Þjóðviljinn - 20.11.1969, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞtTÖÐVTLJI'NN — Piimimitudlaigur 20. móvteimfber 1069.
KRISTÓFER GRÍMSSON
Kveðja
Vimur hiVertEur á bnaut. EOdki
er það ný saga og imaetti ætla,
að hún kasmi oMour efkikd svo
mjög á óvart uma þann vin, sean
hafði langt til slitið bamsslkóm
um síðustu aldamót- Hvers
) vegna sló mig þá svo mrjög ó-
vœnt íregn um andlát vinar
miíns Kristófers Grímssonar?
Vafalaust vegna þess, að ég
átti von á honum einhvern
dagdnn til þess að vinna að
sameiginflegum áhugaimálum, on
þó eikiki saður vegna hins, að
mér kom aldrei í hug á oikik-
ar gflaðværu samverusitund, að
Kristóter væri orðdnn aldur-
hniginn — hvað þá giaimaH.
Leiftrandi áhugi, göfug stefinu-
mið, starfssöm hönd og lund,
hvað mundi fremur tryggja
æskumóð til æviloka.
Fundum olckar Kristófers bar
saiman sötaum áhuga beggja á
alþjóðamálinu esperanto. Viid-
um við báðir auka fæmi ok,k-

Athugasemd
frá franska sendikennaranum
Um leið og ég þaikfca Þjóð-
vilúanum fyrir að hafa sýnt
áhu'ga á frönstouikennsilu við
Hásikólann, edns og greindn frá
12. nóvemíbar vottar, bið ég -
blaðið góðtfúslegia að leiðrétta
noktourn misskillning, sem þar
kerniur fram:
Ég lagði engan. dóm á
frönskukennslu í íslenzfcum
menntastoólum, enda stoortir
mig allar forsendur tái þess.
Ég benti einláldilega á þó stað-
reynd, að nemendur, sem hefja
frönstounám í Háskóilanum,
hafa aðedns numið málið í tvö
ár í menntaskóla og standa þvi
verr að vígi en þedr, sem hefja
háskólanám í ensku og þýztou-
Mér er kunnuigt, að ísienzk
bókasöfn eru tiltölulega ved bú-
in frönskum bókum, en af
skiljanlegum ástæðum geta þau
ekki látið nemendum í té svo
mörg eintök af sama verki að
fufllnægi þörflum kennslunnar.
Og það er staðreynd, að fiátt er
um franskar bækur í íslenzkum
bdkabúðum, og fransikir bók-
sailar eru svifaseinir aö aí-
gredða pantanir.
Franska sendiráðið veitir
dkikur miikdlsverða aðstoð, en
gagnstætt sendiráðum ýmissa
annaæra landá hefur það því
miður ellcki enn sem komið er
ráð á þjónustu eða sérstötoum
fjárveitingum til mennángar-
miála.
1 fraimlhaldi af þessu lamigar
mig til að taka fram effitárflar-
aindi:
Saimffara hinni mikflu nem-
endaifjöl'gun og sameiginlegri
löngun kennara og nemenda. til
að auka veg fmöskunámsdns,
sfcaipast ný og viðkvaam vamda-
móil, sem mér virðist, að eikiki
verði leyst, nema skírsikotað sé
til virkrar þátttóku nemenda og
frumkvæðds þeirra.
Baunar virðist mér mjög svo
æskiiiíegt, að þeigar á fyrsta ári
fái namendur fræðslu — og
skili henni til prófs — urn
franska menningu, þvi að varla
er hægt að nema, svo að vei sé,
mál eirinar þjóðar án þefcking-
ar á menningu, sögu og stað-
háttum hennar. Með hliðsjón af
málakunnáttu nemenda á þessu
stigi sýnist eðlilegt að sú
fræðsila verði veitt á ísflenzku-
Loks vil ég leyfa xnér, enda
þótt það aítriði sé mér óvið-
komandi, að láta í ljós mokfcum
ugg út alf þedm. áhriíuirn, sem
fýrirsjóanlegt er að yflrstamd-
landi endiurskoðun á mála-
kennsfliu í íslenzikum mennita-
skólum muni haffa. Vissulega er
jákvætt, að suimir menntaskól-
ar koma til með að læra
frmösku. í 3 ár í stað 2ja áður,
en hætt er við, að mikilll meiri
hfluti muni ekki leggja stund
á önnur lifandi mál en þaiu sem
em germanskrar ættar.
