Þjóðviljinn - 19.04.1958, Blaðsíða 5

Laugardagur 19. apríl 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (5

Bók sem samin hefur verið handa Dönum sem ætla að
ferðast til Grænlands og gefin er út með styrk og með-
mælum frá dönsku ríkisstjórninni, hefur vakið gremju
á Grænlandi og gagnrýni í Ðanmörku.
Athygli var vakin á þessari muni einnig neita áð leggja við
bók i danska tímaritinu Dialog. ; lilustirnar þegar hvíti maðurinn
.Greinarhöfundur, O. Kragh-Ol- blístrar.
,sen, ræðst mj/'g harðlega á af- j Bókinni er ætlað að vera til
stöðu danskra stjórnarvalda til hagræðis Dönum í viðskiptum
Grcsnlands, sem . liann segir að þeirra við Grænlendinga sern
'hafi’ engum bréýtingum tekið skilja ekki dönsku. Þar er að
þ’rátt fyrir hina nýju réttar- finna þær helztu setningar á
st.öðu Grænlendingá innan dönsku ásamt þýðingum á
danska ríkisins. Sú afstaða er grænlenzku sem höfundur bók-
enn mótuð af því „yfirþjcðar- arinnar, prófastur að íiafni
hugarfari“, sem einkenndi öll Aage Bugge, telur að hinum
störf Grænlandsstjórnarinnar dönsku ferðalöngum sé mest
forðum. Hann segir: nauðsyn að þe.kkja.
— Hinir „miklu herrar" : Það sem vr.kið hefur gremju
höfðu aðeins skipt um nafn og Grænlendinga er að mikill hluti
það nrðu miklu fleiri af þeim þossara setnínga eru alls kon-
til að segja: „Það er bannað“, ar fyrirskipanin. • •Þaunig',''eiru
„varaðu þig“, „þú átt að greiða^þessar setningar tiifærðar í
sekt,“ ,flyt.tu þig‘, ,farðu burt‘,
„komdu strax“, „leggðu við
hlustirnar þegar ég blístra",
en jafnvel þótt fengizt hafi
Grænlendingar til að „hjálpa
til“ við útgáfu þessarar bókar,
þykist ég vita áð sú stund sé
að renna upp, að Grænlendingar
msiHin§sis m
lndverskir kommúnistar
Iiafa umiið mikinn sigur:
Einn af leiðtogum þeirra,
verkalýðsforingi að nafni S.
S. Mirajkar, hefur verið kjör-
inn borgarstjóri í næst-
stærstu borg landsins, Bom-
bay. Hann lilaut 68 atkvæði,
en keppinautur lians um emb-
ættið, V. B. Worlikar, fram-
bjó-ðandi Kongressflokkshis.
lslaut 62
í kjarnarannsóknarstöð Breta
í Harwell hefur nú í níu mánuði
verið kveikt á rafmagnsperu
sem gengur fyrir kjarnorku
„Kjarnalampinn“ er glóðarlampi
sem fylltur er geislavirku gasi.
Hann á að geta lýst í 10 ár
án þess að fá orku utan frá
Það verður hægt að nota hann
hyar sem þörf er fyrir jafna lýs-
ingu með litlu ljósmagni. Hann
er sérstaklega vel fallinn til um-
ferðarljósa á landi og sjó.
kaflanum „Brottförin":
„Settu rúmfötin. í töskuna“,
þennau kassa niður“, „Taktu
töskuna", „Berðu að d.vrum“,
Þið eigið að iara snemma á
fætur“.
Þessi skipunartónn setur svip
sinn á alla bókina, hvort sem
talað er um veiðiferðir, handíð-
ir, eða siglingar. Þannig tala
Danir t.d. við grænlenzka skrif-
stofumenn:
„Frímerktu bréfið“, „Náðu í
póstinn“, „Þioðu tyrst á þér
hendurnar“, „Tæmdu öskubakk-
ann“.
Á heimilum manna er þessi
kunnátta nauðsynlegnst í græn-
lenzku að áliti prófastsins:
„Kveiktu upp í ofninum“,
„Slökktu á útvarpinu“, „Sæktu
heitt. rakstursvatn‘% „Sópaðu
gólfið“, „Þvoðu diskana“,
„Náðu í \atn“, „lútnið á að
vera hreint“, „Það má ekki
drekka- úr ölkrúsinni".
