Alþýðublaðið - 12.05.1968, Blaðsíða 7

Á kvíagrundinni austan við
iúnið á Húsafelli vex lítið, fal-
legt blóm, blátt eins og sak-
leysið sjálft. Það hefur þá und
arlegu náttúru að loka sér í
dimmu og drungalegu veðri,
en í sólskini breiðir það úr
krónunni og nýtur lífsins í rík
um mæii. Maríuvendlingur
heitir það, kennt við heilaga
guðsmóður, að ég ætla, eins og
fleiri íslenzkar jurtir.
Fleslum, sem stanza við kví
arnar á Húsafelli, mun þó önn
ur persóna ofar í sinni heldur
,en heilög María og sú bláeyga
jurt, sem við hana er kennd, á
þessum stað rifjar fólk upp
aflraunasögur og galdrasögur
af heljarmenninu sér Snorra
Bjömssyni á Húsafelli og
glímir við kvíahelluna, þeir
sem vel eru að manni.
Snorri prestur flutti að
Húsafelli frá Stað í Aðalvík
árið 1757. Hann þótti snemma
kunna nokkuð fyrir sér, eins
og íleiri Hornstrendingar. Til
dæmis um það er Draugarétt
í Húsafellstúni, þar sem Snorri
er sagður hafa kveðið niður 81
draug, allt sendingar af Iíorn
ströndum. En þó að kunnáttu-
semi hans og andlegt atgervi
væri meira en annarra mavina,
þá var líkamleg hreysti hans
ekki síðri. Um það ber Kvía-
hellan á Húsafelli vitni.
Séra Snorri byggði kvíarn-
ar á grundinni austan við tún-
ið á Húsafelli, sem margir
staldra við, þegar þeir eru á
ferð á þessum slóðum. Sýni-
legt er, að þar hefur enginn
aukvisi verið að verki, björg-
in í kvíaveggjunum tala sínu
máli. Prestur hafði gaman af
aflraunum og færði þangað
blágrýtishellu eina mikla, er
hann lét menn reyna afl sitt á.
Steintak þetta hefur síðan ver
ið kallað Kvíahella. Hún hefur
verið vegin og reyndist þrjú
hundruð og sextíu pund.
Enn glíma menn við Kvía-
helluna, svo sem á dögum
Snorra prests, og reyna afl sitt
á henni. Aflraunaformúlurnar
voru upphaflega þrjár að sögn
Kristleifs Þorsteinssonar á
Stóra-Kroppi. Tvær þeirra eru
í því fólgnar, að láta helluna
upp á kvíaveggiria á mismun-
andi stöðum. Þær eru nú í
raun og veru úreltar, þar sem
veggirnir hafa sigið og jarð-
vegur safnazt að þeim, svo að
ekki þarf að lyfta hetlunni
jafnt hátt og áður. Þó kann
þetta að vefjast fyrir ýmsum,
sem vel er talinn að manni.
Þriðja og þyngsta þrautin var
að laka helluna upp á brjóst
sér og bera hana umhverfis
kvíarnar, og lék Snorri prest-
ur sér að því.
Grímur Thomsen hefur kveð
ið af sinni alkunnu íþrótt og
snilld um aflraunasteininn á
Húsafelli, nefnir hann kvæðið
Snorratak, og fer frjálslega
með efnið, sem hans var vandi.
Ég vil eindregið ráðleggja
rhönnum að rifja upp þetta á-
gæta kvæði Gríms. Fyrsta er-
indið er á þessa leið:
Kom af heiði halur ungur,
sem heljarefldur þóttist sveinn;
mikill hafði hann heyrt og
þungur
á Húsafelli væri steinn,
sem enginn hefði virða á vorri
valdið öld, nema síra Snorri.