Sem lektor við Háskóflamn og
stjómandi fyrirlesitra við Alfld-
ance Francaise mundi ég fagna
því, eff menn vildiu taka þassi
atriði til uimræðu. Ég er reiðu-
búinn að leggja mitt aff mörk-
um, að srvo miíkiki lleyti sem geca
mín leyfir.
Jacques Raymond
letotor
ar í miállinu og vinna að fram-
gangi þess eftir megni. Það
er sizt offsagt, að áhugi Kristó-
f^rs á þessu viðfangseiEni var
sívatoandd og sinnti hamn því
raunar æ meir ,eifltir þvi sem
árin liðu. Þannig mátti heita,
að hann hélgaði aflþjóðamálinu
hverja stund síðustu ár æv-
innar.
Hann var aJlra manna ötul-
astur að sækja fundi Esperant-
istafélaigsins Auroro og hafði
þar oftast eitthvað til málanna
að leggja- Gjaldkeri félagsins'
var hann um áraibil og til sað-
ustu stundar. Studdi beint og
óbeint að því að orðið gat sf
útgáfu íslenzk-esperanto orða-
bókarinnar, var aðaflhvatamað-
ur að þátttöku ísflenzkra esper-
antista í útgáfu esperantoblaðs-
ins „Paco“, vann aö þvi að
þáttur um esperamto birtist í
bamablaðinu Æstounni og
þýddi margt úr esperaníto fyr-
ir það blað.
Kristófer lagði sig mjög efit-
ir að fylgjast með útsending-
um erlendra útvarpsstöðva á
esperanto og hatfði bréffasam-
bönd við suimiar þeirra. Er ekki
að etfa að þetta og bréfasam-
bönd við erflenda esperantista á-
samt lestri esperanto-tímarita
og bóka, átti ríkan þátt í að
gera sjónhring Kristófers svo
viðan, sem rhun var á.
Á síðustu árum lagði Krisitó-
fer sig mijög fram um að þýða
úr esperanto, Kom gflöggt frarn
í verkeffnavali hans hverjar
mætur hann hafði á tvedmur
höfuðkempum esperamtohreyf-
inigarinnar, Zamenhoff, höfundi
■ málsdns og Svissflemdingnum
Edmond Privat- Þýddi hann
þrjár bæikur eítir Prwat: End-
urminningar brautryðjanda,
sem út kom 1968 og Ævi Zam-
enhofs og Ævi Gandlhis, sem
báðar eru í handriti.
í þessum fátasfclegu líraum
hefur eff til vill mdstekizt að
leiða fram það sem mér þó er;
efst í huga, en það er hveein-
lægur og trúr Krisitófer var
hugsjónum síraum. Það þarf
þvi éktoi að vefjasit fyrir fs-
lenzikum esperantistum á hvern
hétt þeir geti bezt minnzt
hans. Hans verður aðeins
mdnnzt að verðleikum með öfl-
ugu starfl í þágu alþjóðaimiáls-
ins.
Að niðurlagsorðum þessarar
kveðju kýs ég mér erindi úr
tovæði Zamienhofs La Vojo,
þamnig þyikir mér hlýða að
floveðja Kristóffer vin minn:
----------------------------------<*>
' Verður
ekki umflúið
Þegar Hannibal Vafldimars-
son bixtisit í sjónvarpi efftir
að búið var að stofna litla
flokikirm með langa nafnið
þótti mörgum sem Bleik væri
hrugðið. Það hefur löngum
verið styrkur Hannibafls hvað
hann heffur verið hress í tali,
atfdráttarlaus og gflaðbeittur.
En nú var bann allt í einu
oæðinn tvílráður og hikandi,
lítot og hann hefði valið sér
Ólaf Jóhannesson til fyrir-
mjmdiar. Ef til vdfll staiflar
þetita af því að- Hannibal hieff-
ur ekki enn tekið afstöðu til
þess hivort hann sé beláur
frjálslyndur eða vinsitrisdnn-
aður, en eins og nafn ffloklksi-
ins ber með sér er siliítot ekiki
talið flara samian.
Frétbamaðuirinn spurði
Hianni’bafl Valdimarsson m.a.
hver væri affstaða ftotoksdns
til NATÓ og svairið varð
táknrænt fyrir hina nýju
framtoomu leiðtogans. Steffna
flotoksins er sú, sagði hann,
að I þjóðaratkvæðagreiðsla
verði látin flara fram um miál-
ið og að meirihlutinn eigi að
ráða. Nú er það að sjálfsögðu
grundvöllur lýðræðisþjóðfé-
lags að meirihlutinn ráði á-
kvörðunum, en stjómmália-
floklkur getur ekiki látið sér
nægja að vísa til þessarar
meginreglu. StjórnmáLafflofek-
ar eru til þess stofnaðir að
beita sér fyrir tilteknum
stefnumiðum, vegna þess að
flokksmenn haffa sannfæringu
um að þau séu rétt hvað svo
sem meirihlutanum sýnist.
