Dagblaðið Vísir - DV - 01.08.1985, Blaðsíða 12

12
DV. FIMMTUD AGUR1. AGUST1985.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfuféldg: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SlMI 686411. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla,áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og piötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA12.
Prentun: Árvakur hf„
Áskriftarverð á mánuði 360 kr. Verö i lausasölu 35 kr.
Helgarblað40kr.
Lútum ekki óróaseggjum
Eiga hópar grænfriðunga og annarra slíkra í Banda-
ríkjunum að stjórna íslandi? Eigum við að afhenda
landsstjórnina þeim „friðunarsamtökum”, sem nú hafa í
hótunum við okkur vegna hvalveiða í vísindaskyni?
Rök friðunarsinna um útrýmingarhættu á hvalastofnin-
um hafa tekið til annarra stofna en þeirra, sem við höfum
veitt. En rannsóknir hafa verið ófullkomnar. Því hefur á
stundum reynzt örðugt að hrekja til fulls áróður friðunar-
manna, þótt hann hafi gengið í öfgar.
Islendingar gengu vissulega eins langt og hugsanlegt
var, þegar samþykkt var hvalveiðibann á næsta ári með
naumum meirihluta á Alþingi. Friðunarsinnar geta ekki
krafizt meira. Jafnfráleitt er, að við bugumst fyrir kröf-
um þeirra nú. Það eru rannsóknir, sem til þurfa að koma,
áður en hvalveiðibann í atvinnuskyni verður endurskoðað
árið 1990.
Fyrirætlanir íslenzkra stjórnvalda í þessum efnum
rúmast innan samþykkta alþjóðlega hvalveiðiráðsins um
hvalveiðibann í atvinnuskyni. Ráðagerð Islendinga ætti
að hljóta stuðning allra sanngjarnra manna. En mót-
mælahóparnir úti í heimi eru fólk af ýmsu tagi. Margir
mótmæla þar mótmælanna vegna.
I röðum friðunarmanna eru vissulega þeir, sem hafa
raunverulega áhyggjur af tilvist ýmissa hvalastofna.
I röðum þessara hópa eru einnig þeir, sem njóta þess að
taka þátt í æsingi. Væri það ekki þetta mál, yröi það eitt-
hvað annað, sem þetta fólk sækti fróun til. Loks eru í röð-
um þessa fólks ýmsir, sem sjá sér fjárhagslegan hagnað í
slíkri starfsemi.
Þessi svonefndu friðunarsamtök krefjast þess, að ís-
lenzk stjórnvöld segi upp samningnum milli þeirra og
Hvals hf. Það er hægt að gera fyrir fyrsta september.
Samningurinn var gerður í maílok. Hvalur hf. skuld-
bindur sig til að veiða þá hvali, sem Hafrannsóknastofnun
telur þurfa til að rannsaka stofninn. Veitt verður í þessu
skyni næstu fjögur árin. Árlega skulu veiddar 80 lang-
reyöar og 40 sandreyðar. Hvalur á að greiða stjórnvöld-
um 100 þúsund krónur fyrir hvern veiddan hval, sem eiga
að standa undir kostnaði við rannsóknirnar. Hvalur kost-
ar rekstur veiðanna. Verði „hagnaður” rennur hann í
sjóð, sem aðeins er heimilt að verja til rannsókna á hvala-
stofnum.
Af þessu er deginum ljósara, að íslendingar eru ekki að
„svindla” gegn samþykktum hvalveiðiráðsins.
Nú má gera ráð fyrir, að óróaseggir í Bandaríkjunum
muni með vetrarkomu ráðast gegn íslenzkum vörumerkj-
um.
Bandaríski markaðurinn er langmikilvægasti markað-
ur okkar.
Við kynnum að verða fyrir einhverju tjóni fyrir þessar
sakir.
Fámennir hópar uppivöðslumanna, sem hafa talsvert
fjármagn á bak við sig, geta troðið sér í fjölmiðla vestan
hafs. Þeir geta haft áhrif og þurfa Islendingar að vera
viðbúnir að mæta því með eigin rökum.
Allavega gengur ekki, að við lútum fyrir óróaseggjum í
Bandaríkjunum og megum okkur hvergi hreyfa.
Haukur Helgason.
„Viö viljum nefnilega enga Dýrlinga, James Bonda eöa Marlowa heldur strðka og stelpur sem reyna
að gera sitt besta á hverju sem gengur og geta tekið skakkar ákvarðanir í hita augnabliksins þegar
sekúndubrot geta ráðið örlögum og allir í kringum þá þykjast vita betur en þeir."
