Dagur - 18.03.1995, Blaðsíða 7

Laugardagur 18. mars 1995 - DAGUR -7
Meó mjólkur-
bílnum suður
Báróardal
- spjallað við Jónas á Lundarbrekku
Það er mikill snjór í Bárðardal ekki síður en ann-
arsstaðar á Norðurlandi um þessar mundir og
þar, eins og í öðrum sveitum landsins, er barist í
gegnum skaflana á snjómoksturstœkjum til að
mjólkurbílinn komist leiðar sinnar. Nytin dettur
ekki úr kúnum þó úti geysi hríð og ofan hlaði snjó
á snjó, heimreiðin sé kolófœr og mjólkurhúshurð-
in á kafi. A Lundarbrekku II í Bárðardal búa þau
Jónas og Sigrún og þar stendur einn af þremur
mjólkurbilunum sem aka á samlagssvœði Mjólk-
ursamlagsins á Húsavik í hlaði. Við berjum dyra
hjá mjólkurbílstjóranum Jónasi Sigurðarsyni.
Á Mjólkurbíllinn er kominn!
Búunum fækkar
- Hvaða svæði sérð þú um?
„Það er Bárðardalur, Kaldakinn
og tveir bæir austan Skjálfanda-
fljóts, sem sagt allir bæir vestan
Fljótsheiðar sem eru á svæði
Mjólkursamlagsins á Húsavík en
það mætir svæði Mjólkursamlags-
ins á Akureyri í Ljósavatnsskarði
milli Stórutjama og Kambsstaða.
Kúabúunum á þessu svæði hef-
ur fækkað mjög mikið síðan ég
Jónas Sigurðarson við eldhús-
borðið hcima á Lundarbrekku. ^
Mynd: KU
Jónas er fæddur og uppalinn á
Lundarbrekku en kona hans Sig-
rún Hringsdóttir er Vestfíröingur
og Flóamaður aö ætt en alin upp í
Stórutungu í sömu sveit. Þau
hjónin eiga þrjú uppkomin börn;
Þröst, Sigurð og Þuríði. Þau eru
öll til heimilis á Lundarbrekku en
dvelja langdvölum fjarri heimili
sínu ýmist við nám eða störf eins
og títt er um ungmenni til sveita.
Sigrún er ráðskona í Barnaskóla
Bárðdæla meðan skólinn starfar
en hefur fengist við ýmis störf að
sumrinu. Síðastliðið sumar
starfaði hún í Goóafossmarkaði,
sem er við Goðafoss, en þar selja
Handverkskonur milli heiða eigið
handverk sumarlangt.
Jónas er eins og áður sagði
mjólkurbílstjóri en hann og Bjarni
Björgvinsson, sem býr í Tjamar-
borg í Ljósavatnsskarði, skiptu
einu starfi með sér. Þegar Bjarni
ekur bílnum nýtir Jónas tímann á
verkstæðinu sem hann hefur kom-
ið sér upp á Lundarbrekku en þar
tekur hann aó sér ýmis verkefni í
jám- og vélsmíði.
Mjólkurbíllinn er fjórhjóladrif-
inn Man með 7 tonna mjólkur-
tank. Rekstur hans er fjármagnað-
ur með flutningsgjöldum sem kúa-
bændur greiða. Það er því þeirra
hagur aö mjólkurbílstjórarnir séu
hæfir og reksturinn hagkvæmur.
Úr brúsum í tanka
„Eg byrjaði að aka mjólkurbíl á
tímum brúsanna og brúsapallanna
áður en mjólkurtankarnir komu
hingað á samlagssvæðið. Tank-
væðingin hófst svo hér 1976 og
sennilega hefur það tekið ein þrjú
ár að koma mjólkutönkum á öll
kúabúin. Þetta var geysileg breyt-
ing. Starf mjólkurbílstjórans gjör-
breyttist. Ég man eftir því að
bændur hlógu að því hvað ég var
glerfínn fyrstu tvo dagana eftir að
tankarnir komu því ég hélt aó
starfið yrði hreinlegra en áður
með þessari nýju tækni. Það
reyndist mesti misskilningur og ég
var fljótlega kominn í sama gamla
gallann.“
MjólkurbíIIinn rennir í hlaðið og mjólkurbíistjórinn kastar kveðju á heimamann.
Jónas að skrá mjólkurmagn bóndans í mjólkurhúsinu áður en hann leggjur
íhannáný. Myndir: SiPá
byrjaði að keyra mjólkurbílinn.