Barátta flotofca hefur þann tdl-
gang að vinna fylgi sem
fflestra váð tiltefcin mál, en
flototoar sem eiga ednhverja
stefnufestu og þrótt láta það
efcki á sig £á þótt sflík baráita
verði stundum langvinn. AIl-
ar umbreytingar í sögu mann.
kynsdns bafa átt upptök sdn
sem buigsjónir litils minni-
Muta; ef menn hefðu fyrir-
fram gefizt upp fyrir meiri- .
blutanum hefði öfll þróun
staðnað. Flokkur sem segist
ætfla að elta meirihlutann er
steindautt og gagnslaust fyrir-
bæri.
Vera má að lítið ráðrúm
hatfi verið til þess að ræða
þetta vandamál og önnur á
stofnfundi litla ffloktosins með
langa’ heitið. Tírni flundarins
fór sem tounnuigt er fyrst
og fremst í deilur um nafnið.
Auk þeirra nafna sem getið
hefur verið toom fram tillaiga
um nafnið Jafnréttisfloikfcur-
inn, og fékk hún mikinn
meirihluta í þeirri nefnd sem
fjalliaði um þetta aðalmál
þingsins. Þegar Hannibal
Valdimarsson frétti betta sner-
ist hann öndverður og bar
því við að það yrði Hegið um
gervallt land að þessu nafni.
Honum tóikst að kveða nafnið
niður, en Máturinn verður
eikld umflúinn. — Austri.
Nur rekte, kurage kaj ne
flankigante
ni iru Ia vojon celitan!
Ec! guto malgranda, konstante
frapante,
traboras la monton granitan.
L’espero, l’obstino kaj la
pacienco —
jen estas la signoj, per kies
potenco
ni paso post paso, post Ionga
laboro
atingos la celon en gloro.
Eftirlifaindi konu Kristóférs,
Guðnýju Jónínu Jónsdóttur, svo
og venriiamönnum þeirra votta
ég imnilega samúð mína.
Hallgrímur Sæmundsson.
„Hann Kristóffér er dóiran“,
þessi harmaíreign barst mér að
kvöldi dánardægurs hans 13.
þ.m. og óg visisi að hún var 6-
umibreytanleig staðreynd, samt
fannst mér hún ónaunveruleg
og það finnst mér riaumar enn
er ég skrifa þessi fátæfldegu
orð. Ég vissi að Kristófer
dvaldi á sjúlcrahúsi af völdum
sjúkdóms er í byrjun gekk
mjög nærri lifi hansi, en nú
höfðu batahiorfur verið góðar um
sinn og við þær batt ég ósjálf-
rátt ugglausar vonir um endur-
fundi, héma megin, að sumri
og að þess sumaraiulka siem ^
tocnma hans hiragað austur hefur
verið mér og mínum á liðnum
árum nuætti enn vænta. Þær
vonir hafa brugðizt en ein-
hvemveginn þrátt fyrir það,
býr Kristófer nú lótinn í huga
mnnuim edns og bann gerði í
flifanda lífí: svipprúður og bjart-
ur, fullhiuigi og fullitrúi ljóss og
lífs, viðsffjarri gröf og dauða.
Frá því fynst að ég man
Kristófer þótti mér rnedri birta
yfir honum en öðrum mönnum,
yfírbraigðið og röddin áttu e.t.v.
upphalflega noíkkum þátt í því,
en við frelkari kynni aff mann-
iraum varð mér Ijóist að birtu-
gjafinn var innræti hans,
hjartalag, huigsanir og hugsjón-
ir er var svo trútt göffgi sinni
eða vötoullli betri vitund að
aldrei bar slougiga á að því ég
bezt veit.
Sem bóndi og jarðræktar-
ráðunautur vann Kristóffer
lengsta Wluta starfsævinnar,
oftast hörðuim höndum oig lang-
an og strangan vinnudag að ég
hygg — þeim þætti lífs hans
eru þó aðrir en ég kunnugri, en
þeir sem lenigst nutu starfs-
kraffca hans og aitorku að ræfct-
unanmálum og flramkvæmdum
hafa gert skil og vitnað um á-
gæti þess, að vonum, og vel sé
þedm.
