Þjóðviljinn - 19.07.1962, Blaðsíða 6

bJÓÐVlUlHN
Útgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsson, Jón
Bjamason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit-
stjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 á mánuði.
Hættuleg viðskiptastefna
C’jórinn umhverfis ísland er sú gullkista, sem átt hef-
ur ríkastan þátt í sköpun iþeirrar velmegunar,
sem við höfum búið við tvo síðustu áratugi. Og eng-
in þjóð önnur á jafn dugandi sjómannastétt til þess
að sækja gullið í greipar ægis. Eftir að bægt var frá
rányrkju erlendra aðila á fiskimiðum okkar með út-
færslu landhelginmar, hafa enn opnazt möguleikar til
auki^.nar hagsældar fyrir íslenziku þjóðina. En til þess
að svo megi verða er nauðsynlegt, að stjórnarvöld
landsins hafi va'kandi auga með því að nýta aflann,
sem á land berst, svo að hann verði sem verðmætust
útflutningsvara og einnig að tryggja sem öruggasta
markaði fyrir þessar vörur.
Cjómenn okkar moka nú upp sumarsíldmni og er það
^ vissulega ánægjulegt, að húii virðist ætla að verða
ökkur imikill búhnykkur að þessu sinni. Ekki er held-
ur ástæða til að örvænta um sölu þess afla. En nú
hefur reynslan sýnt, að unnt er að stunda síldveiðar
með góðum árangri árið um kring hér við land. Þar
með hafa skapazt enn ný viðhorf í framleiðslulífi okk-
ar. í nýbirtri skýrslu síldarsaltenda á Suðvesturlandi
kemur í ljós, að söltun á því svæði hefúr numið ná-
lægt 110 þúsund tunnum s.l. ár. Meginhlutinn af þess-
ari síld hefur verið seldur til sósíalísku landanna og
talið er að þar sé markaður fyrir mun meira magn.
Cíldarsaltendur á Suðvesturlandi eru hins vegar svart-
sýnir um áframhaldandi sölúhorfur til þessara
landa. Og ástæðan er sú, að með viðskiptastefnu nú-
verandi ríkisstjórnar er unnið markvisst að því að
loka þessum mörkuðum, enda þótt engar horfur séu
á aukinni sölu til annarra viðskiptalanda okkar. Á að-
alfundi Félags síldarsaltenda á, Suðvesturlandi núna
nýlega var skorað á ríkisstjórnina að greiða fyrir sölu
Suðvesturlandssíldar ,,-nú og framvegis“.‘ í fréttatil-
kynningu Fél. síldarsaltenda segir ennfremur: ,,Varð-
andi sölumöguleika í Austur-Þýzkalandi, Póllandi,
Tékkóslóvakíu og Rúmeniu segir í greinargerð fyrir
tillögunni, að nauðsynlegt sé að athuga rækilega alla
möguleika á hagstæ’ðum vörukaupum frá þeim í því
skyni að skapa möguleika á sölu saltsíldar þangað.
Þessi lönd hafa keypt mikið magn lá undanförnum
árum af saltsíld frá Jslandi og byggist síldarsöltun
á Suðvesturlandi mestmegnis á þeim mörkuðum auk
rússneska markaðsins. Varðandi ‘vörukaup frá þessum
löndum er, í sambandi við Rúmeníu, sérstaklega
bent á• kaup á olíum þaðan. í lók greinargerðar-
innar segir, að yfir vofi sú 'ííœila, að sildáfsöltun <£,,
§úðvesturlandi sé stefnt í voða.,ref ekki séu gerðar
ráðstaf anir jtii að halda þeim mörkuðum öllum, sem
saltsíldarframleiðslan surmanlands hafi býggst á á
undanfömurri árum“ í:iJ"
rkki er unnt að draga upp skýrari mynd af þeirri
hættu, sem felst í viðskiptástefnu núverandi rík-
isstjórnar. Það er ekki nægilegt að eiga einhver allra
gjöfúlustu fiskimið heimsins og dugandi sjómanna-
stétt, þegar dáðlaus ríkisstjórn fefYiirHgðbvöld í land-
inu. Það er höfuðnauðsyn að tryg.gja - .fif^tplpiðjd-úat-
vinnuvegum okkar örugga markaði, hvar sem . því
verður við komið. Með pólitísku ofstæki í viðskipta-
málum er núverandi ríkisstjórn að spilla lífsbjargar-
möguleikum þjóðarinnar. Þessari stefnu og þessari
stjórn verður þjóðin að votta vantráust -sitt, næst
þegar gengið verður að kjörborði. — b.
