Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.1989, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDÁGÚR 27. SEPTEMBER 1989.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (1J27022 - FAX: (1J27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Hætt við fjármagnsflótta
Stjórnarliðið, sem nú mælir með sköttum á vexti,
virðist ekki hafa hugsað dæmið til enda. Forsætisráð-
herra segir, að meirihluti sé á þingi fyrir skattlagningu
vaxta. Ráðherrarnir benda gjarnan á, að í sumum öðrum
löndum séu skattar á vexti, til dæmis í suum löndum
Evrópubandalagsins. En lítum á, hvernig sú staða er í
raun og veru.
Rétt er, að skattanefnd Evrópubandalagsins hefur
lagt til, að fimmtán prósent skattur verði lagður á vexti,
brúttó. Frakkar beita sér fyrir þessu, enda hefur ríkið
þar miklar tekjur af slíkum skatti. Þeir hafa með sér
ítali, Spánverja og Portúgali. En á hinn bóginn hafa sum
lönd Evrópubandalagsins ekki svona skatt. Þau beita
sér gegn þessu. í þeim hópi eru Vestur-Þjóðverjar, Bret-
ar og Lúxemborgarar. Reynsla Vestur-Þjóðveija getur
uppfrætt okkur sitthvað um vaxtaskatt. Vestur-Þýzka-
land tók upp tíu prósent vaxtaskatt um síðustu áramót,
en varð brátt að fella skattinn niður. Hvers vegna? Or-
sökin var mikill flótti fjármagns. Eigendur spariflár leit-
uðu með fé sitt þangað sem þeir losnuðu við skattinn.
Við verðum að hafa í huga, að svipað gæti gerzt hérlend-
is. Kannski eru þeir fáir, en þó nokkrir, sem eiga slíkt
fjármagn, að þeir geti flárfest erlendis, opinberlega eða
á laun. En taka ber tillit til þessa hóps. Af slíku eru nú
þegar nokkur brögð. Fólk kaupir jafnvel hús og íbúðir
erlendis. Fólk leggur þar í fyrirtæki. En hérlendis
mundu áhrif skatts á vexti fyrst og fremst verða flótti
frá spamaði. Fólk mundi beinlínis eyða meim af fé sínu.
Á því þurfum við sízt að halda, nú þegar viðskiptahall-
inn er að minnsta kosti átta milljarðar króna. Við þurf-
um að spara. Þjóðin verður að spara eftir getu. Með
vextaskatti væri ríkisstjórnin að hvetja til fjármagns-
flótta, og hún væri að eyðileggja sparnað þjóðarinnar.
Hafa ráðherrarnir hugsað slíkt dæmi til enda, eða hugsa
þeir bara um líðandi stund, að eitthvað meira kæmi í
bih í ríkiskassann?
Hafa núverandi ráðherrar íhugað, að vaxtaskattur
mundi kalla á, að þeir, sem fá af sparifé sínu aðeins
vexti undir verðbólgustigi, ættu þá að fá skattfrádrátt
eða styrk frá ríkinu? Þannig yrði það að vera, yrði rétt-
læti fullnægt. Hafa þessir ráðherrar íhugað, hversu flók-
ið yrði að reikna raunvexti hjá hverjum sparifjáreig-
enda á tímum rokkandi verðbólgu? Vaxtaskattur ætti
hka að kaha á, að öh raunvaxtagjöld yrðu stöðugt frá-
dráttarbær frá tekjum.
Vaxtaskattur yrði mikið raunglæti gagnvart hinum
öldmðu.
Með tilht til þjóðarhags ættu landsfeðumir að íhuga
líklegan fíármaggnsflótta og hmn sparnaðar. Þeir ættu
sem minnst að vitna í Evrópubandalagið. Þar gæti ein-
mitt svo farið, að þau lönd, sem hafa vaxtaskatt, verði
á næsta ári að afnema þann skatt. Það er hklegasta út-
koman í Evrópubandalaginu, þótt ekki sé hún viss.
Vestur-Þjóðveijar hafa lært sína bitm lexíu. Við ættum
fyrst og fremst að horfa á hana. Og það skal endurtek-
ið, að Vestur-Þjóðveijar urðu að afnema sinn vaxta-
skatt eftir nokkurra mánaða tilraun.