Stanf Kristóffiers að ræktunai--
málum var vissulega eikiki í
hans huiga neitt þurrt brauð-
strit, óg hieyrði hann aldrei
neffna öaun siín, hugsjónin að
bæta, græða og kflæða landið
var þar bæði í bak og fyrir.
Otftast er við rædduim þau mál
var horft fraim, hvað gera
þyrfti og gpra rnætti til að
aufca og trygigija raektun og
byggð í sveitum landsins, léfcta
starfið og kjörin þar og auðga
félagslíf, mienningu og menntir;
slitot var honuim affltaf hugleik-
ið umræðuefnd. Hann hatfði þar
líka margt til iraáfla að leggja
og að mínu viti væri fflest það,
þeim sem á annað borð unna
sveitunum enn nokkurrar fram-
tíðar, sæmd að vinna að bœði
ffljótt og vel.
Orðræður okkar Kristóifiers
um þessar og aðrar hugsjónir
hans verða eklki frekaæ raiktar
hér, en æ gáfu þær mér ndklk-
urt og gott vegamesti og urðu
mér ný og ný sönraun þess að
hjé Krisitóffer átti edgingimm
ekfld sjö dagana sætLa, hún á
það aldrei þar sem hugsað er
„etoki 1 árum en öldum“.
1 félaigsmólahyggju Kristóférs
var engin tolíkusimíð, hún var
bæði víðfeðm og djúp, og opin
til al’lra átta, néði til alls
maninlkyns með það að marie-
miði að leysa af því ffjötra
sikilndngslleysis, rangsleitni og
kúgunar og hefja til valda í
heimd hér frið og réttílæti svo
að lokum megi með sianni seigja
um mannkyn allt: Samerfingj-
ar jarðar. Honum ofbauð dkfld.
fjarlægð þessa miarkmiðs, hann
sótti að því. Hann flagði í það
stórvirki á sednni Huta starfs-
ævinnar í knöppum og stopul-
um tómstundum að læra al-
þjóðamálið Esperanto og að
loknu ævistarfi sfldpar hann
sér í framlínu fámennrar sveit-
ar esperanitista hér er vissu-
lega á sdnn hátt sækja að
þessu fjariæga miankmiði.
Mýrdalnuim, áesflcubyggð sinni
unni Kristóffer föflsikvalLaust allla
tíð, batt þar ævilangt tryggð
og vináttu við fólk og land.
Aldred heyrði ég hann orða að
hér hefði hann heflzt kiosið að
eyða starfsdogi og kröftum, en
mér býður í grun að honuim
hafi verið þaö álög þung að
verða vegna líffsafkomu og
launa að flytjast burtu héðan.
Hatfi svo verið þá voru það
vissulega ill örfög þessari sveit
að hún fékik edigi notið starfs-
kraflta þessa hugumstóra dreng-
lundaða sonar sa'ns.
Kristóffér, kæri vinur. Við
glugga mínum og auga blasir
Hlíðin þín, étóki nemur aug-
að lengur stjömuna, vonar-
stjömu friðfflytjandans sem þú
skópst þar í sumiar, fölvi vetr-
ar heffur séð fyrir því um sinn.
Slkógarlundurinn uppí Svínhól
er döktour til áð sjá en breidd-
ur snævi. Ég minnist þess að
þar unnum við saimian í sumar
og veit nú að það var í sein-
asfca sinni. Haffir þú þá búið
yfir banaigrun lézt þú eiklfci upp-
vaxandann gjalda þess því enn
varanst þú þar eins og uragur
maður er eigi lætur sér Hífa
við átök og enfiði — ummið
svo til stanzlaiust með oddi og
eggju, enn var þá eldlegur á-
hugi þinn hvað sem öðru leið.
Huggunar bið ég Guðnýju
þinni og ástvinum þíraum öll-
um við auða sætið þdtt.
Þér fljtt ég hjartans toveðju
áttlh-aganna, kveðju miína og
iminna og þö’kto.
Gunnar Stefánsson.
Kristóffer Grímsson fiædiddst
12. apríl 1893 að Stedg, Dyrhóla-
hreppi, Vestur-Skaítaffellssýslu.
