Esja
var i strandferðum á vetuma en á
sumrin var siglt á milli landa, til
Glasgow, Bergen, Kristjánssands og
Kaupmannahafnar. Þetta skip var svo
selt úr landi ’69. Og það var einmitt
þessi Esja sem fór til Petsamo 1940 og
sótti tæplega 300 Islendinga er dvalið
höfðu á Norðurlöndum en ekki komist
heim fyrr vegna styrjaldarinnar. En
það er önnur saga.
Þriðja Esjan var tekin í gagnið árið
1971. Hún var smíðuö á Akureyri, það
eina af þessum skipum sem smíðað
var hérlendis. Skipið.tók 12 farþega og
hafði 15 manna áhöfn. Hún var seld ’83.
Fjórða Esjan var svo keypt hingað
til lands um mitt siðasta ár. Hún eins
og Esjan sem var á undan henni er
einkum í flutningum alls konar, en
tekur þó 4 farþega og hefur á að skipa
lOmannaáhöfn.
Skömm að láta
myndirnar fara
Tryggvi Blöndal var stýrimaður og
síðarskipstjóriá Esjunni:
„Hvort ég man eftir þessu. Eg held
að listamennimir hafi veriö sér-
staklega fengnir til að mála þessar
myndir í skipiö, en þær voru settar þar
strax ’39. Þetta voru allt original
myndir, samstæðan hans Schevings
hékk í reyksalnum og málverk Jóns af
Reykjavíkurhöfn í matsalnum. Svo
var líka þama um borð ljósmynd af
Ingiríði Danadrottningu í fallega
dekoremðum ramma. Hinar
myndirnar vom í trérömmum og
skrúfaðar á veggina sem vom úr viði,
alltnaglfast.
Mér finnst voðaleg skömm að hafa
látið myndimar fara með skipinu.
Þama var um stórverðmæti aö ræða.
Mynd Jóns Þorleifssonar var alveg
sérstakt mótíf af Reykjavíkurhöfn og
haföi sögulegt gildi, hvernig umhorfs
var við höfnina á þessum árum.”
„ öll þessi saga er röð af tilviljunum frá upphafi tH enda." Jón Rósmunds-
son.
Myndirnar álitnar
„inventar"
Guðjón Teitsson var forstjóri Ríkis-
skips á árunum ’53 til ’76:
„Jú, jú, ég man alveg eftir þessum
myndum. Þær héngu í matsal skipsins.
Eg man ekki betur en lista-
mennirnir hafi verið fengnir sér-
staklega til að mála þessar myndir.”
— Var þetta dýr útgerð á sínum
tíma?
,,Eg var nú ekki orðinn forstjóri
þegar skipið var keypt og myndunum
komið fyrir. Hins vegar held ég að
þetta hafi ekki kostað neitt stórfé á
þeim tíma. Um verðmæti þessara
mynda í dag hef ég enga hugmynd.”
Samkvæmt upplýsingum DV hvíldi
mikil leynd yfir því þegar Esjan var
seld úr landi með öUum myndunum.
Þótti almenningi hneykslanlegt að
selja slík verðmæti úr landi en engin
eða lítil svör fengust við því hvers
vegna það var gert. Blaðamenn á þeim
tíma reyndu hvað þeir gátu en forráða-
menn fyrirtækisins neituðu að ræða
þaö.
— Hvernig datt ykkur í hug að láta
myndimar með skipinu?
,,Nú, við seldum skipið með öllu,
sem í því var, meira að segja
borðbúnaðinum. Og myndirnar voru
álitnar „inventar”.”
— Hef ur þú ekkert séð eftir því ?
„Um það var ekkert að ræða þar
-KÞ.