Því er rétt að taka undir með sjálfstæðismönnum í
þessu máh og leggjast eindregið gegn vaxtaskatti. Nú-
verandi landsfeður hafa lengi talað um þennan skatt sem
möguleika. En jafnoft hafa þeir farið undan í flæmingi-
þar til nú.
Haukur Helgason
Kjúkllngar:
275 kr/kg án
söluskatts
Framleiöslukostnaði á kjúklinga-
kjöti er haldiö uppi með opinberum
aðgerðum til verndar hinum hefð-
bundnu búgreinum. Verði hömlum
aflétt má lækka verðið um tæplega
helming. Fella þarf niður kjarnfóð-
urgjöld og heimila kynbætur.
Kjúklingakjöt getur orðið ódýrt hér
á landi ekki síður en í nágranna-
löndunum.
Kjúklingarækt
Nútíma kjúklingarækt er
tæknivædd búgrein. Kjúklinga-
bóndi kaupir nokkur þúsund
hænuunga, dagsgamla, og ræktar
þá upp í sláturstærð. Kjúklingahús
eru mikilvirkar framleiðslueining-
ar, með sjálfvirka loftræstingu og
hitastýringu. Fuglarnir eru fóðrað-
ir sjálfvirkt. Þegar þeir eru full-
vaxnir er öllum kjúklingum í sama
húsi slátrað í einu, það tæmt, þrifið
og sótthreinsað. Að því loknu er
húsið málað í hólf og gólf og nýr
ungahópur keyptur í það.
Hér á landi fylla bændur kjúkl-
ingahúsin fimm sinnum á ári og fá
af hverjum fermetra um 70 kg af
kjöti. Kjúklingarækt er svipuð í
flestum löndum. Ræktunin fer
fram innandyra og er ekki eins háð
veðurfari og margar aðrar greinar
landbúnaðar. Af þeim sökum má
framleiða kjúklinga hér á landi á
líkum forsendum og gerist í öðrum
löndum.
Aðstöðumunur
Þrátt fyrir að mikið hafi verið
rætt um hátt verð á matvælum
hefur ekki fengist skýring á því
hvers vegna kjúklingakjöt er jafn-
dýrt og raun ber vitni. Framleiðslu-
kostnaður fór lækkandi um árabil
jafnhliða aukinni neyslu. Hún varð
mest fyrir fáum misserum nálægt
2.200 tonnum á ári. Þá minnkaði
neyslan snögglega um tæplega
helming í kjölfar slæmra salmon-
ellusýkinga. Bændur lentu í erf-
iðleikum, komið var á framleiðslu-
stjórnun og verðið hækkaði aftur.
Kjúklingakjöt er mun dýrara hér
á landi en í grannlöndum okkar.
Nefnd hafa verið dæmi frá ná-
grannalöndum þar sem kaupa má
kjúklinga fyrir minna en 200 krón-
ur kílóið. Hér á landi eru þeir meira
en þrefalt dýrari.
Fóðurkostnaður og skatt-
lagning
Þvi er haldið fram að kostnaður
við kjúklingarækt sé aðallega er-
lendur. Vísað er til þess aö innflutt
fóður vegi þyngst í verðlagsgrund-
velli kjúklingaframleiðslu. I hon-
um er reiknað með að fóðurkaup
valdi liðlega helmingi af fram-
leiðslukostnaði. Fóður fyrir kjúkl-
inga sé 35% af framleiðslukostnaði
og 18% að auki fyrir hænsni til
ungaframleiðslu. Það skýrir þó
ekki uppruna kostnaðarins.
Fóðrið er að vísu innflutt en
mestur hluti verðs sem bændur
greiða verður til innanlands. Þar
vegur þyngst álagning söluaðila og
opinber skattlagning, einkum svo-
nefnd kjarnfóðurgjöld. Innflutt
kjúklingafóður er skattlagt í þeim
tilgangi að flytja fé frá kjúklinga-
rækt í sameiginlega sjóði bænda
sem hinar hefðbundnu búgreinar
fá síðan greitt úr.
Tilgangur þessa millifærslukerfis
er að vernda hinn hefðbundna
landbúnað fyrir samkeppni. Talið
er að erlendur kostnaður kjarnfóð-
urs sé ekki nema fimmti hluta þess
KjaJJaiinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
sem kjúklingabændur greiða fyrir
þaö. Skattlagningin vegur hins veg-
ar svo þungt aö hún hækkar verð
á kjúklingakjöti um meira en 20%.