Forefldrar hans voru Grfimur
Einarsson, bóndi að Skeiðfleti
í Mýrdail, og kona hans Guð-
rún Markúsdóttir. Hann sfcumd-
aði búfræðinám á Hvanneyri
árin 1919-1912; var á néimskeiðj
fyrir effitirlitsmenn nautgripa-
ræktarfélaga í Beykjavik 1913,
og vann að þvl starfi í Dyrlhóla-
hreppi 1913-1916- Kristóffer
fluttist tiil Beykjavíkur 1916 og
varan þar oð ýmsum störfum
fyrsibu árin, en reisti 1925 ný-
býlið Sogahlíð við Beýkjavik
og bjó þar til 1938. Þau ár
haffði hann á hendi mæflingar
jarðalbóta hjá Búnaðarsambandi
Kjalameslþings. Árin 1938-39
var Kristóffer starfsmaður
Verlramiannafélagisins Dags-
brúnar. Hann var verkstjóri hjá
Beyfcjavíkurbæ 1942-1946, en
frá 1946 var hann raektunar-
ráðunautur BúnaöarsamibandS'
KjalLamesþdnigs og fram-
' kvæmdastjóri veriklegma fram-
kvæmda á vegum þess, *þar til
fyrir fáum árum. Kristófer var
í stjóm Jarðræflotairfélags Bvík-
ur og uansjónairmaiður véla-
reflcsturs þess í 30 ár. Hann átti
hiut að margs floonar félagsskap.
var einn aff stolflnendum Sósíafl-
istafflokksins og síðar Aliþýðu-
bandalagsdns, átti sæti í stjóm
Esiperantistafféflagsins Auroro,
og stóð að útgáfiu esiperanto-
blaðsdns Paco- Kristófer ritaöi
margar blaðar- og tímariitsigredn-
ar um hugðarefini sín og flutti
erindi í útvarp um búnaðar-
miál. Haran kvæntist 22. jan.
1917, og var flaoraa hans. Guðný
Jónína Jónsdlóttir, frá Kimiba-
stöðum, Slkarðslhreipp, Slkaga-
fjarðarsýsflu. Kristófer andað-
ist 13- jan. etfltir sflra’mímiá sjúk-
dómsflegu.
94% af sa/tfísknum fenti
í /. flokki á Bakka firði
BAKKAFIRÐI 18/11 — At-
vinnuástandið hefur ekki verið
gott hér í sumar og haust. Meg-
in atvinnan hefur verið kring
um saltfiskverkun Hilmars ein-
arssonar. Hefur sú fiskverkun
verkað 103 tonn af saltfiski á
þessu ári. Er það allt farið ut-
an og var 94% af saltfiskinum
1. flokks. Mun það vera eins-
dæmi á Iandinu. Mikinn hluta
af þessum saltfiski hafa Bakk-
firðingar keypt af aðkomubát-
um, sem hafa stundað veiðar
við Langanes, meðal annarsúti-
legubátum frá Keflavík og
fieiri útgerðarstöðum.
í siumiar hafa siex opnir vél-
bátar stundað róðra frá Bakka-
firði. Haía tveir aff þessum
bátum laigt upp aíla sinn hjá
Hi'lmari. Hinir munu hafa
verkað afflann sjálfir í saltfisk.
Alls munu 340 tonn af fflski
haffia komið í land í Bakkafirði
á þessu ári. Er það slægður
fiskur.
Um 9 ti'l 10 manns höffð'at
vinnu í sumiar við saltfiskverk-
un Hilmars Einarssonar. en
hann er bróðir Kristjáns frá
Djúpalæk.
Þessa daga er Magnús Jó-
hannesson oddviti staddur í
Reykjavík að reka erindi hafn-
argerðar. Er lífvænleg búseta
í þorpinu bundin lausn þessara
mála. Loffiað var keri 1968 til
þess að setja niður í Bakka-
firði. Er það ókomið ennþá. Er
heldur öryggislítið fyrir báta
að leggja upp að bryggju í viss-
um áttum. Þá stendur til að
lengjia brygigjmm um 15 metra.
f fyrra var mikið um kal í
túnum bænda í sveitum Bafcka-
fjarðar. Þurftu bændur að
kaupa hundiruði þúsundia hesta
affi heyi. Núna ; sumaj- náðu
bændur að heyja bandia öllum
búpeningi siínum. Hins vegar
mun þurfa mörg ár til þess að
rækta buxt kalið í túnunum.
LAUS STAÐA
Staða ritara við sakadóm Reyk'javíkur er
laus 'til umsóknar.
Umsóknir sendist fyrir 27. þ.m. skrifstofu
dómsins í Borgartúni 7, þar sem nánari
upplýsingar eru veittar um starfið.
Yfirsakadómari.