i s*.>Gbí BÍ£i

Hallvaröur pullskór dvaldi í Reykholti, sem Hákon konungur taldi
sína eign eftir að Snorri bóndi Sturluson var þar af lífi tckinn
að hans ráði. tHalvard Lango kom teinnig í Reykholt, og sést hér
fremstur á myndinni ganga frá Sturlungareit. Við hlið hans er
Guðmundur í. Guðmundsson. Á honum að takast að leika hlut-
verk Gizurar jarls?
Sumarið 1261 sendi Hákon
konungur Hákonarson hingað
til lands snjallasta manninn í
utanríkisþjónustunni norsku,
Hallvarð gullskó, og dvaldist
honum hér. á landi þar til. ís-
lendi.ngar höfðu játað jýoregs-
konu.ngi skatti og æ'yaíandi
ti’únaði og með því leitt yfir
sig 600 ára hörmungár. Um
Hallvarð gullskó segir svo í
Sturlungu (ailar tilvitnánir í
þá útgáfu sögunnar er Magnús
'Jónsson, guðfræðiprófesscr stóð
fyrír):
„1261 um sumarið eftir kom
skip í Hvítá í Borgarfirði, var
þar stýrimaður Hallvarður gull-
sk'ir. Hann fór með bréfum
H';konar konungs“ (Sturlunga
I bls. 528).
1261. „En, er Sighvatyr') reið
heiman fór hann með leynd. —
Hann reið í Reykholt. Var þar
Hallvarður gu.llskór. Hann hafði
komið út með sumarið með
boðskap Hákonar konungs. Var
hann þá virður mikils-). Gekk þá
skattur yfir land, sem mörgum
mönnum er kunnugt orðið, og
vitum vér þar eigi. fleira af,
en þó eru þar mikil söguefni.
(Síðar er sagt irá sáttafundi
Hrafns .Oddssonur og Sighvats i
í :Ba\<garási -í Biskúpstungum)
-rr :.,.Var þar margt' talað í
,;hlióði, en. symt opinberlega.
Gekk þá .sætt saman. — —
Skvldi dæma fyrir hönd 'Sig-
hvafs Stnrla1) og Haílvarður. er
verið hafði lögmaður og vinur
stund á leggja eftir því sem kon-
ungur hafði orð til sent. Hall-<s>
varður fór til vistar í Reykja-
holt. Þeir jarl fundust um
haustið, eftir því sem þeir
liöfðu áður rætt, ,og sóru þá
nokkurir bændur konu.ngi trún-
aðaréiða og þeir' sumir er áðu.r
höfðu mjög á móti. staðið.
,Þorg!lIs'i) — — -Um sumarið
• •■..«* - íi ■ i - • < k »../
eU'r fóru he'r utan með Hall-
varði Sighvatur og Sturla“.
(Sturbmga II b's. 224—226).
„1261. Nú er að segia frá
H'allvrrði gullskó. Brátt er
hann kom út, fór hann að finna
jpr) 0<j flu.ttí d’arleffa konungs
erind'. fvrir honnm. Jarl tók því
ve1 og kvaðst þar sky’du mikla
tía
f) Böðvarsson
-) Léturbr. hér
•'ð ■ Þórðarson
'•} Er konungur hafði áður sent
- til Islands, en drepinn var á
Hrafnagili
Jarl sat um veturinn fyrir
norðan land, og átti hann þá
tal við bændur, hvert ráð skyldi
fyrir gera þelm áköllum er
hann vissi, , er konungsmenn
fóru með cg hann hafði kon-
unginum heitið. Fór þá upp
allt hið sama, hverju hann
hafði konunginum játað. Var
þá það ráð fyrir gert, að bænd-
ur héti'. jarli stórfé að leysa
það vald. er á var kallað. Hétu
sumir tveim hundruðum. sumir
einu hundraöi, sumir tólf aur-
um, sumir muni minna. Og er
Hallvarður spurði þetta, segir
hann, að konungurinn vildi eigi,
?ð bændur væri píndir til svo
mik'ls fégjalds. Segir hann að
konungurinn vill hafa hlýðni
af bændum og slíkan skatt af
landi, sem þeim yrði sízt af-
arkostur í að gjalda, og hét þó.
