Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.1990, Blaðsíða 14

14
1 MÁNÚÐ'AGUR 15. JANÚAR 1990.
Gtgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (1 >27022- FAX: (1)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Undarlegt þinghlé
Mönnum er enn í fersku minni írafárið og tímahrak-
ið í þinginu fyrir jólin. Sú staða kemur reyndar upp á
hverju ári og sömu sögu er að segja þegar þingslit nálg-
ast á vorin. Þá eru þingmenn á handahlaupum við að
afgreiða mál á síðustu stundu og oftar en ekki falla þeir
á tíma með eitt eða annað. Þær uppákomur hafa aldrei
verið alþingi til vegsauka.
Margt hefur verið gert á alþingi í endurbættum
vinnubrögðum og nútímalegra verklagi. Skrifstofa al-
þingis hefur verið tæknivædd, þingsköp hafa verið lag-
færð og fundir í deildum alþingis eru settir fyrir há-
degi, sem áður var óþekkt. Allt er þetta í rétta átt. En
því undarlegri er sú venja að viðhalda löngum hléum í
janúar og á sumrin. Nú er kominn miður janúár og
þing hefur enn ekki komið saman eftir áramótin. Samt
er ljóst að langur hsti mála hggur óafgreiddur og mörg
eru þau póhtísku hitamálin sem þurfa umræðu og um-
fjöllun jafnt í janúar sem aðra mánuði.
Skhjanlegt er að fyrr á tímum hafi þingmenn þurft
að fá frí frá þingstörfum. Flestir ef ekki allir alþingis-
menn höfðu aðra atvinnu. Samgöngur voru erfiðar milh
landshluta og innan landshluta. Þingmenn þurftu tíma
til að hitta umbjóðendur sína, kynna fyrir þeim stefnur
og störf og auk þess voru þingmál færri en nú gerist.
En aht er þetta breytt. Flestir alþingismanna hafa
engan annan starfa en þann að sitja á þingi, enda þing-
mennska ekki til skiptanna, ef vel á að vera. Samgöngur
eru aht aðrar og betri og hægt að skjótast landshorna
á milh á einni klukkustund. Sími er á hvers manns bæ
og upplýsingastreymi í gegnum blöð og aðra fjölmiðla
gengur fljótt og vel fyrir sig og þingmenn þurfa ekki
lengur að flytja fréttir. Sá tími er hðinn að kjósendur
sitji í einangrun og fáfræði og eigi aht sitt undir manna-
ferðum. Að þessu leyti hefur hlutverk þingmanna breyst
og þeir þurfa hvorki janúarmánuð né heilu sumrin til
að efna th þingfunda eða ferðalaga til að ná sambandi
við kjósendur sína.
Það er algjör tímaskekkja að gera hlé á þinghaldi í
margar vikur í upphafi hvers árs. Lotan í þinginu fyrir
jóhn er sjálfsagt löng og ströng en þingstörf eru ekki
erfiðari en vinna annarra og almennt gerist. Alþingis-
menn eiga að fá sín sumarfrí eins og aðrar stéttir en
það er úrelt og ástæðulaust að slíta þingi á háannatíman-
um og sóa dýrmætum tíma þessa dagana, þegar verkefn-
in bíða í deildum og nefndum þingsins.
Mikih óvisSutími hður og bíður. Erfiðleikar blasa við
í atvinnulífi og efnahagslífi. Viðkvæmir kjarasamningar
standa yfir. Ríkisstjórnin gerir eitt og annað sem krefst
lýðræðislegrar umíjöllunar og umræðu á þingi. Stjórn-
arandstaðan þarf að láta í sér heyra og hafa th þess
vettvang. Alþingis bíða mörg frumvörp sem skipta al-
menning máh.
Það skal játað að stundum eru þingstörf og umræður
ekki th framdráttar. Sumir segja að best sé að láta þing-
menn sitja heima sem lengst. En lýðræðið verður að
hafa sinn gang og alþingi hefur löggjafarvald og flárveit-
ingavald og er vettvangur stjómmálanna. Alþingi er
ekki lengur samkoma manna sem stunda þingmennsku
í hjáverkum. Alþingi er stofnun, vinnustaður og ákvörð-
unarvald í þjóðlífinu. Langt jólafrí alþingismanna er
arfur þeirra tíma þegar þjóðfélagið og aðstæður kröfð-
ust þess. En tímamir em breyttir og alþingi verður að
fylgjast með þeirri þróun.
