Þjóðviljinn - 16.09.1970, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJÓÐVT'LJrNW — Miðvífcudíaiguir 16. septamlber 1970.
Erlendar fréttir
*
l
SKUGG-
SJÁNNI
Það er éklkert efiaimól að eitt
mikilvægasta hlutverk fjöl-
miiðilai er að fræða imenn um
það sem er að gerast í himum
stóra heimd, aitburði og ástand
mála í fjarlægum löndum. Sú
skoðun á vairla nokfcum for-
mælamda að fréttir um stór-
atburði erlendds konnd okkur
ekki við, jafnvel þótt þeir gier-
ist andfætis okkur, enda verð-
ur það æ ljósara rnieð hverj-
um degi sem ifður hve ná-
tengd vandamól heimsdns em
orðin. Fréttir af atburði í fjar-
lægu landi geta_ þannig átt
beint erindi til íslendinga og
verið skerf ur til umræðna um
deilumiál líðandi stundar, jafn-
vel bent Isdendinguim á vandai-
mál, sem óvlst er að þedr
heÆðu kornið auiga, á anniairs.
Frásagnir aÆ náttúruspjöllum
og mertguin víða um heim, m.a.
í Tókiiló, haifa t.d. opnað augu
manna fyrir þeirri hættu, sem
náttúrunni getur stafað af
framikvæmdum manna, mdlkfiu
rnedr en þau náttúruspjöill, s>em
mömnuim voru þegar siýnlleg
hér (t.d. RauðhóTamir) höfðu
rnegnað að giera.
Það er einni-g hæ-tt við því,
að lýsingar á notkun Banda-
ríkjanna á bensínhlaiuips-
sprenigjum í Víetnam kunni
að breyta noktouð viðthorfi
manna til kísM-gúrverksimiðj -
unnar við Mývatn, eÆ það er
rétt, sem dr. Einar Viglfiússon
benti á hér í blaðdnu fyrir
nokkru, að Pentagon sé meðal
viðskiptavina hennar og noti
vöruna til framleiðslu á þess-
um lei-kfö-ngum sínum.
En það viil því miðoir sitiund-
um bera við að fréttir, sem
koma hingað frá fjairlægum
löndum, hafi skol-azt nokk-uð
til á ledðinni og inn í þær
steeðzt ýmds pennaglöp, sem
gera það að verkum að þær
em lítt til þess fallnar að
fræða saMausa blaðalesendur
um ra-unveruilegt ástand í öðr-
um löndum.
Stundium geta það verið
silæm móttökusfcilyrði, sem
þessu valda: sérihver frétta-
maður kannast við þá óhugn-
anlegu tilfinningu, sem að hon-
um sezt, þegiar hamn reynirað
komast fram úr illlæsdlegu
frétfcaskeryti, sem hefur komið
á fjarritainn. Þama hefur edn-
hver stónmierfcur atburður
gerzt. og með mdklum heffla-
brotum er kannskd hæigt að
gizka á hvort það er haldur,
flugvéliarán, jarðskjálffci eða ó-
eirðir. En staðamaÆnið er
greinileg-a rangt því að það er
aldred stafsett tvisivar á sama
hátt, í stað mamnamafna hafa
sólblettimdr skráð x og z, og
ekki er hægt að treysta nein-
um tölum . . . Þá verður
fréttamaðurinn að semj-a frétt-
ina eftir ágizkunum sínum og
hy-ggjuviti og voma að einhver
sannledkskom slæðist þar inn.
En það eru ékki aðedns
slæm móttökusfcillyrði, sem
geta leiíkið erlendiar firétt-
ir grátt. Þegar fréttir ber-
ast hingað, haf-a þær farið
um hen-du-r ma-rgira miiliMða,
sem hafa stundum sin edgin
viðhorf til atburðanna og
freistast tdl að lauma þeim að.
Fréttaritaramdr sjálfir eru
ekfci hlutlausdr: flestar dagleg-
ar fréttir, sem kioma hinigað
frá Víetnaim, eru t.d. komnar
upþhaiÐlega flná blaðafullltrúum
bandairískia hersdns í Sadgon,
og er því vallt að treysita þeim
nema þegar þeir segja frá edg-
in tapi og tmdstökum.
Eftir að fréttimar k-oma frá
fréttairiturunum fara þaar í
gie-gnum frétfcastofur og enu þá
gjaman endurskoðað-ar og
mótaðar á ný í samræmi við
viðhoæf þeirra, sem heima
sdtja og vita hvaðan vindur-
inn blæs og hjvaða fréttir eru
beztaæ til söllu eða eru beztur
skerfur til umræðn-a um- dedlu-
mál líðamdá stundar.
