Dagblaðið Vísir - DV - 25.05.1988, Blaðsíða 34

34
MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 1988.
Lífsstfll______________________
Neytendalöggjöf
Gömul og úr-
elt lög í gildi
Lög um lausafjárkaup frá 1922 um margt gölluð
Skórnir sem rifnuðu. Viðgerðin var vel af hendi leyst en skórnir urðu of
þröngir DV-mynd GVA
BLAÐAUKI
ALIA
LAUGARDAGA
Endalaust hægt að
lappa upp á hluti
Skósalinn neitar aö skipta skónum
á þeim forsendum að hægt sé að gera
viö þá. Og það má til sanns vegar
færa áð endalaust er hægt að lappa
upp á hluti. Lögin kveða á um við-
gerö á ábyrgðartíma seljanda.
Annað dæmi er leðurbuxur sem
keyptar voru í versluninni Pilot. Þær
rifnuöu skömmu eftir að þær voru
keyptar. Verslunin neitaði að skipta
þeim en gerði við þær. Stúlkan sem
buxurnar keypti var hins vegar ekki
ánægð og fór meö buxumar í Iön-
tæknistofnun. Þar fékk hún þann
úrskurð að buxumar væru mjög illa
gerðar, jafnvel þótt viðgerðin hefði
verið góð, þá var grunnvinnan léleg.
Stúlkan fór með þennan úrskurð í
verslunina og fékk sömu svör og áð-
ur.
Löglegt en hvað?
Engin lög voru brotin í ofangreind-
um dæmum. Verslanirnar mega gera
við hlutina og þar við situr.
Annar galli við lögin er að ekki er
leyfilegt að skila vörum og fá endur-
greitt nema um sannanlegan galla
sé að ræða. Þetta gerir það að verk-
um að ef keypt er flík sem passar
ekki getur verslunin neitað að skipta
henni. Flestar verslanir ganga þó
ekki svo langt heldur gefa þær inn-
leggsnótu. Með slíkri nótu er kaup-
anda skylt að versla aðeins í viðkom-
andi verslun jafnvel þótt hún eigi
ekkert í hans stærð.
Lítil neytendavemd
Með þessu er verið að þrengja val-
frelsi neytenda verulega. Þaö sem
verra er, verslunin hefur fullan rétt
til að neita að skipta ógölluðum hlut.
Til þess kemur þó sárasjaldan. Þó er
ekki langt síðan bóksalar ætluðu að
neita að skipta bókum sem merktar
vom sérstaklega. Þeir hurfu þó frá
þvi þar sem slíkt heíði getað stefnt
bóksölu í hættu því fólk hefði hætt
að þora að gefa bækur.
Það er Ijóst að bæta þarf úr löggjöf
hvað varöar neytendur í þessu landi.
Það er því brýnt verkefni að koma á
einhverri neytendavernd af hálfu
hins opinbera. Fyrsta skrefið í þá átt
gæti einmitt verið að færa lög um
lausafjárkaup til nútímans.
-PLP
Afborgunarvidskipti
Óeölilegir
kaupsamningar
fylgt út í ystu æsar. Jóhannes Gunn-
arsson nefnir í grein sinni um neyt-
endarétt í Neytendablaðinu dæmi
um óeðlilega skilmála sem settir hafa
verið inn í flesta kaupsamninga sem
kaupendur undirrita við kaup. Dæm-
ið er um sjónvarpstæki sem keypt
er á afborgunum. Tækið kostar kr.50
þúsund. Kaupandi greiðir helming
út, og restina á flmm mánuðum, 5.000
kr. á mánuði.
Hann getur ekki staðið í skilum
með síöustu afborgunina og gera
skilmálamir þá ráð fyrir að seljanda
sé heimilt að taka sjónvarpið til baka
án þess að greiða krónu til baka.
Einnig em í þessum samningum
ákvæði um að seljanda sé heimilt að
taka hlut tíl baka ef kaupandi hugsar
ekki nægilega vel um hann. Kaup-
andi verður einnig að fá leyfi hjá
seljanda ef hann vill lána hlutinn
sem hann er að greiða afborganir af.