Ný aðferð tif að
mæla fjarðlægðir
„Cinerama“, „cinemascope“, „breiðtjald“ — og ýmsum öðrum nöfnum lieita nýjar aðferðir
til sýningar á k\ilimyiiduin, allar komnar frá Bandaríkjunum. Fyrir allliingu lióíust í Kleff
þykii’ taka öðruni frarn.
þar var sýnd liét
„Laudið mitt“. Annað slíkt kvikmyndahús hefur nú verið tekið í notkun í Moskvu, og það
þriðja í Leningrad. Myndin sem kemur fram á tjaidinu nær yfir 146° horn. Ilún er send
á tjaldið í sjö hlutum, en þó þann5,g að livcrgi má sjá mörkin á niilli þeirra.
kvikmyndasýningar með aðferð sem þár er kÖIiuð ,.panorama“,, og jiykii
Tjaldið er 30 metrar á. lengd og 11 metra hátt. Fyrsta Íívikniýndin sem }
Atvinrtuíeysi heldur áfram
að vaxa í Bandaríkiunum
Atvinnuleysið í Bandaríkjunum. heldur áfram a'ö vaxa. nokkrii sinni síðan verst áraði
Síöustu opinberar skýrslur sýndu aö atvinnuleysingjum á fjórða áratugi aldarinnar.
hafði fjölgað um 25.000 frá miöjum febrúar þar til um 127 ®klPUI« hafði þanmg venð
nuójan marz, en a þessum tima eykst atv.nna venju- sL og fleiri hafa bœtzt við sið_
lega mjög þar vestra vegna vorverka í sveitum. En síðan a-n.
hefur enn sigið á ógæfuhlið.
Sú iðngrein sem orðið hefurTverkamönnum sínum, fyrst um
Bandaríski efnafræðingurinn,
dr. Peter J. W. Debye, sem hlaut
nóbelsverðlaun árið 1936 fyrir
rannsóknir í fræðigrein sinni,
hefur skýrt frá því að hann
hafi fundið nýja aðferð til að
mæla fjarlægðir milli sameinda
sem eru á hreyfingu. Vísinda-
menn segja að þessi nýja aðferð
muni hafa mikil áhrif á rann-
sóknir í efnafræði og líffræði
á komandi árum.
einna verst úti vegná samdrátt-
arins í efnahagslífinu í Banda-
ríkjunum er bílaiðnaðurinn.
Venjulega eykst saia bifreiða
og þá framleiðslan um leið
mjög verulega þegar vora tek-
ur, en svo liefur ekki orðið að
þessu sinni.
Stærstu bílaverksmiðjurnar
General Motors hafa þannig ný-
lega lokað sex verksmiðjum þar
sem bílar eru settir saman og
einni þar sem yfirbyggingar
eru smíðaðar. Ástæðan fyrlr
lokuninni var sögð að sala bif-
reiða hefði brugðizt.
Buickdeild General Motors
hefur sagt upp 10.000 verka-
mönnum. við verksmiðjuna í
Flint í Michigan, Pontiacverk-
smiðjan í Pontiac, einnig í
Michiganfylki, hefur sagt upp
sinn í vikutíma, og sama máii
gegnir um verksmiðjur Buicks,
Pontiacs og Oldsmobiles í Ar-
lington í Texas, í Atlanda í
Georgia, Linden í New Jersey,
í Kansas City og í Wilmington í
Delaware.
72 skipanna eru brezk, en 55
erlend. 30 jeirra eru olíuflutn-
ingaskip. Samanlögð lestastærð
þeirra er 610.745 lestir. Mánuði
fyrr, 1. febrúar, hafði aðeins
verið lagt 99 skipum í Bret-
landi.
Taugalæknir í Róm hefur
komizt að raun um að ástfangið
fólk, einkum þó karlmenn, hafi
miklu miríhi þörf fýrir svefn en
annað fólk,
Flest ástfangið fólk mun nú
reyndar hafa komizt að þessu
sjálft, en hefur hins vegar senni-
lega ekki vitað hver ástæðan er.
Hinn hómverski læknir segir að
hún sé sú að ástarbríminn leiði
af sér , að minni kolsýra berist
í blóðið, en af því leiði aftur
að, úr myndun svæfandi mjólk-
ursýru dragi.
