Þjóðviljinn - 19.04.1958, Síða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 19. april 1958
blÓÐVlLIIMH
Otcelanai: Sameliungarílolckui alPS'ðu - öOsiaiistalloHKurinn. - Ritstlórai
Mannus Kjartansson, SlgurSur Guðmundsson <&bj. - Préttaritstjóri: Jón
Bjarnason. - BlaSamenn: Ásmundur Sigurjónsson. Guðmundur Vigfússon,
Xvar H. Jónsson, Magnús Torfi ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. - Augiýs-
ingastjórl: Guðgeir Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19 - Síml: 17-500 (5 llnuri Áskriftarverð kr. 25 &
m&n. 1 Reykjavík og n&grenni; kr. 22 annarsst. - latusasöluverð kr. 1.50.
Prentsmlðja ÞjóðvUjans
Sementsverksmiðjan
lf’in mistökin enn eru nú kom-
in í ljós í sambandi við
þær framkvæmdir sem ráðizt
hefur verið í hér á landi á
seinni árum. Sementsverk-
smiðjan, sem verið er að reisa
á Akranesí, getur ekki tekið til
starfa þegar hún á að verða
tilbúin á komandi vori, vegna
þess að Andakílsárvirkjunin
getur ekki séð henni fyrir raf-
magni. En ein meginástæðan
fyrir því að verksmiðjunni var
vaiinn staður á Akranesi var
einmitt sú að því var haldið
fram að næga raforku væri að
fá frá AndakilsárvirkjuninnL
Var um þetta gerður samning-
ur Semenísverksmiðjunnar og
Akraneskaupstaðar árið 1950.
lLffálið stendur einfaldlega
þannig þegar á á að herða,
að þetta rafmagn frá Anda-
kílsárvirkjuninni er ekki til.
Orkuframleiðslan þar er full-
nýtt til annarra þarfa. Og þá
er það ráð tekið að snúa sér
til Sogsvirkjunarinnar með
beiðni um sölu á 1200 kílóvött-
um af rafmagni til Sements-
verksmiðjunnar. Eins og rakir
standa myndi fært ■ að láta
þessa umbeðnu orku af hendi
án verulegs tjóns fyrir notend-
ur Sogsvirkjunarinnar. En raf-
magnsnotkunin vex ört frá ári
til árs og með hliðsjón af
reynslunni má ætla að raf-
magnsskorts taki að gæta hér
í Reykjavík og nágrenni strax
á næsta vetri. Hin nýja virkj-
un í Soginu á að verða full-
búin síðla árs 1959 en fyrir því
er þó engin vissa. Má fara
nærri um í hvert óefni væri
stefnt ef á því yrði dráttur
sem alltaf getur fyrir kom-
ið, og þá ekki sízt, ef búið
væri að ráðstafa miklu magni
af rafmagnsframleiðslunni til
Sementsverksmiðjunnar án
fullnægjandi fyrirvara og var-
úðarráðstafaiia.
¥Tér er.því úr miklum vanda
að ráða. Annars vegar
þörfin á því að Sementsverk-
smiðjan geti tekið til starfa
og hins vegar að gætt sé hags-
muna heimilanna og iðnfyrir-
tækjanna á orkuveitusvæði
Sogsvirkjunarinnar. En vand-
inn verður óneitanlega til að
minna á þá staðreynd að hvað
eftir annað kemur það í Ijós
hve gjörsamlega er kastað
höndum til rannsókna og und-
irbúnings þýðingarmikilla og
fjárfrekra framkvæmda sem
ráðizt hefur verið í hér á landi
á síðari árum. Staðsetning
Sementsverksmiðjunnar er ekki
eina dæmið um fumið og
handahófið. Faxaverksmiðjan,
Hæringur og Glerverksmiðjan
eru einnig óbrotgjarnir minn-
isvarðar um glæframennskuna
og fyrirhyggjuleysið og mistök-
jn sem einkennt hafa vinnu-
brögð ráðamannanna og leitt
hafa tugmilljónatjón yfir þjóð-
ina með skömmu millibili.
Ihaldið og frystihúsmálið
Tháldið í bæjarstjórn Reykja-
■*■ . víkur hefur nú farið á sér-
kennilegan hátt í gegn um
sjáift sig í frystihússmálinu.