Þessir samningar em kallaðir
„samningar með eignarréttarfyrir-
vara“.
-PLP
Leiðréttingar við
verðkannanir
Mistök áttu sér stað við úrvinnslu
verðkannana í síðustu viku.
1. Kjötbúr Péturs, tekex. Rangt var
farið með verð á tekexi. Sagt var að
það kostaði kr. 64,50 en rétt verð er
kr. 42,00 sem er rétt undir meðal-
verði.
2. Seglageröin, íslenskt grillborð. í
myndatexta var sagt að borðið kost-
aði 29.000 sem er langt þvi frá aö
vera rétt verð. Bergiðjan framleiðir
þessi borð og kosta þau 7.150 kr.
Við biðjumst velvirðingar á þess-
um mistökum.
-JJ
Þaö er Ijóst aö bæta þarf úr löggjöf hvað varðar neytendur í þessu landi.
Afborgunarviðskiptí em hálfgerðir
nauðungarsamningar ef lögunum er
...á fullri ferd
Á bllamarkaði DV á
laugardögum, auglýsa
fjöldi bllasala og
bilaumboða fjölbreytt
úrval blla af öllum
gerðum og I öllum
verðflokkum.
AUGLÝSENDUR
ATHUGIÐ!
Auglýsingar I bflakálf
þurfa að berast I slðasta
lagi fyrir kl. 17:00
fimmtudaga.
Smáauglýsingar I helgar-
blað þurfa aö berast fyrir
kl. 17:00 föstudaga.
Slminn er 27022
BILA
MARKADUR
Lög um lausafjárkaup frá 1922 eru
nánast einu lögin sem kveða á um
almenningsviðskiptí hér á landi.
Sem slík hafa þau marga galla,
enda sniöin að þöifum annars þjóð-
félags en nútímaþjóðfélags.
Nýverið ritaði formaður Neytenda-
samtakanna, Jóhannes Gunnarsson
grein í Neytendablaðið þár sem hann
deilir harðlega á ýmsa þætti kaupa-
laganna. Lítum aðeins nánar á þessa
þættí.
Einn stærstí gallinn er sá að sam-
kvæmt lögunum má semja sig frá
ákvæðum þeirra. Seljandi setur yfir-
leytt skilyrði en ekki kaupandi. Þetta
er óheimilt í neytendalöggjöf ann-
arra Norðurlanda. Einnig er ábyrgð-
artími seljenda mjög stuttur, eða að-
eins eitt ár.
Neytendur
Þetta hafði þær afleiðingar að
steypustöö var firrt ábyrgð vegna
galla í steinsteypu en þeir komu ekki
fram fyrr en ársfresturinn var hðinn.
Þótt viðurkennt væri í Hæstarétti að
gallinn væri sök framleiðandans þá
var^niðurstaða dómsins sú að um
steypu gilti eins árs ábyrgð, rétt eins
og á öðrum lausafjármunum.
Ábyrgð seljanda
Samkvæmt lögunum er seljendum
heimilt að gera við hlut á eins árs
ábyrgðartíma stendur en ekki skylt
að afhenda nýjan. Þetta getur verið
sérlega bagalegt ef um fatnað er að
ræða eða skylda vöru. Neytendasíðu
hafa borist nokkur mál sem eru
glöggt dæmi um þetta í framkvæmd.
Fyrst skal neftia skó sem keyptir
voru hjá Axel Ó. Er konan sem þá
keyptí var búin að ganga í þeim í
nokkrar klukkustundir rifnaði leðr-
ið.
Konan vildi fá þeim skipt en fékk
það ekki. Verslunin gerði við skóna.
Viðgerðin var vel af hendi leyst.
Skómir voru hins vegar orðnir of
þröngir. Konan fór aftur og vildi fá
þeim skipt en fékk þau svör að hægt
væri aö víkka þá út. Þar með var
þohnmæði konunnar á þrotum, hún
vildi ekkert vita af skónum meir.