þar í rpót, hlunnindum og ,rétt-
apbptum. Hrllvarður flu.tU og
komipgsmál við Vestfirðinga,
og kó.m því syp, að allir hétu
að koma tij Þórsnesþijigs um
vori.ð og .sverja konunginum þar
land cg þegna. Var þetta ritað
norður til jarls og.nei.tt- öllum
"ijjeim alcgum. sgjp .jiýur hafði
hann samið við bændur norður
þar.
En er jarl varð vís þessa, þá
stefndi hann bændum til Hegra
nesþings og lét þar nokkra
rnenn sverja konungi land. En
Hrafn Oddsson kom eigi til
Þórsnesþings, og því fór Hall-
varður eigi. þangað. Var þá
þecsu máli skotið til Alþingis,
og di’ógu allir hinii' stærstu
menn á Vestfjörðum saman
stórflokka, er leið að þingstefn-
unní. Þeir sendu menn á fund
þeirra bræðra Lofts og Sighvats
Hálfdánarson og svo Andrés-
Hér hefur undanfarna viku dvalið norskur stjórnmálamað- -
ur að nafni Hallvard Lange, að því lótiðer í veðri vaka til að
skoða landið og veiða lax, en suma grunar að heimsókn
hans hafi í og með annan og alvarlegri tilgang, þar sem
hann er nýkominn fró Briissel úr viðrœðum við œðstu menn
Efnahagsbandalags Evrópu - Það er því ekki úr vegi að rifja
upp það sem skrifað er ó gömlum, íslenzkum_bókum um
heimsókn annars HALLVARÐS frá Noregi

Á sagan að endurtaka sigl
?
Hákonarhöllin í Björgvin, sem Hákon konungur lét reisa sania
árið og Hallvarður guilskór dvaldi á fslandi. Þar mun Hallvarður
hafa flutt konungi pær fregnir, að íslendingar heí'öu svarið honum
ævinlegan skatt.
scnum að þeir skyldu ríða til
þings með öllum afla sínum
fyrir austan Þjórsá. Þorvarður
Þórarinsson hafði og heitið að
koma með Austfirðingum.
Gizur jarl fjölmennti mjög
norðan um land. Reið á þing
með honum Ásgrímur Þorsteins
son, og mundi jarl eigi hafa
færra en tólf hundruð manna.
Hrafn fjölmennti og mjög
vestan, og reið með honum á
þing Hallvarður gullskór, Einar
Vatnsfirðingur, Vigfús Gunn-
steinsson, Sturla Þórðarson og
nær allir hinir beztu bændur
úr Vestfjörðum, og mundu þeir
hafa sex hundruð manna. Segir
Hallvarður þá, að flokkar voru
saman dregnir fyrir vestan
heiðar og höfðu allir heitið að
ganga undir skatt og konungs-
mál og ætluðu að ríða til þings
og flytja þar konungsmál, ef
eigi gengi ella við. En er jarl
spurði þetta átti hann tal við
vini sína um ráðagerðir. En er
því tali lauk, ílutti jarl kon-
ungsmál bæði við Norðlendinga
og Sunnlendinga, bað þá til
góðum orðum, en kallaði fjör-
ráð við sig, ef eigi gengi þeir
undir. Þetta varð auðfluttast
við Norðléndinga.
Eftir þetta var skipuð lög-
rétta, og sóru þessir bændur
fyrir Norðlendingafjórðung: Ás-
grímur Þorsteinsson, Hallur
kvistur, Guðríkur úr Eyjafirði;
Hallur af Möðruvöllum, Þor-
varður úr Saurbæ, Guðmundur
frá HraínagiU;. úr . Skagafirði
sóru þessir: Geir auðgi Þor-
valdsson, Kálfur og Þorgeir
Brandssynir; fyrir vestan Vatns-
skarð: Bjarni af Auðkúlustöð-
um, Sigurður úr Hvammi, 111-
ugi Gunnarsson. Sóru óg af
Sunnlendingafjórðungi .fyrir ut-
an Þjórsá Hákoni konungi
land og þegna og ævinlegan
skatt með slíkum skildaga, sem
bréf það vottar, er þar var eft-
ir gert.