Þegar bandarísk fréttasfcofa
sendi úr frásagnir af þvi að
mifclar kyniþátfcaóedrðir hefðu
orðið í Los AngéLes, var það
ekkd aðaletfni fréttarinnar
hverjar hefðu verið orsakir ó-
eirðanna og hvað gerzt hafði.
holdw það, að W-aðamaður
einn hafði Hátið ifið.
Það er því nauðsynlegt að
iesa va-ndlega mdllli linanna í
þeim fréttum, sem berast að
utan, og hafla það í huga
hvemig þær hafa orðdð til og
þróazt á ledðinni. Stundum er
það auðvelt, eins og í frásögn-
inni af óeirðunuim í Los Ang-
efles, þegar það er n/óig að snúa
fréttinni við og gera aufcaat-
riði að aðaiTatriði. En það er
verra þegar atriðum er ailgier-
lega sleppt
Daglegar erlendar fréttir eru
nefndilega cftast stuttar, og
verztu þáttur frétfaflutningsins
er ékkd villur, sem k-unna að
hafa slæðzt inn í flréttina,
heldur þaö sem sleppt er,
einkum allar upplýsdngar um
a-lmennt ástand í öðrum lönd-
um, sem nauðsyn-legt er að
þekfcja tdl þess að skállfja til
fulls þá aitburðd, sem eru þar
að gierast. Það er t.d. ógierrning-
ur að slkilja aðgierðir skæraMða
í ýmsum löndum rómönsku
Ameríku, nema hafa það hug-
fast hvemi-g þjóðfélagisástaind
ríkir þar og hver hefur verið
þróun málla undanfama ára-
tuigi.
En það er erfitt að ræða
um þesisd mál án þess að
nefna noikkur dæmi um það,
hvemig fréttir og frása-gnir
geta brenglazt á lei'ð sinni um
hnöttinn. Það er aajðveldast
fyrir ísiendiinigia að Mta þá á
fréttir þær og greinar, sem
birtast um ísl-and í fjölmdðl-
umartækj aim erlendis, og sjá
bvemig þær hafa orðið tdl.
Slí-kt getur þó stundum verið
furðu erfitt. Ég var eitt sinn
beðinn að líta á kafla um
í-sland, sem áttu að birtast í
franskri a-lfræ'ðibók. Þessj al-
fræffdbök, sem vair þýdd úr
ítölsku, fj-alloði edmm-gis um
landafræðd, og var gefin út
í h-eftum, eitt hefti um hverf
land, sem komu út m-ánaða-r-
lega og voru ekki seld í bóka-
búðum heldur í blaðsölutum-
um og á jámbnaiutarsitöðivuin.
Hvað alla gierð og drei-fin-gu
snerti máttd því flokka þessa
alfræðibók tdl fjöilmiðla. Hér
fer á eftir sýnishom af þvú
sem þar var ritað um bæj-ar-
b-ra-g í Reykjavík, og ver*ð ég
að viðurkenna að ég hef ekki
enn skilið hvaða sólbletitir,
u-ndarlogdr bagsm-unir, eða
annarleg áhrif hafia va-ldið
því að slikur siamsietningur
ga-t orðið til:
„Á kvöldin hittast ibúor
Reykj-avíkur í „ba-ka-rj“. Þessd
„ba-k-arj" eru bæði kaffi-h-ús,
vínsiofur, veitingahús og
mjólkj-rbúðir, og eins og ví’ða
á íslandj maetast þar evr-
ópsk og amenísk áhrif. í
Framhald á 9. síðu.
Janos Kadar flokksleiðtogi í hópi forstöðumanna iðnfyrirtækja í Ungverjalandi
Norska fréttastofan NTB:
Ör þróun í frjálsræðisátt á
sér nú stað í Ungverjalandi
BÚDAPEST (NTB) — Örasta og víðtækasta þróun í
frj-álsræðisátt sem átt hefur sér stað í nokkru landi Aust-
ur-Evrópu síðan Dubcek og fylgismenn hans biðu endan-
legan ósigur í valdabaráttunni í Tékkóslóvakíu á sér nú
stað 1 Ungverjalandi, segir í fréttabréfi frá norsbu frétta-
stofunni NTB.
