Þjóðviljinn - 19.04.1958, Blaðsíða 12

Ríkisstjórnin in
10 rnn aðstoð við vange:
I,2SS
arp*
éik
Brýn þörí á stoínún nýrra
íyrir vangeína
hæla
Við
1. umræöu frumvarpsins um aðstoö við van-
gefið fólk skýröi Hannibal félag'smálaráðherra svo frá, aö
forvígismenn hins nýstofnaða félags til styrktar van-
gefnum heföu haft samráð við ríkísstjómina um þær
(fjáröflunarleiðir sem frumvarpiö kveöur á um, og styöji
ríkisstjórnin frumvarpið. En hitt hefði þótt heppilegra
aö fá flutningsmenn úr öilum flokkumi þingsins til að
skapa einhug um málið.
Á fundi efri deildar Alþingis
í gær var málið til 1. umræðu
og flutti Alfreð Gíslason, fyrsti
flutningsmaður ýtarlega fram-
söguræðu og fer hér á eftir
meginefni hennar.
Eins og ikunnugt er hafa
sálfræðingar aðferðir til að
mæla almenna greind manna.
Með sérstökum prófum reikna
þeir út svonefnda greindarvísi-
tölu, og er meðalgreind tákn-
uð með tölunni 100. Fari vísi-
talan niður fyrir 75, er greind-
arskorturinn talinn óeðlilegur
eða sjúklegur og nefndur fá-
vitaháttur. Er venjulega greint
á milli ’priggja stiga hans, þótt
skörp takmörk sé þar raun-
ar hvergi að finna. Þannig hafa
örvitar greindartölu ' neðan við
30 og geta svo til ekkert num-
ið, hálfvitar hafa greindarvísi-
tölu á milli 30 og 50 ög ná
áldrei vitsmunaþroska 13 ára
bams, og loks eru fáráðlingar
með visitöluna 50—75, og er
það stigið lang fjölmennast.
Eru um
íslandi ?
1600 vangefnir á
Engar öruggar skýi-slur eru
til um fjölda fávita hér á landi,
enda hafa aldrei farið fram
neinar vííjtækar rannsóknir
þess efnis. En í ýmsum ná-
grannalöndum okkar hafa slík-
ar athuganir verið geraðar og
leitt í Ijós, að um 2% íbú-
anna eru sjúklega vangefnir.
Er þá markið sett við greind-
artöluna 75. Sé hinsvegar létt-
ustu tilfellunum sleppt og þeir
aðeins taldir, sem hafa greind-
artölu undir 70, þá lendir þar
í flokki aðeins um 1% íbúanna.
Það mun óhætt að gera ráð
fyrir því, að hlutfallstala fá-
vita hér sé svipuð og í ná-
grannalöndunum, og samkvæmt
því ættu þá að vera á Islandi
nálægt 1600 manns svo van-
gefnir, að greindarvísitala
þeiria liggur fyrir neðan 70.
Þótt hér sé um ótvíræða fá-
vita að ræða, fer því fjarri,
að allur sá hópur1 þarfnist
vistar á hælum. Hitt ei1 vafa-
laust, að öllu vangefnu fólki
þurfi að veita betri uppfræðslu
og leiðsögu og virkari aðstoð
til sjálfsbjargar en það hing-
að til hefur átt kost á.
Sérfróðir menn áætla, að
tala þeirra fávita, sem nú
þarfnast hælisvistar hér, sé
um 500. Er þá miðað við þá
örvita og hálfvita, sem veru-
legum og stöðugum erfiðleik-
um valda í heimahúsum. I
fávitahælum landsins dveljast
nú liðlega 120 vistmenn, svo
að mikið vantar á, að þörfinni
sé fuúnægt i þessu efni. Fjög-
ur fávitahæli eru á landinu.
Að Sólheimum í Grímsnesi eru
32 vistmenn, í Skálatúni 26,
á Kleppjámsrevkjum 26 og í
Kópavogshæli 39 vistmenn, og
öll munu hælin vera yfirfull.
í Kópavogi hefur ríkið reist
fávitahæli, en þvi miður hefur
mikill seinagangur verið á
framkvæmdum þar. Fullgerð
húsalkynni eru ætluð 30 vist-
mönnum. þótt. 39 dveljist þar
nú. Ný bygging er í smiðum
og langt komin, og á hún að
• rúma um 45 vistmenn. Gallinn
er sá, að rúmafjöldinn í land-
inu kemur ekki til með að
aukast sem þessu nemur, þvi
að ráðgert er að leggia Klepp-
járnsreykjahæ’ið niður og
flytja þær 26 vangefnu stúlkur
sem þar dveljast, í Kópavogs-
hælið. ,
Fyrirhuguð er að reisa þriðja
húsið í Kópavogshæli, álíka
stórt og hvort hinna, sem þeg-
eru risin af grunni. Enn þá er
sú framkvæmd ekki hafin, og
enn er starfsmannahús óreist,
sem mikil þörf er þó fyrir. Það
er því óhætt að segja, að mik-
illa umbóta er ekki að vænta
í þessum hælismálum, nema,
rösklegar verði tekið til hendi
en tíðkazt hefur til þessa.