Hinn mannlegi þáttur
Eg hefi lengi ætlað að fjalla i einni
grein um málefni lögreglumanna
hérlendis en hefi dregið það á lang-
inn vegna þess mál nokkurra þeirra
hafa verið til umf jöllunar fyrir dóm-
stólum. Mér hefur leiðst sú umræða
sem í kringum það mál hefur staðið
og ekki viljað blanda því saman sem
mér finnst ég þurfa að segja almennt
um þau mál við hið svonefnda
„Skafta-mál.” Nú er því að vísu lok-
fyrir dómstólum en er ennþá rekið
með miklu offorsi í fjölmiðlum. Er
engan veginn ljóst hvenær þeim mál-
flutningi lýkur og seint verður mál-
efnalegur dómur kveðinn upp á þeim
vettvangi. Sé ég enga ástæöu til að
bíða leiksloka þar enda þessi grein
alls ekki um „Skafta-málið” sem
slíkt þótt þau eftirmál sem þar hafa
orðið setji á hana nokkurt maric.
Vanþökkuð störf
Líklega eru fá störf í nútima þjóð-
félagi jafnvanþökkuð og störf lög-
gæslumanna og þá fyrst og fremst
lögregluþjóna. Sjálfsagt eru til þess
ýmsar orsakir en hæst ber þó vafa-
lítiö aö mikill meirihluti afskipta
þeirra af hinum almennu borgurum
er undir þeim kringumstæðum þegar
borgaramir vilja sist sjá þá. Þaö er
líka hluti mannlegs eölis og hugsana-
gangs að finnast jafnan sjálfsagt
þegar okkur er leiöbeint og við að-
stoðuð („þetta hefðiég nú líka gert”)
en telja alla afskiptasemi til ama og
þarf þá enga löggæslumenn til.
Af afskiptum löggæslumanna
vegna ýmissa mannlegra breysk-
leika hafa sprottið margar sögur.
Yfirleitt eru það „fórnarlömbin”,
það er borgaramir, sem slíkar sögur
segja og fer þá að likum að eins litið
er gert úr eigin yfirsjónum og unnt
er, en þeim mun rækilegar tíundaö
harðræði og skilningsskortur lög-
gæslumannanna. Gildir þá einu
hvort um er að ræða störf þeirra á al-
mennum vettvangi eða í heimahús-
um, og hvort um eftirlitsstörf er að
ræða eöa þurft hefur að skakka grá-
an leik. Slíkar lýsingar virðast eink-
ar kærkomið efni sumra f jölmiöla nú
á dögum.
Um hitt er sjaldnar fjallað í fjöl-
miðlum undir hvaða kringumstæð-
um lögreglumenn vinna meginhluta
starfs síns. Tiltölulega lítið virðist
gert til þess að kynna fólki þá hlið
mála. Ekki get ég um það dæmt af
eigin raun því aldrei hefi ég löggæslu
stundað. En einn góður vinur minn,
sem hætti í lögreglunni eftir tiltölu-
lega skamma stund, sagði eitthvaö á
þessa leið við mig: Eg varð að gera
það upp við mig að ég þoldi þetta
ekki. Eg var að verða verri maður á
því að vinna við þetta. Eg hafði áður
kynnst mörgu góðu og „normal”
fólki og ég vil halda áfram að um-
gangast það. En í þessu starfi þarf
Kjallari
á fimmtudegi
MAGNÚS
BJARNFREÐSSON
maður fyrst og fremst að hafa sam-
neyti við sorann úr þjóðfélaginu.
Heilu nætumar fara í þaö að fást við -
fólk sem er viti sínu fjær, horfa á skelf-
ingu lostin börn og f jarlægja óöa for-
eldra, á miili þess sem stórslasaö
fólk er hirt upp af götunum. Eg var
farinn aö missa trúna á manninn, og
taugarnar voru að gefa sig.
Sjálfsagt er það misjafnt hvernig
þessi störf fara í menn, sumir eru
harðari af sér en aðrir, en þó hygg ég
að þessi lýsing vinar míns eigi sér
nokkrar rætur hjá mörgum. En ekki
geta allir hætt — og mega það heldur
ekki vegna okkar hinna.
