Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1995, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR.il. FEBRÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91 )563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Verðstýrð heilsa
Heilbrigðisráðherra á kost á betri leiðum til að gera
heilbrigðiskerfið ódýrara en að taka upp tilvísanakerfi
að nýju. Hægt er að beita mildari stýritækjum en því að
leggja eitt kerfi niður í heild sinni og taka annað eldra
upp í staðinn, en ná samt fram ekki minni spamaði.
Raunar hefur ekki verið sýnt fram á, að sparnaður
sé fyrir þjóðfélagið af tilvísanakerfinu, sem á að hefja
göngu sína eftir rúma viku. Sparnaður ríkisins sjálfs er
sagður um 100 milljónir, en er að mestu á kostnað not-
enda, svo að spamaður þjóðfélagsins er nær enginn.
Spamaður er torsóttur, af því að þjónusta sérfræðinga
utan sjúkrahúsa er tiltölulega ódýr og mun ódýrari en
þjónusta sérfræðinga á sjúkrahúsum. Hin nýja reglugerð
mun meðal annars fela í sér flutning frá ódýrari þjón-
ustunni yfir til hinnar dýrari á sjúkrahúsum landsins.
Þetta vegur á móti þeim spamaði, sem fæst af því, að
heimilislæknar og heilsugæzlustöðvar taki við hluta
þjónustunnar, sem nú fæst beint hjá sérfræðingum. Hafa
verður í huga, að þjónusta sérfræðinga utan sjúkrahúsa
er ekki miklu dýrari en heilsugæzlulækna og -stöðva.
Einnig má taka með í reikninginn, að ríki og sveitarfé-
lög hafa mikinn kostnað af byggingu og rekstri heilsu-
gæzlustöðva, sem ekki er af húsnæði og húsbúnaði sér-
fræðinga utan sjúkrahúsa. Hinir síðamefndu verða að
sjá um sig sjálfir og borga það af eigin tekjum.
Samt sem áður getur heilbrigðisráðuneytið haft gildar
ástæður til að ætla, að hagkvæmt sé að reyna að stýra
viðskiptum sjúkhnga frá sérfræðingum til heilsugæzlu-
stöðva. Þar með væri stefnt að því, að sem flest mál yrðu
afgreidd á frumstigi og án aðildar sérfræðinga.
Þetta má gera með því að breyta kostnaðarhlutfalli
ríkisins, þannig að gert sé ódýrara fyrir fólk að fara til
heilsugæzlustöðva en til sérfræðinga utan sjúkrahúsa,
en ganga ekki svo langt að neita að taka nokkum þátt í
kostnaðinum, þegar fólk fer beint til sérfræðinga.
Um leið og fólk er hvatt til að fara heldur til heimilis-
lækna en til sérfræðinga utan sjúkrahúsa væri einnig
æskilegt að hvetja fólk til að nota fremur ódýra þjónustu
sérfræðinga utan sjúkrahúsa en dýra þjónustu sjúkra-
húsa, ef mál em ekki svo flókin, að þau kosti legu.
Með mildri stýringu af þessu tagi getur heilbrigðis-
ráðuneytið sparað ríkinu 100 milljónir króna og náð
þannig þeim árangri, sem stefnt er að með nýju reglu-
gerðinni. Sá árangur mundi líka nást í raun, en ekki
vera ímyndaður eins og árangur tilvísanakerfisins.
Ef hægt er að komast að niðurstöðu, sem friður ríkir
um, losnar ríkið við þann kostnaðarsama vanda, að þjón-
usta sérfræðinga utan sjúkrahúsa flyzt inn á sjúkrahús-
in. Sá vandi mun án efa leiða til þeirra aukaverkana, að
ríkið fari að mkka meira fyrir þjónustu sjúkrahúsa.
Heilbrigðisráðuneytið gæti lært mikið af stýritækjum
íj ármálaheimsins. Þar em smávægilegar tilhliðranir á
vöxtum notaðar til að halda jafnvægi á markaði. Á sama
hátt væri eðlilegt að nota verðbreytingar í stað kúvend-
inga til mildrar stýringar á heilbrigðisþjónustu.