Þeim hefur fækkað urn 25-30 bú,
sem er auðvitað veruleg fækkun
og sýnir glöggt samdráttinn í
sveitunr landsins. Nú tek ég mjólk
á 37 bæjum. Stærsta búið á svæði
mjólkubílsins um þessar mundir
er Kvíaból í Kinn en 7-10 bú á
svæðinu eru með töluvert yfir
100.000 lítra kvóta, önnur eru
minni.“
Vandalaust að vera lengi
„Ég legg í hann upp úr sex að
morgni og fer eina til tvær ferðir
út í mjólkursamlag á hverjum
degi, alla daga nema sunnudaga.
Ef veður og færð er með eðlileg-
um hætti, þá er mjólkin tekin hjá
hverjum bónda þrisvar í viku. Á
mánudögum tek ég mjólk hjá yfir
20 bændum og svo hjá hinum 15-
17 á þriðjudögum. Svo byrja ég
aftur og þannig gengur það tank
frá tank, þetta er alltaf sama gutl-
ið. Mesta mjólkurmagnið er fyrri-
part sumars en vinnudagurinn
1
verður hins vegar oft lengstur á
veturna, það gerir snjórinn.“
Heimreiðarnar helstu
farartálmarnir
- Er þetta erfitt svæði aó vetri?
„Áðalvegir eru yfirleitt ágætir
en það eru heimreiðarnar sem eru
verstar, sunrar eru bæði langar og
erfiðar og það eru dæmi um aö
bændur séu hálfan eða allan dag-
inn að berjast við að opna heim aó
mjólkurhúsi fyrir bílinn.
Núna eru nokkrir bændur famir
að setja mjólkina í brúsa og tunn-
ur og flytja þær á dráttarvélum
niður heimreiðamar í veg fyrir bíl-
inn. Eitt hundrað lítra grásleppu-
hrognatunnur eru vinsælar í þessa
flutninga. Þar sem heimreiðar eru
mjög slæmar er þessi flutningur
mun fljótlegri en að berjast við að
opna að fjósinu."
✓
I slóð snjóruðningstækis
„Auðvitað kemur slæmur kafli
flesta vetur en veturinn í vetur
hefur veriö strembinn. Ef færið er
gott er þetta ekki nema svona átta
tíma vinna á dag en þegar færið
versnar þá er algjörlega vanda-
laust að vera mun lengur að.
Undanfarnar vikur, raunar al-
veg síðan seinni partinn í janúar,
hefur ástandið iðulega verið þann-
ig að dagurinn fram á kvöld hefur
farið í það að berjast á eftir snjó-
ruöningstæki hér suður dalinn.
Þetta gengur oft heldur rólega,
sarnt hefur þetta nú hafst enn þá
sem betur fer.
Þaó er þannig að þegar búið er
að setja mjólk í bílinn þá er hið
versta mál að komast ekki með
hana út í Mjólkursamlagið á
Húsavík því mjólkin getur hrein-
lega frosið í tanknum. Það er því
ekkert um það að ræöa að hætta
við á miðri leió.“
28 tíma
„Sennilega hefur lengsta mjólkur-
feröin sern ég hef lent í tekið 28
tíma, þaö var veturinn 1989, þá
kom ansi slæmur kafli fyrir
páskana. Þaó var hins vegar miklu
meiri snjór veturinn 1990 þó ein-
stök mjólkurferð hafi ekki orðið
eins löng eins og veturinn á und-
an. Mér finnst snjórinn núna ekki
orðinn eins mikill og þá en það
eru líka nokkrar vikur til stefnu
enn svo það getur vel ræst úr því.“
- Hvar eru verstu höftin á þinni
leið fyrir utan heimreiðamar?
„Það eru ansi djúp göngin neó-
an við Hvarf í Bárðardal og þaö
gengur misvel að brjótast þar í
gegn, svo er óvenjulega rnikill
snjór í Út-Kinn. Þar hefur ekki
snjóað svona mikið síóan veturinn
1977. Þaó er víða þannig núna að
það má hvorki renna né snjóa þá
lokast allt.“
- Er skemmtilegt að vera
mjólkubílstjóri?
„Það eru samskiptin við bænd-
urna sem gefa starfinu lit, suma
bændur er alltaf jafn gaman að
hitta hvernig sem viórar. Það er
líka nauósynlegur þáttur í starfínu
að halda góðu sambandi við
bændurna og fá sér kaffi með
þeim við og við,“ sagði Jónas.
KL.I