Á því þingi sættust Gizur jarl
og Hrafn. Voru þá tryggðir
veittar. Gizur jarl gekk þar til,
Hrafn og Sturla, sonur hans, og
tókust þeir í hendur fyrir
kirkjudyrum á Alþingi.
Hallvarður gullskór fór utan
um sumarið af Islandi cg fann
Hákon konung í Björgvin og
segir honum þau tíðindi áð ís-
lendingar hefðu svarið Hákoni
konungi ævinlegan skatt. Kon-
ungur þakkaði honum sína ferð
vel. — (Sturlunga II bls. 280—
282). • ,
Nú er hér á Islandi á ferða-
lagi öðru sinni fræknasti rnáð-
ur norskrar utanrikisþjónustu,
Hallvarður langi (lesist með
framburði Sigurðar von Vigur).
Vonandi kostar það ekki öð'ru
sinni 600 ára hörmungar ís-
lenzku þjóðarinnar, eða annað
verra.
að sjálfum sér
Ungverjar haía löng-
um þótt léttlynt íólk, og
þótt á ýmsu hafi gengið
fyrir þeim síðustu ára-
tugina hafa -þeir ekki
misst hæfileikann til að
skopast að sjálfum sér.
Vitnisburður um það er
greinin sem hér fer á
eftir í úrdrætti, en hún
birtist í Nepszabadsag,
málgagni Verkamanna-
flokks Ungverjalands,
undir fyrirsögninni „At-
hugasemdir um síðustu
17 ár”.
Götumynd frá Búda-
pest. Byggingin til
hægri er þjóðleik-
húsið og bakvið það
er blaðhús „Nepsza-
badsag”.
1945,... 1 bæjunum var ekk-
ert að borða, :og þá töldu- lækn-
arnir ekki eftir sér að í'ara útt4
;ó;land. Gqtusíteinar Voru allstað-
.ar rifnir :upp, en þá vorum viðf
enn fullir tinínaðar.trausis og
: héjdum, að einhverp! tíma yrðui
þeir lagð.ii' á. sinn-.stað attur.
Á sporyögnunum hékk fólkeins>
og vínþrúgur, en,jþá héldum viðf:
að jafnvel það mundi takai
enda. Verzlunin hafði þá ekkii
spma skrifstofubákn og nú....
Þannig .var ástandið þegar
við hófum endurreisnina.
Sv.o kom 1948. „Ár umskipt-
anna“. Við þjóðný.ttum verk-
smiðju.rnar. , Verkalýðsílokk-
arnir tveir sameinuðust. Hinni
nýju stefnu gáfum við fyrir-
frám fé og trúnaðartraust.
Síðar var hætt að heimta trún-
aðartraust, aðeins fé: Fólkið
var dáiítið hrætt- á- þessum ár-
um. Mjólkin var nefnilega ekki
flutt í húsin á morgnaná. Af
sömu ástæðu varð maður strajx*'
srheykiuf i ef hringt var dyra-
bjö'.lu snemma morguns, end,a:'
þótt viðkcmanði'' kæhii kannski
aftur eítir eina viku' eða 'svo.
Einstöku fjölskyldum itókst'
einstaklega vel að sameiha hin-
lar ýmsu: stjófrtmáÍaStefnur:1''
Báfnið vár Skírt Matyas'. Á
þEnhöhátt tókst að þjóha tveirh”
herrum samtímis.
áð slíku1 Var ekki áð fágna. .
Nú rann ’úpp sú tíð ór „liinn
va.ti meðatbóndi”' áKrárpaði
"ilugrhánninh’ á fíúiveiiirrúm
'Ukáeri stárf=bróðif“. Þfö" keyrði
' íyrist um þVerbak. þegar for-
'finginn fyrír ' ; grá'fafásveitinni |
,;Nýtt lif“ :frá kifkjugarðitiium
Earkasfet kállaði héraðslækn- .