Heilbrigðisráðuneytið er ekki þekkt að mikilli þekk-
ingu á sviðum hagstjómar og markaðsmála. Yfirstjóm
þess hefur þvert á móti töluvert verið í fréttum vegna
óstjómar og minnisleysis. Það magnar efasemdir um, að
reglugerðir, sem þar verða til, séu fyllilega nothæfar.
Enn er tími til að víkja frá einstefnu reglugerðar ráðu-
neytisins og taka upp markaðsvæna verðstýringu, sem
heldur sæmilegum vinnufriði í heilbrigðisþjónustunni.
Jónas Kristjánsson
Refjar Mitter-
rands flækja
val eftirmanns
Aödragandi forsetakosninganna í
Frakklandi í vor verður flóknari
og flóknari. Fyrst urðu hausavíxl
hjá hægri mönnum. Edouard
Baliadur, sem Jacques Chirac, for-
ingi gaullista, gerði að forsætisráð-
herra, svo aö hann gæti sjálfur ein-
beitt sér að forsetaframboði í þriðja
sinn, ávann sér slíkar vinsældir að
hann stóðst ekki mátið og ákvað
að gefa kost á sér, enda með yfir-
burði yfir Chirac í skoðanakönn-
unum.
Francois Mitterrand hefur verið
forseti í fjórtán ár fyrir veldi sós-
ialistaflokksins sem hann samein-
aði úr sundruðum brotum en gerir
sig líklegan til að skilja við hann í
öngþveiti. Fyrst hrakti hann vin-
sælan keppinaut sinn, Michel Roc-
ard, úr forsætisráðherraembætti.
Svo skaut sig annar forsætisráð-
herra sósíalista, Pierre Bérégovoy,
eftir kosningaósigur 1993 og ásak-
anir um að hafa þegið ósæmilegar
fégjafir af fornvini Mitterrands,
Roger Peiat. Sá slapp við réttarhöld
fyrir innherjaviðskipti í krafti upp-
lýsinga úr ríkjakerfinu með því að
falla frá.
Annar uppflosnaður vinur og
fyrrum aðstoðarmaður Mitterr-
ands, Francois de Grossouvre,
skaut sig ári síðar í sjálfri forseta-
höllinni, Elysée. Eftir það mögnuð-
ust um allan helming sögur um
fjármálaspillingu undir handar-
jaðri forsetans.
Michel Rocard var orðinn foringi
sósíalista og talinn sjálfsagður for-
setaframbjóðandi þeirra. í kosn-
ingum til Evrópuþings síðastliðið
sumar lagðist Mitterrand á sveif
með sérframboði undir forustu
kaupsýslumannsins Bernards
Tapies. Varö það til þess aö sósíal-
istar biðu afhroð og fótunum var
kippt undan Rocard sem sagði af
sér flokksforustu.
Við henni tók Henri Emmanuelli,
skjólstæðingur Mitterrands, en
ekki talinn mikill bógur. Er litið
svo á að forsetinn hafi hugsað sér
formennsku hans tii bráðabirgða
meðan sá sem hann hefur helst
augastað á, Laurent Fabius, fyrr-
verandi forsætisráðherra, er að
verjast ásökunum um að ábyrgð
falli á hann af því aö frönsk heil-
brigðisyfirvöld létu dragast úr
hömlu að skima blóð til blóðgjafa
við eyðniveiru og má kenna því um
að hundruð blóðþega smituðust.
Fram eftir vetri mændu franskir
sósíalistar á Jacques Delors, fráfar-
andi forseta framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins, til forseta-
framboðs, þar sem kannanir sýndu
að hann einn úr þeirra flokki var
líklegur til að hafa í fullu tré viö
Balladur. En um áramótin lýsti
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ófafsson
Delors yfir að hann gæfi ekki kost
á sér, þar sem hann gæti engum
stefnumálum komið fram við nú-
verandi skipan þings.
Áttu nú sósíalistar úr vöndu að
ráða og var ákveðið að greiða at-
kvæði um frambjóðandaefni. í upp-
hafi gáfu þrir kost á sér, Emmanu-
elli, Jack Lang fyrrum menningar-
málaráðherra og Lionel Jospin
fyrrum menntamálaráðherra.
