Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.1993, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 1993
Fréttir
Oddur Rúnar Hjartarson, fram-
kvæmdastjóri Heilbrigöiseftirlits
Reykjavikur, segir að Ijóst sé að
breyta þurfi lögum í þá veru að
heimild verði til þess að banna eftir-
litslausan heimabakstur og sölu á
slíkum vörum. DV-mynd JAK
Oddur Rúnar Hjartarson:
Þetta er nátt-
úrlega stór-
hættulegt
Fundur er fyrirhugaður hjá full-
trúum heilbrigðisyfirvalda og ráðu-
neytis vegna nýgenginnar ákvörðun-
ar úrskurðarnefndar um að fella úr
gildi sölubann á heimabakaðar
kleinur Aðaiheiðar Jónsdóttur.
Oddur Rúnar Hjartarson, fram-
kvæmdastjóri Heilbrigðiseftirlits
Reykjavíkur, telur úrskuröinn ekki
hafa fordæmisgildi. „Við munum
halda áfram að banna þetta. Úr-
skurðurinn íjallar eingöngu um Að-
alheiði. Ef einhver annar en hún
ætlar að fara að selja munum við
gera ágreining á nákvæmlega sama
hátt og áður," sagði Oddur.
„Það viröist ekki vera lagaleg stoð
fyrir þessum ákvæðum í heilbrigöis-
reglugerð og jafnvel lögum um þetta.
Ég held að menn beri gæfu og skyn-
semi til þess að breyta lögunum og
banna eftirlitslausan heimabakstur.
Þetta er náttúrlega stórhættulegt.
Menn eru að velta vöngum yfir
þessu. Fólk er mjög hissa á því að
ekki skuh vera lagagrundvöllur fyrir
öllum þessum reglum sem við höfum
starfaðeftirtilfleiriára.“ -Ótt
Magnús Thoroddsen, formaður úrskurðamefndar, um heimabakstursmálið:
Urskurðurinn hef ur for-
dæmisgildi fyrir kleinur
annar heimabakstur þarf bins vegar að líkindum einnig að fara fyrir nefndina
„Þetta var eingöngu úrskurður í
þessu ákveðna máli. Hins vegar get-
ur þetta haft fordæmisgildi út fyrir
sig - a.m.k. gagnvart heimabakstri á
kleinum. En lögformlega séð er þetta
eingöngu bindandi á milli þeirra sem
voru aðilar að þessu ákveðna ágrein-
ingsmáli. Ég tel á hinn bóginn sem
lögfræðingur að þetta hljóti að hafa
fordæmisgildi að því er varðar
kleinubaksturinn," sagði Magnús
Thoroddsen hæstaréttarlögmaður,
formaður úrskurðarnefndar, sem
felldi úr gildi sölubann heilbrigðisyf-
irvalda á stjörnukleinum Aðalheiðar
Jónsdóttur til Bónusverslananna.
Eins og fram kom í DV í gær er
mikill titringur í heilbrigðiseftirhts-
geiranum vegna úrskurðarins sem
kvað á um að Aðalheiður þurfi ekki
starfsleyfi hehbrigðisyfirvalda til
kleinubakstursins og sölu á fram-
leiðslunni.
- En getur þá hver sem er bakað
kleinur og selt til Bónuss eða ann-
arra verslana miðað við að úrskurð-
urinn í máh Aðalheiðar hafi fordæm-
isgjldi?
„Já, ef viðkomandi vih taka klein-
urnar í umboðssölu," sagöi Magnús.
Magnús kvaðst ekki vilja tjá sig um
það fyrirfram hvað gerðist ef ein-
staklingar, sem vhja baka flatkökur
eða annað heima hjá sér, myndu
hefja shka starfsemi og selja á svip-
aðan hátt og kleinur. Framkvæmda-
stjóri Heilbrigðiseftirhts Reykjavík-
ur hefur hins vegar lýst því yfir að
gerist shkt muni eftirhtið gera at-
hugasemdir. Viðkomandi máh yrði
síðan að öhum líkindum skotið til
stjórnar Hohustuvemdar. Ef hlutað-
eigandi heimabakari yrði svo ósáttur
við niðurstöðu hennar væri hægt að
kæra tíl úrskurðamefndarinnar. Úr-
skurðarnefndin, sem Magnús situr
í, er áfrýjunarstig á sviði þessarar
stjómsýslu.