•ifm starfsbróður "sínn. Var'kár-
■sfjnir. og . glaðiiv Og þá hófum
við-,að byggja heðanjarðarbfáut-
; ipá,;íqBúdapest.. Áætlunin var
■dálítið.úrbjartsýn, en sumt í
henni var framkvæmt í rau.n
og veru, og staðreyndin er; að
*það. var rau.nverulega byrjað á
byggingai'Vinnunni.'-......
Félagi Matthildur
Allir voru ávarpaðir „félagi“.
Þetta kom frám í furðulegum
myndum. „Félagi".. var t d. .
Matthildur frænka upp á fjórðu
hæð. Hún var góður félagi, því
hún hristi aldrei. afþurrkunar-
klútinn eftir kl. 10 á kvöldin og
lánaði hverjum, sem hafa vildi
brauðkvörnina sína.
Þá harðnaði stéttabaráttan
stöðugt meðal níu milljóna fé-
laga. Síðar komumst við að því,
ir ménn kölluðu alla „híbýla-
íélaga". Þeir sögðu sem svö, að
það gæti ekki leitt til neinna
vandræða, því einhversstaðar
urðu allir að búa.
Við fengum 5-ára áætlunina.
Hún lofaði svo sem ekki neinu,
bara því að þetta aldagamlá og
frumstæða landbúnaðafland
skyldi á fimm árum breytast í
háþróað iðnaðarland með vax-
andi bæjum og ríkulegri upp-
skeru, hver unglingur átti að
verða læknir eða verkfræðing-
ur, lífskjörin að batna margfalt
og allir að verða hamingju-
Oúlleggf Rakosi
Við ákváðum að borða ékki
þær hænur sém „ver-pa gull-
eggjum á morgun“ ((uppáhalds-
crðatiltæki Matyas Rakosi). Af
sö,mu ástæðu höfum við heldur
enga hænuna , eti.ð árum sam-
an, því enginn vissi hver þeirra
myndi verpa gullegginu.
Áhyggjurnár og erfiðleikarn-
ir urðu skjótt- algengari. Til
þess að missa ekki móðinn
þurítum við ákveðinn skerf af
menntu.n. Þess vegna hlupum
við á íund eldsnemma hvern
morgun og hlýddum á einhvern
:»• sem hai'ði íarið enn jyrr á fæt-
. ur, lesa upphátti úr Szabad
" Ncp. 1 • 1:'
^ 1 bláðamennskunni byrjuðum
Við annar's. snemma að nota
sj „fyri rír.am. tilbýna hluti“. Dag-
blöðin í dág eru sannkallaður
tævintýralestur miðað við það
ísem þá var.
* Við úU-.ýmdum dansmúsíkinni
|úr útvarpinu — virkur liður í
undirróðri heimsváldasinna ..
Af mikilli hrifningu gagu,i;ýpd-
um við bæði sjálfa okkur og'
aðra.
á sunnudögum
Stéttabarátta
Stéttabaráttan heldur ekki
hvíldaidagi'rin heilagan. Hún er
þvert á'móti h'árðari þá, þvi þá
hafa menn betri tíma. Mann-
kynsfræðarai; .gengu hús úr húsi
og fyrir glataðan sunnudag
íengu þeir ánægjuna af því að
hafa eyðilagt hann fyrir öðr-
■ Um' i.vV .V,-:.-
Kvenfatátízkan tók á liessunr
árum a sig mýndir, sem elcki
freistuðu tií framhjáhalds. Púð-
, ur og varalitur var bannað með
öllu, við þörðumst á móti Eau
de Cologne, af því að það gaf
tJ'konum okkar heimsborgarlegan
ilm, og neglur mátti ekki fram-
ar lakka.
1956, þegav f-ersónudýrkunár
hnrfu persónurnar fýrst
síðan dýrkunin ....
Frá 1957 tóku strangari um-
ferðareglur gildi, nú mátti ekki
lerigur víkja til vinstri né taka
fram úr ti.l hægri. Samtímis
hóíum við baráttu gegn hinum
vinstrisinnuðu, hinum hægri-
svnnuðu og þeim í miðið. Við
komumst að raun um það að
barátitan gegn hinum isíðast
nefndu var að vísu ekki eríið-
ust en langvinnust ........
Framhald á 10. síðu.
4
£5) — ÞJÖÐVILJINN — Fimrntudagur 19. júlí 1962
Fimmtudagur 19. júlí 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (7.