Brýnust þörfin á fávitahæluin
Á aðalfundi Læknafélags ís-
lands var fyrir fáum árum
rætt um sjúkrahúsaskortinn í
landinu. Gætti þeirrar skoðun-
ar þar mest, að einna brýnust
væri þörfin á aukningu hús-
rýmis fávitahælanna, og var
þó þörfin talin brýn viðar í
þeim efnum. Landlæknir er, að
því eg bezt veit, sömu skoðun-
ar. Einnig hefur borgarlækn-
irinn í Reykjavík hvað eftir
annað bent á þessa nauðsyn.
En það verður að gera fleira
en býggja hæli. handa þéim
hundruðum fávita, sem verst
eru farnir. Það er líka þörf á
að koma upp dagheimiium og
æfingaskólum handa þeim van-
gefnu börnum, sem geta. dval-
izt heima hjá sér. Með slík-
um stofnunum má mikið létta
byrði raunamæddra foreldra og
samtímis kenna þessum ógæfu-
sömu börnum og þjálfa þau.
Vangefnu ungu fólki þarf að
sjá fyrir starfslkennslu og síðar
starfsmöguleikum eftir því sem
við verður komið. Leiðbeinandi
eftirlit ætti að hafa með þessu
fólki. Því betra sem slíkt eftir-
lit er, því færri verða vand-
ræðamennirnir í þjóðfélaginu.
Félagsskapur stofnaður
Hér er um að ræða mikið
mannúðar- og menningarmál.
Verkefnin eru mörg og flest
óleyst. Þessvegna ber að fagna
því, að nýlega var stofnað
til félagsskapar um þetta mál;
Styrktarfélag vangefinna var
myndað 23. marz sl. og hefur
þegar 'agf
Þetta félag
því,
1. að komið verði
handa vangefnu
nauðsynlega þarf
að halda,
Framhald
hönd á pióginn.
hyggst vinna að
upp hælum
fólki, sem
á hælisvist
síðu.

Laugardagur 19. apríl 1958 — 23. árgangur — 89. tölublað
Sænsk bókasýning opnuð á morgun
í bogasal Þjóðminjasafnsins
mmsÆsm
Asgerður sýnir vefnað
Þar verða til sýnis 1800 — 2000 bækur
írá 33 sænskum bókaútgáfufélögum
Á morgtin kl. 2 e.h. verður opnuð sænsk bókasýning
1 bogasal Þjóðminjasafnsins. Eru það ísafoldarprent-
smiðja og bókaútgáfan Norðri, er gangast fyrir henni.
I gær var fréttamönnum boð-
ið að skoða sýninguna, þegar
verið var að ganga frá henni.
Á henni eru 1800—2000 bæk-
ur af öllum tegundum, mest þó
ýmis sænsk skáldverk og þýð-
ingar eriendra verka, er ekki
hafa verið gefin út hér á landi.
Þarna verða sem sagt bækur
við allra hæfi og margar mjög
gimilegar fyrir bókamenn. Og
allur ytrí' biiningur bókanna er
svo vandaður og smekk-
legur, að íslenzkir bókaútgef-’
endur gætu margt af þessari
sýningu iært.
Al'ar bækurnar, som á sýn-
ingunni eru, hafa hinir sænsku
aðilar gefið sýningamefndinni
og munu þær væntanlega
fengnar Menntamálaráðuneyt-
'■S>—------------------—
inu í hendur til ráðstöfunar.
Bækurnar verða því ekki til
sölu á sýningunni sjálfri en
með hverri sýningarskrá verður
látinn fylgja pöntunarseðill,
sem sýningargestir geta útfytilt,
og munu forlögin, er að sýn-
ingunni standa annast útvegun
brVnna fyrir menn.
I tilefni af sýningunni em
komnir hingað til lands fimm
Svíar. Herman Stolþe, útgáfu-
stjóri, sem er fuiitrúi samtaka
sænskra bókaútgefenda, Ey-
vind Johnson, rithöfundur,
Sven Rinman, yfirbókávörður
við konunglegu bókhlöðuna í
Stokkhólmi, Áke Runnquist,
ritstjóri B.L.M. og Greta
Helms, sölustjóri stærsta bóka-
út.gáfufyrirtækis Svía, Bonn-
iers.
Sænski sendiherrann hér á
'andi, Sten von Euter-Ohelnin,
mun opna sýninguna á morgun,
en auk hans munu t.aia við
Ásgerður Ester Búadóttir og Benedikt Gunn- £
arsson halda samsýningu í Sýningarsalnum Jman svo og Gvlfi Þ, Gíslason
menntamál aráðherra.