Eins og fram kom í DV í gær hefur
fjöldi fólks hringt th forsvarsmanna
Kolaportsins eftir að fréttist af fram-
angreindum úrskurði í máh Aðal-
heiðar. Fólkiö vhl fá bás og selja
heimabakstur sinn - nokkuð sem
Kolaportsmenn hafa fram að þessu
þurft að neita fólki um samkvæmt
fyrirmælum frá Hehbrigðiseftirhti
Reykjavíkur vegna þess að thskilin
leýh eftirhtsins þurfi th.
Magnús kvaðst ekki þekkja til
þessa máls og sagðist ekki vilja fuh-
yrða um það hvort kleinubakarar
gætu samkvæmt úrskurðinum og
fordæmisghdi hans selt kleinur í
Kolaportinu. -Ótt
Jóhannes í Bónus getur vel hugsað sér að kaupa heimabaksturskleinur á ný:
Aðstæður hjá Aðalheiði voru til fyrirmyndar
- hún hefur ekki sett sig í samband við okkur ennþá
Heimabökuöu stjörnukleinurnar hafa ekki verið til sölu í Bónusi á síðustu
misserum vegna sölubanns Hollustuverndar. Það hefur nú verið fellt úr
gildi og segir Jóhannes í Bónusf aö vel komi til greina að selja kleinurnar
aftur hefji Aðalheiður Jónsdóttir framleiðslu ó þeim á ný.
„Þetta var prýðisvara frá Aðal-
heiði. Kleinumar seldust ágætlega
og aðstaðan, sem hún hafði, var mjög
snyrtheg. Ég fór nú ekki sjálfur th
hennar en ég sendi mann þangað.
Hann sagði að hún hefði verið alveg
til fyrirmyndar. Ég hef alltaf verið
dáhtið skeptískur á svona heimhis-
iðnað í gegnum tíöina nema að vera
alveg fuhviss um að aht væri í lagi.
En ég er búinn að kannast við þetta
fólk í áratugi og veit aö það er mjög
áreiðanlegt. Þess vegna keyptum við
af þeim,“ sagði Jóhannes Jónsson í
Bónusi aðspurður um sfjömukleinur
Aðalheiðar Jónsdóttur sem hann
keypti í verslanir sínar áður en heh-
brigðisyfirvöld settu sölubann á
kleinumar.
Þessi viðskipti hafa legið niðri í um
eitt ár en nú hefur sölubannið verið
fellt úr ghdi eins og fram hefur kom-
ið. Jóhannes sagði að Aðalheiður
hefði ekki sett sig í samband við sig
ennþá th að taka upp þráðinn á ný
vegna kleinuviðskipta. Jóhannes
sagði að stjömukleinumar hefðu
verið að markaðsverði - sambærhegt
við verð og gæði annars staðar.
Jóhannes segir að á síðustu árum
hafi það ekki tíðkast að heimaunnar
matvörur hafi verið keyptar inn hjá
Bónusi. „Þetta var mikið áður, flat-
kökubakstur, smákökur og annað.
En svona vömr kaupir maður ekki
nema að skoða aðstöðuna."
- En ætlar Bónus að kaupa á ný
stjömukleinur Aöalheiðar Jónsdótt-
ur?
„Við munum vissulega skoða hug
okkar aftur ef hún kemur til okkar."
- Ef th þess kemur að heimabakstur
yröi heimhaöur að talsverðu leyti
myndi Bónus þá kaupa kleinur eða
annað af öðrum en Aðalheiði?
„Ef þetta myndi hvolfast yfir okkur
hef ég ekki mikla trú á því. Ég væri
mjög skeptískur á að taka vörur inn
nema aö kanna vel allan bakgrunn,“
sagði Jóhannes.
-Ótt
I dag mælir Dagfari_________
Stöðvum heimabaksturinn
Hehbrigðiseftirhtið er í uppnámi
þessa dagana. Einhver úrskurðar-
nefnd úti í bæ hefur feht úr ghdi
sölubann á heimabökuöum klein-
um. Kona nokkur hefur stundað
það um skeið aö selja Bónusversl-
ununum kleinumar sínar og heh-
brigðiseftírhtið var búið að banna
sölu á kleinunum þangað til þessi
úrskuröamefnd fellir nú sölubann-
ið úr ghdi. Með öðrum oröum: kon-
an má fara aö baka aftur og selja
í Bónusi.