Rétt fyrir atkvæðagreiðsluna dró
Lang sig í hlé og er fullyrt að það
hafi verið fyrir þrýsting frá Mitter-
rand og tilgangurinn verið að auka
sigurlíkur Emmanuellis. Jospin er
bandamaður erkifjandans Rocards
og vill eins og hann aö endurnýjun
sósílalistaflokksins fari fram í sós-
íaldemókratískum anda, þar sem
gömlum stéttabaráttukenningum
sé varpað fyrir róða.
Niðurstaða kosningarinnar var
að Jospin hlaut nær tvo þriðju at-
kvæða. Með vali hans má segja að
sósíalistaflokkurinn hafi brotist
undan ægivaldi Mitterrands sem
leiddi hann fyrst til sigurs en bak-
aði honum svo niðurlægingu í lok
forsetaferils síns.
Komið er á daginn að þessi úrslit
falla frönskum kjósendum vel í
geð. f skoðanakönnunum er Jospin
kominn upp fyrir Chirac og slagar
hátt upp í fylgi Balladurs. En jafn-
framt kemur í Ijós að rúmlega tveir
þriðju franskra kjósenda hafa ekki
enn gert upp hug sinn varðandi
hvern styðja beri til forseta og
næstum jafn hátt hlutfall ungra
kjósenda er óánægt með frammi-
stöðu Balladurs í stjórnarforustu.
Enn er því fylgið að miklu leyti
óráðið og þar að auki hefur enginn
frambjóðandi komið fram fyrir
miðflokkana. Úr þeirra röðum
koma einkum til greina Valéry
Giscard d’Estaing, fyrrum forseti,
og Raymond Barre fyrrum forsæt-
isráðherra.
Nú er því fleygt í París að Mitterr-
and heiti Barre stuðningi bjóði
hann sig fram. Tilgangurinn sé að
koma í veg fyrir að Jospin komist
í aðra umferð forsetakosninganna
7. maí en þá eigast efstu menn við
fái enginn frambjóðandi hreinan
meirihluta í fyrri umferð 23. apríl.
Lionel Jospin (t.v.), forsetaefni sósialista, fær heillaóskir keppinautar
sins, Henris Emanuellis, á flokksþinginu sem valdi milli þeirra.
Símamynd Reuter
Skoðanir aimarra
Nefndin bjargar málinu
„Dómsmálaráðherrar Norðurlandanna gripu til
elsta bragðsins af þeim öllum þegar virkilega reynir
á norrænt samstarf: Þeir settu á fót norræna embætt-
ismannanefnd sem á að athuga máliö. Áþreifanleg-
asta sönnun norrænnar samvinnu, opin landamæri
og ferðalög án vegabréfs milh Norðurlanda, er í
mikilli hættu eftir 40 ár. Það þarf ekki að skoða
málið lengi til aö slá því fóstu að Noregur og ísland
eiga ekki annarra kosta völ en að gangast undir
Schengen-samkomulagið um opin landamæri ESB.“
Úr forustugrein Dagbladet 8. febrúar
Hættan í Alsír
„Ef bardagarnir (í Alsír) magnast og verða að opnu
stríði er augljós hætta á að önnur Norður-Afríkuríki
dragist inn í það. Þaö hefði í för með sér bylgju flótta-
manna til Spánar, Ítalíu og þó sérstaklega til fyrrum
nýlenduherranna, Frakka. Þessir flóttamenn mundu
áreiðanlega taka klofning sinn og ágreining með
sér.“
Úr forustugrein Washington Post 8. febrúar.
Ráðist gegn glæpum
„Það eru engar sannanir fyrir því að allir þeir
milljaröar dollara sem varið er til að byggja ný fang-
elsi leiöi til færri ofbeldisglæpa. Fangelsisrými tvö-
faldaðist og rúmlega það á níunda áratugnum en
ofbeldisglæpum fækkaði ekki. Það eru aðrar leiöir
til að draga úr glæpum en stjórnmálamenn í Was-
hington eru of önnum kafnir við aö sanka að sér
atkvæðum með fiálglegu tali til að hlusta á þá sem
vita eitthvað um málið, kjörna fulltrúa sveitar-
stjórna."
Úr forustugrein USA Today 6. febrúar.