En þeir, sem láta sér allar
aflraunir í léttu rúmi liggja,
þurfa þó ekki að fara erindis
leysu á þennan slað, þeir geta
t.d. hugað að hinu bl^eyga
blómi heilagrar guðsmóður,
skógarhríslunum hans Ásgríms
eða jöklasýninni, það er ekki
í kot vísað í neinum skiln-
ingi að benda mönnum á Húsa-
fell. 1

Frá Húsafelli. (Ljósni.: Páll Jónsson).
r nauðsyn
ynferðism
fræðslu um
Dr. Jakob
Jónsson
Ég hefi verið spurður um á-
lit mitt á lcynferðisfræðslu, nauð
syn hennar og framkvæmd. Hér
•er um að ræða mikið vanda-
mál, sem virðist knýja á dyr
manna víða um lönd. Ég ætla
mér ékki þá dul að ræða til
hlítar um allt, sem hér kemur
til greina, heldur aðeins að
drepa á nokkur atriðí.
í fyrsta lagi er vert að veita
því atliygli að hér er að miklu
leyti um að ræða tilbúið
vandamál. Kynlífið hefir á und
anförnum áratugum hlotið óeðli
lega mikla athygli, miðað við
ýmsa aðra þætti mannlegs lífs.
Freud gamli, sem raunar átti
sinn þátt í að skýra störf undir
vitundarinnar, gerði áreiðan.
lega of. mikið úr kynhvötirini
sem undirrót mannlegrar eðlis-
mótunar. Og ofmat freudist-
anna á kynlífinu gaf auðvitað
tízkurithöfundum hið bezta tælci
færi til að breiða sig út yfir
kynlífið í ræðu og riti. Og þá
fyrst og fremst hinn líkamlega
þátt í samförum og samlífi karla
og kvenná. Bókmenntasagan
sjmir, að athygli rithöfunda ög
skálda hefir á iiinum ýmsu tím
um beinzt að sérstökum atrið-
um tilverunnar. Stundum skrif
uðu menn mest um náttúruna,
stundum um þjóðfélagsmál,
stundum um lífsskoðanir, —
og undanfarna áratugi hefir
kynlífið verið í sviðsljósinu. svo
mjög, að v ýmsir höfundar hafa
- slegið sér upp á því að skrifa
sem mest ,um þes^i efni. tíar
með er sagan ekki búin. Smán}
saman fara lesendur áð þreytast'
á þessu, og næsta skrefið er auð
vitað að taka betur á kröftun
um, svo að atburðir og iýsingar
verði ékki fyrst og fremst „list
rænir“, heldur kynæsandi,
spennandi, og þjóni þannig
sama tilgangi og venjulegt
klám. í kynæstu þjóðfélagi
koma síðan fyrir ýmiskonar
vandamál, sem heilbrigð fræðsla
um kynferðismál ætti að geta
hjálpað til að leysa.
Þegar rætt er um fræðslu
um kynferðismál, verður að að
greina ýmsa hætti þeirrar
fræðslu. Þegar um er að ræða
börn, er rétt að svara spurn-
ingum þeirrá sem eðlilegast, en
ekki að vekja hjá þeim hugsan
ir um það, sem þeim á því ald
ursskeiði er ofvaxið að skilja.
Ég er sammála kunnum skóla-
stjóra um þnð, að kjárialegt er
að ségja litlum börniim, að
mamma þeirra kaupi ný börn
,á Landsspítalanum, eða eitthvað
þess háttar.
Þegar á unglingastigið kem-
ur, má ganga að því visu, að
sumir hafi komizt inn á þá
braut, að ræða dónalega um
samband karls og konu, en
þeim sem'tilhneigingu hafa til
slíks, tel ég ekki úr vegi að
leiðbeina einkum um tvennt.
Annars vegar, að sá sem tali
svívirðilega um þessi efni, sé
að svívirða sína eigin foreldra,
því að allir erp komnir með
sama hætti inn í heiminn. Og
í öðru lagi sé slíkt tal svívirð
ing um guð, sem liefir vajið
þéssa leið til að viðhalda li'f-
Frh. á 14. síou. '
12. maí 1968
öiöA.iauð’NJA
— ALÞÝÐUBLAÐIÐ J