Ehert B. Schram
Fyrrverandi þingmaður benti mér
á það um daginn að það væri vert
umhugsunarefni hvað nútíma ís-
lendingur ætti af landsins gæðum
og hvað hann mætti gera og hvaö
hann mætti ekki gera.
í nokkur ár hefur stöðugt verið
klifað á því að frelsi hafi verið auk-
ið og svigrúm einstaklingsins væri
meira en verið hefði áður. Eðhlegt
væri að þessar staðhæfingar væru
réttar vegna þess að stjórnmála-
flokkarnir undantekningarlaust
hafa haft það sem meginstefnumál
að auka frelsi.
Sumir stjórnmálaflokkar hafa þó
haft alia fyrirvara á gagnvart hin-
um um þessi atriði. Þannig hefur
Sjálfstæðisflokkurinn taliö sig
helsta málsvara frelsisins og al-
mennra lýðréttinda en aðrir flokk-
ar hafa einnig krafist þess að vera
taldir málsvarar frelsisins, þ.ám.
Framsóknarflokkin-inn.
Þessir tveir flokkar hafa ráðið
meiru um framvinduna í íslensk-
um þjóðmálum á þessari öld en
Staðan er að verða sú að hinn ósköp venjulegi íslendingur á að meðal-
-tali íbúðina sína og þó étur óðaverðbólgan hana upp líka, segir hér m.a.
Hvað á ég,
hvað má
nokkrir aðrir, sérstaklega á síðustu
árum. - Frelsinu ætti því að vera
vel borgið.
Á ég landið?
Venjulegur íslendingur talar
venjulega um landið sitt með stolti.
Vissulega megum við líka vera stolt
af landinu „okkar“. En hver á þetta
land í raun og veru? Á venjulegur
íslendingur eitthvað í því? í raun-
inni ekki.
Fyrir nokkrum árum báru al-
þýðuflokksmenn fram tillögur um
eignarhald á landi sem voru ekki
róttækari en svo að áskilja þjóðinni
eignarhald á öræfum og fjallaslóð-
um. En þessar tillögur voru felldar
eða fengust ekki ræddar, af sér-
fræðingunum í frelsinu.
Ég man að ég sagði einu sinni við
einn góðan framsóknarmann að ég
skildi ekki hvernig á því stæði að
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn skyldu vera á
móti þessum mjög svo sjálfsögðu
tillögum, að því er mér fannst. -
Jú, sagði framsóknarmaðurinn, þú
verður að gera þér grein fyrir því
aö það eru sjálfstæðismenn og
framsóknarmenn sem eiga.landiö.
Þetta var ágætt svar en ekki alls
kostar rétt því að það eru einungis
sumir framsóknarmenn og sumir
sjálfstæðismenn sem eiga landiö.
Þeir sem búa í sveitum landsins.
Hinn ósköp venjulegi íslendingur á
því ekkert af landinu. Hann hefur
venjulega aðeins yfir einhverri
leigulóð að ráða eða lítilli eignarlóð
þar sem húsiö hans stendur eða
blokkaríbúðin hans er. - Það er
hlutdeild hans í landinu.
Þess vegna hefur hinn ósköp
vepjulegi Islendingur ekki leyfi til
þess að nytja landið. Hann má aö
vísu hjálpa til við skógrækt og ann-
að þess háttar á sérstaklega af-
mörkuðum svæðum sem fulltrúar
grasbítanna fá síðan til umsjónar
og nytja.
Sjórinn minn
Einhveijir gætu sagt að þetta með
landið hefði sínar sögulegu skýr-
ingar. En afsakar það eitthvað?
Erum við ekki hér til aö móta okk-
ur sjálf eðlilegar leik- og starfsregl-
ur. Það er nu það - altént er ekki
neinum sögulegum forsendum til
að dreifa meö sjóinn í kringum
okkur. Sjórinn hefur veriö al-
mannaeign í árhundruð.
Á þessari öld hefur þjóðin ítrekaö
háð baráttu við erlent stórveldi
ásamt fleirum til að tryggja fullan
yflrráðarétt þjóðarinnar yfir fiski-
miðunum. Sigur vannst að lokum
þegar útfærsla landhelginnar í tvö
hundruð mílur var viðurkennd.