Svning bessi er í alla staði
bin mvndariégásta og ber bví
ví+ni, að Sv'ar mi niikti bóka-
bióð. en í Svíbióð eru srefnar
út ár'etra 5—6 búsund. bækur.
b\ ■ð->r sreta bess,
eð t.d í Ba.ndaríkiunu'm Ikorna
óVks út ártega ne+na öm 12
búyund, 'bæVur Ov bema er trl
f.vnis mo-oÝ rif öndvnajsverk-
Tr»ri sænskra bókmennta.
Myndvefnaður og glermyndir
Sýningin verð'ur opnuð í dag kl. 4 fyrir boðsgesti og
fyrir almenning kl. 5. Sýningin er opin daglega frá kl.
2—10 og stendur yfir til 1, niaí.
Benedikt Gunnarsson er f.
1929. Hann lauk námi frá
Handíða- og myndlistaskólan-
um 1948, stundaði síðan nám
við Listaháskólann og Ríkis-
listasafnið í Kaupmannahöfn,
dvaldi síðan um skeið á Frakk-
landi og Spáni. Hann hélt
fyrstu sjálfstæðu málverkasýn-
inguna 1953 í Galerie Saint
Placid i París. Árið 1954 hélt
hann sjálfstæða sýningu í
Listamannaskálanum. Hann
hefur tekið þátt í mörgum
samsýningum íslenzkra mynd-
listarmanna bæði hérlendis og
erlendis, síðast í alþjóðasam-
sýningunni í Moskvu.
Þetta er fyrsta sýning Bene-
dlkts á glermyndum en hann
hefur málað sl. ár á gler með
þar til gerðum litum sem
hleypa vel ljósinu í gegnum
sig. Hann hefur haft myndir
áður á samsýningum í Sýning-
arsalnum og hefur í hyggju
að setja upp stóra einkasýn-
ingu í haust.
Búadóttir
og mynd-
; Ásgerður Bster
hóf nám í Handíða-
listaskólanum, en innrlitaðist
síðan, haustið 1946, í Kon-
unglega Akademíið í Kaup-
mahnahöfn og stundaði þar
mynd'istanám næstu þrjá vet-
ur. Eftir að Ásgerður kom
heini hefur hún lagt stund á
myndvefnað og átt verk á
Færeyskt sjómaimalieimili vígt hér
í Reykjavík í gærdag
í gær vór fram vlgsla á nýju að þessari byggingu með fjár-
Sveinbjörn léns-
boðinn tsl
Hingað kom í fyrra leikflokk-
ur frá Norsk Riksteter í Osló og
héit sýningar víðsvegar um land.
Var komu þessara góðu gesta
vel fagnað, að verðleikum.
Sveinbjörn Jónsson formaður
Bandalags ísl. leikfélaga sá um
móttöku leikflokksins hér og
hefur flokkurinn nú boðið hon-
um til háifs mánaðar dvalar í
Noregi til þess að kynna sér
norska leiklist. Fer Sveinbjörn
Jónsson til Noregs í dag.
m
r
a
sjómannaheimiii Færeyinga sem
stendur við Skúlagötu. Var
margt manna viðstatt vígsluna,
þar á meðal ambassador Dana
Knuth greifi, Djurhus lögmaður
í Færeyjum, Joenssen prófastur
í Þórshöfn, en hann vígði hús-
ið, Eysteinn Jónsson ráðherra,
Gunnar Thoroddsen borgarstjóri
og Ásmundur Guðmundsson
biskup.
Margar ræðuf voru fluttar og
skýrt . frá hve.rj.ir hefðu staðið
íramlögum,. en auk færeyskra
all- > og danskra fjái'framlaga gaf LÍÚ
15000 kr. til heimilisins.
Heimilið er vistlegt og all-
stórt og verður opið daglega til
afnota fyrír færeyska sjómenn.
Henry Andreassen og Miiller
Petersen veita heimilinu for-
stöðu, Er ástæða til að óska fær-
eyskum sjómönnum til hamingju
méð þetta vistlega heimili
þeirra. . . .. .
Benedikt sýnir glermyndir
nokkrum sýningum, nú síðast
á samraorrænu sýningunni í
Gautaborg, þar sem henni var
boðið að sýna þrjá vefnaði.
Einnig átti hún vefnaði á al-
þjóðlegu sýningunni í Múiichen
sumaði 1956. og hlaut þá gull-
verðlaun sýningarinnar fyrir
éina mynd sína. Þetta er þó
í fyrsta sinn, som hún ofnir til
sjálfstæðrar sýningar.
Ásgprður sýnir nú 10 vefn-
aði, sem allir eru unnir úr ís-
lenzku bandi.
Bæjarráð hefur t'amkvæmt
tillögu yfirlæknis Hvítabands-
spítalans og borgarlæknis fall-
izt á að ráðinn verði fastur
svæfingalæknir að Hvítabands-
spítalanum og annist hann
jafnframt ýmis rannsóknar-
störf. Hefur þessúm störfum
verið gégnt að undanfömu af
Þorbjörgu Ma gnúsdóttur lækni
en hún aðeins veríð lausráðin.
Viðræðum þeirra Adenauers og
Macmillans lauk með ■ tveggja
Jílst fundi í London í gær._