Þjóðviljinn - 19.07.1962, Blaðsíða 5

Hœttulegast er afskiptaleysi, - öll verð-
um við eð berjast fyrir frlði
Á laugardaginn lauk friðarráðstefnunni í Moskvu. í
iokin samþykkti ráðstefnan ávai-p með 2186 atkvæðum
gegn tveimur, en sjö sátu hjá. Ávarpinu er beint til
aílra manna og segir þar meðal annars aö aðgerðarleysi
gagnvart stríðshættunni sé hættulegast alls. Þess vegna
er skorað á alla að leggja hönd á plóginn við að fram-
kvæma algjöra afvopnun og tryggja þannig frið og ör-
yggi mannkynsins.
Við komum til Moskvu hvað-
anæva úr heiminum. Við gegnum
mismunandi störíum og höíum
xnismunandi skoðanir. Nú höfum
/við ræðst við af mikilli hrein-
Bkilni í viku um þau vandamál
sem orsakast af stríðshætt-
unni, sem vofir yfir mannkyninu.
t>etta hefur hjálpað okkur til
að kynnast hver öðrum, og við
erum sannfærðir að unnt sé að
íinna leið út úr þessum ógöng-
um sem nú ógna sérhverju landi
og sérhverri þjóð.
Vígrbúnaðarkapphlaupið eykur
spennuna, og tcrtryggni milli
þjéða eykur vígbúnaðinn. Þann-
ig er hinn óheillavænlegi hring-
lir crðinn tíl. Eyðileggingarmátt-
ur vopnanna verður ógnarlegri,
en samt heyrast raddir sem
krefjast að hafið skuli afstýrandi
stríð.
Samt sem áður erum við sann-
íærðir um að afvopnun er ekki
aðeins brýnasta nauðsyn, hún er
einnig framkvæmanleg. Afvopn-
unin er ekki lengur aðcins
draumur beztu anda mannkyns-
ins.
I fyrsta sinn í sögunni cr af-
vopnunin raunhæft verkefni sem
bverju okkar er ætlað að leysa.
Engin afvopnun
án eftirlits
Allir myndu hafa gagn af því
að byrði vígbúnaðarins yrði létt
af herðum mannanna. Miklir
ijármunir myndu sparast við af-
vopnum og iþá væri unnt að nota
151 að þæta lífskjörin i öllum
iöndum. Þá yrði unnt að hraða
þróuninni í löndum sem hingað
til hafa verið efnahagslega van-
þróuð. Afvopnun myndi hafa það
j för með sér að allar erlendar
hernaðarstöðvar yrðu lagðar nið-
ur og erlendur her kvaddur
heim og þannig hjálpa þeim
þjóðum sem berjast fyrir sjálf-
stæði. Afvopnun verður að vera
algjör og undir ströngu alþjóða-
eftirliti. Engin afvopnun getur
verið án eftirlits og ekkert eftir-
3it án afvopnunar.
Við höfum gaumgæft hindran-
irnar sem standa í veginum fyrir
framkvæmd afvopnunar og við
vitum að það mun vera erfitl að
framkvæma hana.
Afvopnun kemur
ekki sjálfkrafa
Þeir menn eru til sem berjast
gegn samningum, nokkrir af
blindni og kæruleysi, aðrir vegna
ei.nkahagsmuna eða hernaðar-
legrar metorðagirndar. En við er-
um samt sem áður sanníærðir
i'.m að unnt er að yfirstíga all-
ar hindranir.
Það er unnt að benda á galla
á öllum afvopnunartiHögum, en
við teljum að betra sé að sam-
einast um aðgengj ega málamiðl-
un en lialda vígbúnaðarkapp-
hlaupinu ál'ram.
Samt sem áðuv hefur reynslan
sapnað að hættulegt er að trúa
i:d afvopnun geti gerzt sjálfkrafa.
Það er ekki unnt að treysta að-
eins á díplómatana og hefnaðár-
sérfræðingana sem draga umræð-
urnar á langinn ár eftir ár.
Það er aðcins framlag almcnn-
ings í ölluin löndum sem getur
þvingað stjórnmálamennina til
að finna lausn. Klofin mótmæli
eru ekki nægileg. Tímahært er
að skapa volduga andspyrnu-
hreyfingu gcgn vígbúnaöarkapp-
hlaupi cg stríðsundirbúningi.
Undanfarin 17 ár hefur mann-
kyninu tekizt að komazt hjá því
að verða varpað út í kjarnorku-
styrjöld, og er það fyrst og
Þátttakendur í friðarráðsteænunni ganga til fundar í hinu mikla þinghúsi í Krcml.