Allir íslendingar tóku þátt í þeirri
baráttu af heiium hug og fögnuðu
Kjallarmn
Jón Magnússon
lögmaður
sigri. Hafið umhverfis landið er því
sjórinn okkar sem viö venjulegir
íslendingar getum nytjað og höfum
jafnan rétt til eða er ekki svo? Nei,
aldeihs ekki.
Það er í þessum efnum sem öðr-
um aö sumir eru jafnari en aðrir.
Hinn ósköp venjiúegi íslendingur
má ekki lengur róa til fiskjar nema
hann eigi kvóta. Kvóta á hann ekki
nema hann hafi átt bát sem reri th
fiskjar fyrir margt löngu. Fiskimið-
in eru því ekki lengur eign hins
ósköp venjulega íslendings heldur
bara sumra.
Ahir stjórnmálaflokkar leggja
blessun sína yfir kvótakerfið. Sjálf-
sagt af ást á frelsinu. Innan hvers
flokks er samt mikih ágreiningur
um þetta en þeir sem vhja kvótann
burt eru í minnihluta.
Það er mikhvægt að menn geri
sér grein fyrir að það er grundvah-
armunur á pólitískum lífsskoðun-
um þeirra sem vhja leysa vanda í
sjávarútvegi með leiðum frelsisins
og hinna sem vhja hafa kvótakerfið
sem er ekkert annað en hafta- og
skömmtunarúrræði í ætt við það
sem tíðkaðist hér á landi í ýmsum
greinum eftir seinna stríð og tíðk-
ast enn í mörgum löndum Austur-
Evrópu.
Hvað svo sem því líöur þá liggur
fyrir að hinn ósköp venjulegi ís-
lendingur hefur ekkert með fiski-
miðin að gera. Hann má ekkert við
þau gera frekar en landið.
ég?
Athafnafrelsið
Hinn ósköp venjulegi íslendingur
má ekki róa th fiskjar nema hann
eigi kvóta. Hann má ekki hlaupa
fyrir fé nema hafa kvóta. Þannig
getur hinn ósköp venjulegi íslend-
ingur ekki stofnaö th atvinnu-
rekstrar í frumvinnslu í landbún-
aöi eða sjávarútvegi nema í nokkr-
um smáum undantekningartilfeh-
um. - Á síðasta áratug hefur at-
hafnafrelsi hins ósköp venjulega
íslendings verið skert hvað þetta
varðar.
Þeir sem áttu á árum áður hafa
nú lögverndaðan einkarétt til að
eiga og framleiða. Þeir hafa líka
sumir lögvemdaðan einkarétt á að
framleiða á kostnað skattborgar-
anna. Þó að aðrir gætu framleitt
miklu betur og ódýrar þá breytir
það ekki því að þessir fáu sem eru
jafnari en aðrir eru þeir sem mega
og geta, þó ekki meira en pínulítið
hver um sig. - Ahir hinir, um 98%
þjóðarinnar, mega hvorki eiga né
stunda atvinnustarfsemi þá sem
lögvemdunin nær th.
Hvað sem hður öhu slagorða-
glamri em staðreyndimar þær að
á síðustu árum hefur frelsi venju-
legra íslendinga verið skert í mjög
mikilvægum greinum.
Hvað á venjulegur
Islendingur?
Hvað á venjulegur íslendingur?
Hann á ekki landið. Hann á ekki
gæði sjávar. Hann má ekki stunda
landbúnað. Hann má ekki stunda
sjávarútveg. Með þeim „vönduðu”
stjórnarháttum sem hér hafa ríkt,
þar sem peningarnir em stöðugt
teknir frá fólkinu og þeir færöir th
framleiðendanna, er staðan aö
veröa sú að hinn ósköp venjulegi
íslendingur á aö meðaltali íbúðina
sína.
Óðaverðbólgan étur þá eign þó
smám saman upp því að lánin
hækka meira en verðmæti íbúöar- -
innar þannig aö lítið verður eftir.
Mikil er gæfa vor að þvílíkur vörð-
ur skuh hafa veriö staðinn um
eignarráð og athafnafrelsi fólksins
í landinu - eða er ekki svo?
Jón Magnússon
„Hvað sem líður öllu slagorðaglamri
eru staðreyndirnar þær að á síðustu
árum hefur frelsi venjulegra íslend-
inga verið skert í mjög mikilvægum
greinum.“