Slakur stofn
Fleiri þættir valda háu verði á
kjúklingakjöti. Kjúklingastofninn.
er til dæmis mjög slakur. Hann
þarf meira fóður og vex hægar en
erlendir stofnar. Með kynbótum
má minnka fóðumotkunina frá því
sem nú gerist.
Framleiðsluverð má lækka um
15% til 20% með því að flytja inn
algenga kjúklingastofna frá grann-
löndunum. Erlendu stofnarnir
vaxa hratt. Fljótvaxinn kjúklinga-
stofn gerir bændum kleift að fylla
húsin oftar og nýta aðfóng betur
en við eigum að venjast. Komast
má af með minna húsnæði, ódýrari
búnað og færri starfsmenn. Laun,
afskriftir, viðhald og vextir lækka.
Kjúklingabændur hafa lengi ósk-
að eftir því að kynbæta stofninn.
Hins vegar hefur það ekki fengist
samþykkt. Leiða má að því getum
að í því felist viðleitni til að vernda
hefðbundnu búgreinarnar gegn
samkeppni.
Léleg nýting og afföll
Fyrir fáum árum var helmingi
meira ræktað af kjúklingum en nú.
Kjúklingabúin eru af þeim sökum
rekin með stórskertri afkastagetu.
Unnt er að tvöfalda framleiðsluna
án þess að leggja í umtalsverðar
íjárfestingar. Fasteignir og ýmis-
konar rekstrarbúnaður er þegar
fyrir hendi. Vextir, afskriftir, við-
hald og fleiri kostnaðarliðir eru
þess vegna óeðlilega háir. Slæm
nýting veldur því að kjúklingaverð
hækkar um 12%.
Kjúklingabændur hafa tapað
talsverðum fjármunum á slæmri
stöðu smásöluverslana og gjald-
þrotum. Þeir gáfu verslunum lang-
an greiðslufrest af kjúklingakaup-
um og hlutu af því verulegan vaxta-
kostnaö. Þeir töpuðu einnig á gjald-
þrotum verslana. Kostnaðurinn
nam aö mati manna sem til þekkja
5% til 10% af framleiðslukostnaði.
Hið mikla óöryggi sem bændur
bjuggu við hvað þetta varðar hafí^i
mikil áhrif á þá ákvörðun að koma
á framleiðslustjórnun.
Án söluskatts
Þeir þættir sem áður voru nefnd-
ir valda mestu um hinn mikla
framleiðslukostnað kjúklingakjöts.
Afnám kjarnfóðurgjalds, kynbæt-
ur á stofninum, bætt nýting fjár-
festinga og búnaðar og áhættu-
minni smásöludreifing getur lækk-
að framleiðslukostnaðinn um 45%.
Það jafngildir því að verð á kjúkl-
ingum í stórmörkuðum lækkaði
niöur í 345 krónur kílóið. Það er
275 krónur án söluskatts.
Verðið er að vísu hærra en þekk-
ist í mörgum grannlöndum okkar
en sennilega verður aö reikna með
að 20% til 30% munur verði alltaf
á framleiðslukostnaði kjúklinga-
kjöts hér og erlendis. Hér á landi
eru litlar rekstrareiningar og
launakostnaður hár. Byggingar
eru dýrar. Tæki og rekstrarbúnað-
ur kosta mikið. Fjármagnskostnað-
úr er mikill og lánskjör óhagkvæm.
Þá eru ónefndar heilbrigðisástæð-
ur.
Erlendis er sýklalyfjum blandað
í fóður til að minnka fugladauða
og víða eru hormónalyf gefin til að
auka vaxtarhraðann. Það er sem
betur fer bannað hér á landi. ís-
lendingar munu varla í náinni
framtíð kaupa „hormónakjöt“ þó
að það væri fjórðungi ódýrara en
heilbrigð franileiðsla.
Stefán Ingólfsson
„Hér á landi fylla bændur kjúklingahúsin fimm sinnum á ári og fá af
hverjum fermetra um 70 kg af kjöti,“ segir greinarhöf. m.a.
Afnám kjarnfóöurgjalds og kynbætur
geta lækkaö kjúklingaverö í 275 krónur
kílóið án söluskatts.