Góð lögregla
Eg held að þrátt fyrir þessi starfs-
skilyrði, óhóflegt vinnuálag og laun
sem virðast miöast við skrifstofu-
störf getum viö státað af mjög góðri
lögreglu. Eg held að ummæli um þaö
að í hana veljist menn sem sjái þar
tækifæri til að sýna valdsmennsku og
jafnvel þjóna kvalalosta séu kjaftæði
sem ekki séu svaraverð. Eg held að
þau mistök sem lögreglumönnum
kunna aö verða á í starfi séu afleið-
ing þess umhverfis sem þeir eyða
starfsævi sinni í, nefnilega okkar,
háttvirtra borgara. En þama sagði
ég orð, sem kannski dregur dilk á eft-
ir sér. Eg nefndi oröið mistök.
Og nú dregur til „Skafta-málsins”.
Að vísu ekki þess sem slíks, því ég
legg engan dóm á málsatvik þar,
heldur umræðunnar í kringum það.
Mér virðist málin hafa tekið þá
óheppilegu þróun að lögreglumenn
geti ekki viðurkennt að þeim geti orð-
ið á mistök. Og það finnst mér af-
skaplega slæmt. Ef lögreglumenn
ætla að hætta að vera mannlegir með
öllum kostum og göllum þess eigin-
leika þá er ég hræddur um að bilið
milli þeirra og okkar hinna breikki
mjög ört. Við viljum nefnilega enga
Dýrlinga, James Bonda eöa
Marlowa heldur stráka og stelpur
sem reyna að gera sitt besta á hverju
sem gengur og geta tekið skakkar
ákvarðanir í hita augnabliksins þeg-
ar sekúndubrot geta ráðið öriögum
og allir í kringum þá þykjast vita
beturenþeir.
Jafnir öðrum
1 það minnsta flest okkar teljum
aö þeir séu ekki síður til hjálpar en
refsingar. Og við viljum einnig að
þeirséu jafnir okkurgagnvartdóms-
valdi.
Því er ekki að neita að það orð hef-
ur lengi legið á að svo sé ekki. Því er
jafnan ótæpilega haldið á lofti af
þeim sem telja sig hafa hlotið órétt-
mæta dóma er hafa byggst á vitnis-
burði lögreglumanna. Eg trúi því
ekki aö þannig sé vísvitandi staðiö að
málum.
Hins vegar virðast mér viðbrögð
ýmissa lögreglumanna nú geta kynt
undir þennan orðróm. Þeir virðast
alls ekki geta komist yfir það að einn
félaga þeirra hafi tapað máli fyrir
Hæstarétti. Og það sem verra er: Eg
fæ ekki betur séð en að stærsti hluti
lögreglumanna í landinu sé kominn í
hálfgert stríð við æðsta dómstól þess.
Slíkt getur ekki gengið í réttarríki.
Löggæslumönnum getur skjátlast og
borgurunum fundist þeir beita órétti.
Dómstólum getur lflca skjátlast og
þeim sem eru dæmdir fundist dómar
rangir. Það hefur hent margan
manninn, þar á meðal mig. En þegar
hæstiréttur réttarríkis hefur talað er
málinu lokið — hvort sem mönnum
líkar betur eða verr, og síst er það
hlutverk löggæslumanna að rýra álit
borgara á dómsvaldinu.
Eg get ekki að því gert aö mér
þykja sumar yfirlýsingar vina
minna í lögreglunni furðulegar eftir
dómsuppkvaðningu Hæstaréttar. Sú
furðulegasta þykir mér að „réttar-
staða” sé óljós. Hvað eiga mennimir
við? Að fullyrðingar um misja&ia
réttarstöðu fólks og löggæslumanna
hafi verið réttar? Það vona ég ekki.
Ef þeir vilja ekki vera jafnir borgur-
unum fyrir dómstólunum vilja borg-
aramir fá sér aðra lögreglumenn.
Svo einfalt er nú það, elskumar mín-
ar.
Fleiri yfirlýsingar hafa mér þótt
kostulegar en minnist ekki á þær að
sinnl En mig gmnar að þeir hafi
haft afskaplega óheppilega(n) ráð-
gjafa í þessu máli, sem hefur eitt-
hvert annað markmið fyrir stafni en
bæta ímynd lögreglunnar í huga hins
almenna borgara.
En þótt ráögjafar átti sig ekki ná
löggæslumenn vonandi fljótt áttum í
því moldviðri sem hefur þyrlast upp
umsinn.
Magnús Bjarafreðsson.