Uppreisnarheri
virðist nú að þ
Til úislita dregur mi í Indó-
nesíu milli stjórnarhersins og
uppréisnarnianna. Hersveítii-
stjórnarinnar gengu i gær á land
á vesturströnd Súmötru og tóku
hafnarborgina Padaag, þar seni
uppreisnarmenii höfðu haft
lielztu bækistöðvar sínar.
Landgönguliðið sækir nú upp
frá ströndinni og að austan
sækja aðrar hersveitir stjórnar-
innar að Bukittinggi, einu stóru
borginni sem enn er í höndum
uppreisríarmanna.
Foringi indónesiska herráðs-
ins sagði í gær að varnir upp-
reisnarmanna væru algerlega i
molum bæði á Súmötru og Cele-
Frá Hamborg berst sú frétt
að í marzmánuði hafi verið lagt
i 19 vesturþýzkiun skipum og eru
Skipum Iagt þau nú orðin samtals 95, sam-
Samdráttur í bandarísku anlagt 315.000 lestir. í þessari
efnahagslífi er nú farinn að tölu er ekki reiknað með þeim
segja til sín í öðrum löndum. erlendum skipum sem liggja
Það kemur m.a. fram í að fleiri hundin í vesturþýzkum höfn-
skipum hefur nú verið lagt en um.
bes og búast mætti við algeri
uppgjöf þeirra á hverri stundu.
Tilkynnt hefur verið í Prag
að Tékkar ætli að reisa tíu
kjarnorlcuver á tímabilinu fram
til ársins 1970. Sameiginleg
orkuafköst þessara orkuvera
eru 5 milljón kílóv.’ött. Með
þsssu móti á að uppfylla hinar
ört vaxandi orkuþarfir iðnað-
arins sem kola- og vatnsorku-
ver anna ekki lengur.
Gert er ráð fyrir að orku-
neyzlan muni árið 1965 vera
orðin 45 milljarðar kílówatt-
stunda og árið 1970 100 millj-
arðar kílóvattstunda. ’
vango.ii
Framhald af 12. síðu. | háð samþykki ráðherra. Er
2. að vangefnu fólki veitist góð ’ íélaginu tryggt _ þetta gjald í
skilyrði til að ná þeim þroska i 11£estii 5^ ár. í frumvarpinu
sem hæfileikar þess levfa, i ÞV1> a7í styrktarfelaginu
3. að starfsorka vangefins; er ekk' heimilt að verja því fé.
fólks verði hagnýtt. og j sem fæst með þessu gjaldi, til
4. að einstaklingar, sem vilja i annars cn að reisa hæli eða
afla- sér menntunar til þess j aðrár stofúanir fyrir vangeíið
að annast vangefið fólk, njóti
riflegs styrks i því skyni.
Ao sjálfsögðu verður þessum
tilgangi félagsins a.ldrei náð,
nema fé komi til. Því verður
það að afla fjár til starfserni
sinnar. Það er sýnt að féiags-
gjöld og önnur slík fjáröflun
hrekkur skammt, ef reisa skal
heilar stofnanir, og þyí hefur
félagið nú leitað til löggjafar-
samkomunnar um fyrirgreiðslu.
Frumvarp það, sem hér ligg-
ur fyrir og er á þingskj. 392,
fjallar um aðstoð við vangefið
fólk. Er efni þess það, að á
hverja öl. og gosdrykkjaflösku
sem seld er í landinu, skuli
leggja. 10 aura gjald, sem síð-
an renni til Styiiktarfélags van-
gefinna. Skal fyrir það fé,
fólk, og að samþykki viðkom-
andi ráðherra þurfi til hverju
sinni. Með þessu er tryggð full
samvinna félagsins og ríkis-
valdsins og það ennfremur, að
ekki verði ráðizt í aðrar fram-
kvæmdir en þær, sem nauðsyn-
legar og gagnlegar eru.
Flutningsmenn frumvarpsins
vænta þess að hv. alþingis-
menn taki á þessu máli af
skilningi og velvild og leyfi
greiða. göngu frumvarpsins til
samþykktar á þcssu þingi.
Að lokinni ræðu framsögu-
manns talaði Hnnnibal Valdi-
marsson féla-g - múlaráðherra
nokkur orð, svo sem minnst
var á áður.
sem þahnig er aflað, reisa:
stofnanir handa vángefnu fólki félagsmálanefndar
en öll ráðstöfun fjárins vera hljóða atkvæðum.
Frumvarpinu var vísað til
umræðu og heilbrigðis- og
með sa.m-