Makaríos andvígur
sprengingum U.S.A.
II. VÉL — 2. sp. — 5. síða —
Þegar il6. Allsherjarþing Sam-
einuðu þjóðanna konr saman að
nýju hinn 7. júní sl. flutti
Makaríos erkibiskup, forseti
lýðveldisins Kýpur, ræðu, þar
sem hann hvatti m.a. til stöðv-
unar á öllum tilraunum með
kjarnavopn í því skyni að draga
úr hinum alþjóðlegu viðsjám og
skapa hagstæðara andrúmsloft
fyrir frekari umræður um af-
vopnun.
Makaríos sagði að tilrauna-
sprengingar í gufuhvoiíinu væru
Menntamenn á Norðurlönd-
um fái jafnan rétt til vinnu
STOKKIIÓLMI — Forsæti Norð-
urlandaráðs ákvaö á fundi sín-
um í Stokkhólmi nýlega að koma
sem fyrst á samciginlegum vinnu-
markaöi fyrir alla menntamenn
á Norðurlöndum.
I íyrstu lotu eiga hinar nýju
reglur að koma til framkvæmda
varðandi kennara, bæði háskóla-
rnenntaðra og útskrifaðra frá
kennaraskólanum, einnig bóka-
verði. Þeir eiga að fá jafnan
rétt til vinnu hvar sem er á
Norðurlöndum. Næst mun röðin
koma að safnvörðum og prest-
um.
Forsæti Norðurlandaráðs á-
kvað á fundi sínum að skipa
fastanefnd níu manna sem vald-
ir verða úr hópi þeirra sextán
sem sæti áttu í menningarnefnd
síðasta fundar Norðurlandaráðs.
Verkefni þessarar nýju nefndar
verður að annast framkvæmd
þessarar ákvörðunar um sameig-
inlegan vinnumarkað mennta-
manna.
Nokkrir hópar menntamanna
hafa þegar slíkan jaínan rétt til
vinnu hvar sem er á Norðurlönd-
um, þetta á þannig við um lækna,
hjukrur.árfóik og verkfræðinga.
ekki aðeins ískyggileg mynd
styrjaldarundirbúnings. Ef þeim
væri haldið áfram, gætu iþær —
án styrja’-dar — leitt til hæg-
fara en miss'kunn.arlausrar. eyði-
leggingar á heiLbrigði og lífi nú-
lifand og óborinna kynslóða.
Harma bæri að ekki hefði einu
sinni náðst sérsamkomulag um
bann við ti’raunum með spreng-
ingar kjarnavopna í gufuhvolf-
inu. Þrátt fyrir það að ágrein-
ingur um islíkt ibann hefði ekki
verið djúpstæður eða alvarlegur.
Makaríos .sagði að hin mis-
heppnaða viðleitni við að kom-
ast að samkomulagi u-m afvopn-
un og kjarnavopn ætti rætur að
rekja tiil gagnkvæmrar tor-
tryggni, en hann var þeirrar
skoðunar að hægt væri að skapa
gaignkvæmt fraust ef reynt yrði
að tengja afvopnunarviðleitnina
við sam-svarandi viðleitni tii að
skapa alþjóðl-egt öryggi innan
ramma aliþjóðasamtaka eins og
Sameinuðu þjóðanna.
Hann taldi að iþað gæti orðið
raun'hæf byrj-un, ef Sameinuðu
þjóðirnar fengju framikvæmda-
vald og settu á fót fastan frið-
arher. Auðve’.dara yrði að ná
samkomulagi um afvopnun, þeg-
ar grundvöllur atþjóðlegs örygg-
is hefði verið lagður.
(iFrá upplýsingaskrifst. S.Þ.)
fremst að þakka óþreytandi bar-
áttu alennings fyrir friði.
En við verðum að viðurkenna
það hreinskilnislega að enn hafa
margir ekki gert sér -grein fýrir
•hættunni, ekki skilið hve alvar-
leg ógnunin er né hve mikla á-
byrgð þeir bera á varðveizlu
friðarins. Við þá segjum við:
„Gerið ykkur grein fyrir því
hvað við lifum á hættulegum
tímum, gangið í raðir þeirra er
berjast fyrir afvopnun- og friði“.