Eftir langa og harða baráttu
sósíalista fyrir því að byggt
yrði stórvirkt hraðfrystihús á
vegum bæjarútgerðarinnar lét
íhaldið loks undan á s.l. ári
Bæði útgerðarráð og bæjar-
stjórn samþykktu að frystihús-
ið skyldi reist og sótt var um
nauðsynleg leyfj til fram-
kvæmda. Leyfisbeiðnin var
ekki afgreidd á árinu og lá nú
fyrir að ítreka hana við fjár-
festingaryfirvöldin. Hafði Guð-
mundur J. Guðmundsson bæj-
arfulltrúi Ajlþýðubandalagsins
flu'tt tillögu um að skora á
fjá'rfestingaryfirvöldin að veita
leyfið og fela útgerðarstjórn
bæjarútgerðarinnar að hraða
undirbúningi að framkvæmd-
um, þar á meðal fjáröflun til
byggingarinnar.
egar hér er komið eru bæj-
arstjórnarkosningarnar að
baki og þá sýnir íhaldið sitt
•rétta andlit og innræti. Þá er
fundin upp kenningin um að
takmörkuð sala á saltfiski sem
bundin er við eitt ár geri ekki
nauðsynlegt að hafast frekar
að í hraðfrystihúsmálinu. Sam-
kvæmt áliti íhaldsins getur
stærsta togaraútgerð landsins
sætt sig áfram við að búa ekki
við eigin aðstöðu til þeirrar
meðhöndlunar fiskaflans sem
orðin er langsamlega algengust
og byggist á öruggustum mörk-
uðum. Og þessi ályktun er
gerð í því formi að raunveru-
lega lýsir útgerðarstjórn og
bæjarstjóm því yfir að engin
alvara hafi fylgt ákvörðuninni
um frystihúsbygginguna og
umsóknin um fjárfestingarleyfi
hafi verið marklaust plagg. Er
ekki líklegt að þessi vinnu-
brögð verði til að auka mögu-
leika forráðamanna Reykja-
víkur á að afla fjárfestingar-
leyfa eftirleiðis.
Thaldið stendur nú frammi
fyrir bæjarbúum gjörsam-
lega afhjúpað í hræsni sinni
og yfirdrepsskap. Það neyðist
til að samþykkja gott og sjálf-
sagt mál fyrir kosningar af því
að barátta andstæðinga þess
hafði aflað málinu fylgís og
viðurkenningar. En eftjr kosn-
ingar afkíæðíst íhaldið hræsn-
ishjúpnum og lýsir því opin-
berlega yfir að aldrei hafi ver-
ið meining þess að hrinda
frystihússbyggingunni í fram-
kvæmd, það sé vilji þess og

rnent compensotion has run out; some 500 fdmi
porf daily to the city's overseer of íhe poor f
Tons of food have been donoted by neighboring
BiDDEFORB, ME. IPOP. 20;00Ö)-'Sp hord hit is this
hfew Engiand manufocturing town thot oboui one fhird
p! íts breadwinners are jobiess. For mdny, unempioy-
u $3a&
„Brauðröð af árgerð 1958“, kallar bandaríska kaupsýsluritið „U. S. News & World Keport"
þessa mynd, sem það birti 4. apríl. Textinn hljóðar svo í íslenzkri þýðingn: „Iðnaðarbor.g-
in Biddeford í Maine með 20.000 íbúa er svo illi leikin að mn þriðjunugr þeirra sem hafa
fyrir fjölskyldum að sjá er atvinnulaus. Margír eru húhir að fullnota rétt sinn til atvinnn-
Ieysisbóta, um 500 fjölskyldur geia sig daglega fram við fátækrafulltrúa borgarinnar til að fá
aðstoð. Nágrannaborgir liafa gefið margar lestir af matvælum".
hvað sem vera skalf
Eisenhöwer finnur ráú viS kreppunni
Síðsumars í fyrra barst það
í tal á einum fundi Eisen-
howers Bandaríkjaforseta með
fréttamönnum, hv.að væri
helzta efnahagsvandamálið,
sem við Bandaríkjamönnum
blasti. Eisenhower vissj það
upp á sina tíu fingur, það var
verðbólguhættan. Hann lagði
áherzlu á að aðgerðir hins op-
inbera gegn þeim vágesti væru
hvergi nærri einhlítar, sér-
hver Bandaríkjamaður yi'ði að
taka virkan þátt í baráttunni,
Eisenhower lýsti þarna yfir, að
áhrifamesta ráðið til að j'fir-
buga verðbólguna væri að
neytendur almennt færu vaf-
lega í vörukaup, spöruðu við
sig að festa kaup á hlutum,
sem þeir hefðu ekki brýna
þörf fyrir. Á fundi Banda-
ríkjaforseta með fréttamönn-
um í síðustu viku bar efna-
hagsmálin enn á góma. Nú
er svo komið að enginn er
lengur í vafa um, hvað ér
mesta vandamálið í atvinnulífi
og íjármálum Bandarikjanná,
og það er sannarlega ekki
vérðbólga. Viðræður frétta-
mannanna og Eisenhowers
snerust fyrst og fremst um
kreppuna, sem lagzt hefur yfir
Bandaríkin síðasta misserið,
atvinnuleysi yfir fimm mill-
jóna manna og þverrandi
framléiðslu. Robert G. Spivack
frá New York Post spurði:
„Herra forseti, mig langar til
að spyrja yður, hvað fó’k á
að gera til að draga úr sam-
drættinum í atvinnulífinu“.