Hehbrigðiseftirhtíð hefur áhyggj-
ur af þessum úrskurði, mjög mikl-
ar áhyggjur. Fuhtrúi hehbrigðiseft-
irhtsins bendir á, sem rétt er, aö
þetta þýði að nú fari fleiri að baka
og úr þvi að selja megi heimabakst-
ur í Bónusi megi líka selja heima-
bakstur í Kolaportinu og þá er
fjandinn laus. Það hefur aha tíð
verið gífurleg ásókn í að fá að selja
heimabakstur í Kolaportinu en
aldrei fengist leyfi frá hehbrigði-
seftirhtinu sem ekki er von vegna
þess að heimabakstur er eftirhts-
laus og matvælaeftirhtið legðist
niður ef heimabakaðar kleiriur
væm th sölu í verslunum og kolap-
ortum.
Hehbrigðiseftirhtið getur ekki
leyft heimabakstur nema hann sé
undir ströngu eftirliti. Heima-
bakstur er jú heimill fyrir þá sem
smakka á honum heima hjá sér en
verður strax hættulegur ef bakst-
urinn er fluttur í önnur hús eða
önnur port. Þaö er einmitt hlutverk
hehbrigðiseftirhtsins og matvæla-
eftirhtsins og hohustuvemdar að
fylgjast með matvælum á mark-
aðnum og matvæh sem em fram-
leidd inni á heimhunum era algjört
tabú fyrir þessar opinbem eftirhts-
stofnanir.
Nú er þvi að vísu haldiö fram að
90% af öhum þeim mat, sem íslend-
ingar láta ofan í sig, sé matur sem
er ýmist eldaður, bakaður eða til-
reiddur á heimhum landsmanna.
Þar á meðal kleinur og pönnukök-
ur sem menn hafa étið kynslóð eft-
ir kynslóð án þess að verða meint
af. Þess konar mataræði viðgengst
áður en nokkurt opinbert mat-
vælaefirht var fundið upp og löngu
eftir að heilbrigðiseftirhtið bannaði
heimabakaðar kleinur.
En hehbrigðiseftihtiö veit sínu
.viti og hefur af eðhlegum ástæðum
varað við kleinunum vegna þess
að kleinumar hafa ekki verið rann-
sakaðar og enginn hefur borðað
þær kleinur sem nú koma á mark-
aðinn og hehbrigðiseftirlitið veit
ekkert um þá konu sem bakar þess-
ar kleinur og það án þess að biðja
opinber stjórnvöld um leyfi. Heh-
brigðiseftirlitið er yfirhöfuð á móti
heimabökuðum kleinum og heh-
brigðiseftirhtið er á móti matar-
gerð í heimahúsum vegna þess að
það getur ekki boriö ábyrgð á að
annaö fólk leggi sér til munns ein-
hverjar kökur eða kleinur eða
kótelettur eða kjötbohur sem ekk-
ert eftirht er með. Slíkt át er algjör-
lega á ábyrgð viðkomandi heima-
fólks og strangt bann lagt við því
að sá matur sé borinn út úr húsum
sem eldaður hefur verið innan-
dyra. Það er skilyrði hehbrigðiseft-
irhtsins fyrir því að skipta sér ekki
að því hvað fólk er að elda og eitur-
brasa í sínum eigin eldhúsum.
Þaö er auðvitað ljóst miðaö við
ahar venjulegar hehbrigðiskröfur
að ef konur ætla að.bera út sínar
kleinur og selja þær í kolaportum
verður hehbrigðiseftirhtiö að taka
upp eftirhti í öhum þeim heima-
húsum sem á annað borð baka
kleinur. Það er að segja ef lands-
menn vhja vera óhultir með sínar
kleinur. Það er ekki hægt fyrir heil-
brigðiseftirlitiö aö láta heimihn í
landinu komast upp með það aö
baka og elda og selja síðan bakstur-
inn út fyrir heimihn. Eitt er að éta
baksturinn heima en þessi sami
bakstur er auðvitað orðinn stór-
hættulegur um leið og hann er
kominn út úr húsi.
Þetta er afdráttarlaus afstaða hjá
hehbrigðiseftirhtinu og í raun og
veru var fyrir löngu orðið tíma-
bært að vara alvarlega við matar-
gerð í heimahúsum og banna
neyslu á heimabakstri ef heima-
baksturinn hefur verið fluttur á
'ókunnar slóðir. Kleina er.ekki heh-
brigð kleina nema hún sé á heima-
velh og þó veit hehbrigðiseftirhtið
ekki einu sinni hvort kleinan er
heh hehsu þótt hún sé heimabökuð
vegna þess að heimilin em ekki
undir eftirhti og enginn veit hvað
kann að leynast á eldhúsborðinu
hjá ömmu eða mömmu sem hafa
leyft sér þá ósvífni að baka upp á
sína!
Dagfari