Tíminn bíður ekki. Bráðlega
munu tugir landa hafa kjarna-
voþn í vopnabúrum sínum og
frekari þróun slíkra vopna getur
gert allt eftirlit óhugsandi. Við
beitum okkur af öllu afli gegn
tilraunum með kjarnorkusprengj-
ur og þessháttar tól, fyrst og
fremst vegna þess að þær eru
ógnun við líf og heilbrigði núlif-
andi og komandi kynslóða, og í
öðru iagi vegna þess að þær
auka enn hraðapn í vígbúnaðar-
kapplaupinu.. ;,
Við beinum máli okkar til rík-
isstjórna allra kjarnorkuveld-
anna. Við skorúm á þær að ná
þegar samkomulagi um að hætta
c(.1um tilraunum með kjarnavoiin
og ganga frá samningi sem
bannar slíkar tilraunir í eitt
skipti fyrir öll og alls staðar —
í andrúmsloftinu, i himingeimn-
u.m, neöanjarðar og neðansjávar.
Þetta mun verða fyrsta skref-
ið í átt til algjörs banns og eyði-
le.ggingar á kjarnavopnum og
tækjum til að framleiða þau.
Málefnalegar um-
ræöur naðsynlegar
Mikilvægasta og mest áríðandi
vea-kefni okkar er að fá ríkis-
stjórnirnar til að ganga frá
samningi um almenna og algjöra.
afvopnun undir ströngu alþjóða-
eftirliti. Við mælumst þVí til að
komiö verði í kring málefnateg-
um : g raunhæfum umræðu.m um
aliar þær tillögur sem lagðar
hafa verið fram til að géra.
skjóta samningsgerð framkvæm-
anlega. Vegna þrýstings almenn-
ingsálitsins og framlags hinna.
h'lutlausu ríkja hafa sjónarmið
hinna mikilvægustu samningsað-
ila samrýmzt að -vissu marki hvað
viðvíkur meginatríði afvopnunar-
innar. En alvarlegur skoðanamis-
munur hindrar enn framgang
málsins.
Það er ekki víst að það verði
sámið ncma því aðeins að al-
meiiningur auki enn þrýstinginn
Kraftar friðarins hafa verið
kallacir saman til þess að gefa.
fcrdæmi í því að afla skilnings
og eyða tortryggni. Við teljuin
að ráðstefna okkar hafi stuðlað
verulega að lausn þessa verkefn-
is.
Við erum fjöldinn
Sérhvert land og sérhver sam-
tök hljóta að geta fundið leið ti'L
að halda áfram frá þessari byrj-
un. Aðgerðarleysið skaðar rii-ál-
stað friðarins. Það er undir okk-
u.r öllum komið hvenær sú dögun
rennur er mannkynið er laust
við ógnun kjarnorkudauðans.
Við sem viljum frið eru.m fjöld-
inn. Ef við semjum allir, og eC
al-lir sem semja gera það í sam-
einingu og vináttu, munum við
opna leiðina til sameigin-legs
markmiðs ckkar — varanlegs
íriðar.
Sjóhæfnispróf
Framhald af 4. síðu.
ir, að hæg.t væri að kollsigla
þá.
Með þéssari aðferð geta sjó-
mennirnir sjálfir staðið á
óryggjunni og horft á skip
«itt rétta sig á sjónum o.g .þv'
glaðir stigið um borð með þí.
tilfinningu, að þeir komi heilir
í höfn.
Reykjavík, 16. júlí 1962.
Páll Kristjánsson.
Kennedy boðar Dokynin
til að ræða heimsmálin
WASHINGTON 17/7 — Kcnnedy
forseti boðaði Dobrynin, scndi-
herra Sovétríkjanna í Washing-
ton, á sinn fund í Hvíta húsinu
í kvcld.
Blaðafulltrúi forsetans, Sal-
inger, sagði að þeir myndu ræða
þau mál -sem efst eru á þaugi,
afvopnunarmálið, bann við
kjarnasprengingum og Berlínar-
málið.
Dobrynin hefur ekki rætt við
iorsetann síðan hann afhenti
honum skitríki sín 30. rnarz s:l:,:
en bandarískir talsmenn sögðu
í dag að þetta myndi verða fyrsti
fundurinn af mörgum sem for-
setinn hygðist eiga með hinum
sovézka sendiherra
1 forystugrein í málgagni sov-
étstjórnarinnar Isvestía í dag
var sagt að viðræðurnar um
Ðerlínarmálið væru nú að kom-
ast á úrslitastig og mikið lengur
gæti það ekki dregizt að lausn
yrði fundin á því og þýzka
vándamálinú öllú. .
Fimmtudagur 19. júlí 1962 — ÞJÓÐV-ILJINN — (5