„Kaupa“, svaraði Eisenhower
umsvifalaust.
framtíðarætlun að ver sé búið
að bæjarútgerðinni en nokkru
öðru sambærílegu útgerðarfyr-
irtæki á landinu, Þessi afstaða
íhaldsins sýnir og sannar að
því er sízt trúandi fyrir opin-
berum rekstri þótt það hafí
neyðst til að taka hann upp
þegar fokið var í öll skjól.
Sjcharmið þröngsýninnar og
tillitið til einkabrasksins situr
jafnan í fyrirrúmi þegar ihald-
ið á að velja í milli.
„Kaupa hvað?“, spyr Spivack.
„Hvað sem vera skal.“
essi tvenn orðaskipti Eisen-
howers og fréttamanna
hafa orðið stjórnarandstöðunni
í Bar.daríkjunum röksemd fyr-
ir þeiiri stiiðhæfingu, að Eisen-
howér og étiórn hans viti ekki
sítt rjúkándi ráð í efnahags-
rnálum. Fyrst. er almenningur
hvattur til að gera kaupenda-
verkfa’l til að þrýsta niður
verðlaginu. Nokkru síðar er
heitið á fólk að bretrða nú
skjótt við og kaupa, kaupa
livað sem vera skal, til að lyfta
þjóðarskútúnni úr öldudal
Erlend
tí ðin dl
V _______________)
sölutregðu og rýmandi fram-
leiðslu. Stjómarandstæðingar,
með Truman fyrrverandi for-
seta fremstan í flokki, saka
Eisenhower um að bregðast
skyldu sinni, ríkisstjórnin eigi
að láta hendur standa fram úr
ermum og gera djarflegar ráð-
stafanir til að draga úr at-
vinnuieysinu og auka kaupget-
una með opinberum fram-
kvæmdum og jafnvel skatta-
lækkun. Það sé vítavert á-
byrgðarleysi, að bíða þess með
hendur í skauti að atvinnuiífið
rétti við af sjálfu sér við það
a3 neytendur þrífi sparifé sitt
og æði í næstu búð til að
kaupa hvað sem vera skal að
áeggjan þjóðhöfðingja síns.
Truman, sem aldrei er myrkur
í málí, hefur komizt svo að
orði, að ef hann væri forseti
nú myndi hann snúast með
oddi og egg gegn atvinnuleys-
inu, í stað þess að „sitja
með hendur í skauti eða leika
golf“. Fyrir fjárhagsneínd full-
trúadeildar þingsins sagði Tru-
man nú í vikunni, að kreppan
stórskaðaði Bandaríkin í
keppninni við Sovétríkin um
hyl’i annarra þjóða. H. Rowan
Gaiter, sem Eisenhower sétti
yfir sérfræðinganefnd, sem á
síðasta ári skilaði leyniskýrSlu
um samanburð á hernaðar-
mætti Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna, virðist* í þessu efni
vera á sama máli og Truman.
í ræðu á nemendamóii Cali-
fornia Institute of Technology
fyrir réttri viku, sagði Gaiter
að „máttur Bandaríkjanna í
samanburði við Sovétríkin og
rauða Kína færi þverrandi. . .“
Gaiter sagði: „Ef við ætluih að
gera áætlanir af gal’.hörðu
raunsæi, verðum við að gera
ráð fyrir því að uppgangur
iðnaðar og alls atvinnulífs
Rússa muni ekki aðeins halda
áfram með sama hraða, held-
ur hreinlega að hraðinn muni
aukast. Þessi sannfæring
styðst við fjörutíu ára stór-
furðulega söguþróun, fjörutíu
ára iðnvæðingu með spreng-
ingarhraða. Og við skulum
forðast að vanmeta kraftinn,
sem rauða Kína býr yfir. Eins
og í pottinn er búið verð ég að
álykta að hlutfallsiegur mátt-
ur okkar fari þverrandi“.
(New York Times 13. apríl).
Uppúr áramótum í vetur,
þegar atvinnuleysið jókst
sem hraðast í Bandaríkjunum,
sagði Eisenhower fréttamönn-
um, að hann fulltreysti því að
umskipti myndu verða um
miðjan marz. Atvinnuleysistöl-
urnar frá 15. marz hafa nú ver-
ið birtar. Skrásettum atvinnu-
leysingjum fjölgaði um 25.009
upp í 5 198.000, hæstu tölu í
sextán ár. Ríkisstjórnin álít-
ur þessa tölu sanna að bjart-
sýni Eisenliowers sé á rökum
reist. Aðrir, þar á meðal for-
ustumer.n band.arísku verka-
lýðshreyfingárinnar., eru á.
Ö3ru máli. Tölurnar. „benda tiL
þess að samdrátturinn / at-
vinnulífinu fari harðnandi",
sagði Gporge Meany, forseti
Alþýðusambands Bandaríkj-
anna. Hann og skoðanabræður
hans leggja megináherzlu á að
væri allt. með felldu ætti at-
vinnuleysi , að hafa þverrað
’i’ramh. á 10. síðu