Það er ekki h-af-t hátt um
umbæturnar sem gierðar eru
með fullu samþykki valdhaf-
Notið sólar á
heiisuhæli í
Tékkóslévakíu
Sól lækkar á lofti, dagur
styttist og senn leggst
haustið að hér á norður-
slóðum. — Margir norður-
álfubúar leita í sól og hlýju
sunnar I álfunni og þarf
reyndar ckki að halda alla
leið suður á Spán eða
Mallorka til að fá notið
sólbaða. — Myndin er frá
Tékkóslóvakíu, tekin í einu
af fjölmörgum heilsuhæl-
um þar í landi sem orð
fer af og tug- eða hundr-
uðþúsunda heimsækja ár
hvert.
an-na sem enu samtmiálla um að
Ungverjar sóu að skapa sér
samfélag frjálsræðis a.m.k. að
því leyti sem hugsanlegt er
meðan núverandi valdlhafar
Sovétríkjanna ráða að mestu
lögum og lofum í löndum Aust-
ur-Evrópu, segir fréttastofan
ennfremur.
Hreyknir yfir framförum.
Verikalýðsfloktour Ungverja-
lands heldur 11. filotoksþing sitt
23. nóvember, og skjal það, sem
birt hefur verið til undirbún-
ings þin-ginu gefur góða hug-
mynd um hvaða mál muni
verða þar efst á bau-gi.
Flokkssfjórnin leynir ékiki
hreykni sinni yfir þeim fram-
förum sem orðið hafa í efna-
ha-gsmálum landsins eftir þær
endurbætur á atvininuíkerfin.u
sem hófust fyrir þremur árum
að mestu leyti í kyrrþey og
bætir vlð að þessar framfarir
hafi leitt „til jótovæðra breyt-
inga á öðrum sviðum þjóð-
félagslífsins t>g opnað skapandi
kröftum nýjar leiðir".
Haldið áfram.
Tekið er fram að margar þær
umbætur sem ráð-gerðar hafi
verið séu þe-gar komnar til
framkvæmda og ljóst er af
skjalinu að það er staðfastur
ásetnin-gur un-gverskra ledðtoga
að halda áfram á sömu braut.
í Búdapest er gert ráð fyrir
að skjalið verði lesið af gaum-
gæfni í Moskvu og birtin-g þess
samþykkt þar fyrirfram.
Rökræður — ekki kúgun.
Eitt af höfuðatriðunum í
skjalinu er að vinna stouli fólk
á band kommúnismans og
rfkjandi stjórnkerfis með rök-
ræðum og röksemdum — ekki
með kúgunaraðgerðum og hand-
töfcum. Tekið er fram að inn-
ainríkdsráðuneytið hafi öðrum
hnöppum að hneppa en standa
vörð um hugmyndafræðileg
frávi'k.
Sköpunarfrelsi.
Ffoktourinn lýsir stuðninigi
sínum við sósíairealisma í list,
en tetour fram að það sé etoki
hlutverk hans að skipta sér aif
stílbrögðum ednstakra lista-
manna. Þetta er túlkað á þann
veg að en-gar tálmanir verði
lagðar í götu þeirra listamanna
sem vilja leita nýrra leiða.
Einnfg óflokksbundnir.
Þá er ennfremur takið fram
að góðir oig hbl-lir þjóðfélag-
þegnar séu ekfcj allir flokks-
bundnir, heldur standi margir
þeirra uitan floklksins. 1 sér-
stökum kafla er borið lof á þá
verkamenn, bændiur og milli-
stéttarfóllk sem séu á öðrum
hugmyndafræðilegum grand-
vélli en flokfcurinn, en hafi
samt gegnt mikiTvægum hlut-
verkum og leyst þýðingarmikil
verkefni af höndum fyrir þjóð-
félagið alit.
Þróunin staðfcstir.
NTB-fréttastofan segir að
þróu-nin í Un-gverjaiandi síð-
ustu árin staðfiesti fyllilega þau
sjónarmið sem látin séu í ljós
í skjalinu, eða stefnuskrárupp-
kastinu. Meira frjálsræði á
sviði lista og mjenntamóla hafi
rítot undanfarin ár í Upgverja-
landi en öðrum sósíalistístoum
rikjum Austur-Evrópu. Ung-
verjar láti hug sinn í ijós án
nokfcurra halfta, einnig þegar
um erfið ágrednin-gsmál sé að
ræða og séu ednni-g alveg ó-
hræddir að halda fram skoð-
un-um sdnum við útlendin-ga.
Þá er haft eftir hedmildar-
mönnum NTB að Kadar fiokks-
leiðtogi muni hafa fullt frjáls-
ræði til að halda fast við þessa
stefnu svo fremj sem tvö höfuð-
sikilyrði séu u-ppfyllt, í fy-rra
la-gi að hann styðji utanrífcis-
stefnu Sovétríkjanna og í öðru
lagi að enginn vaifi leiki á því
að meginstjóm þjóðfélagsins sé
í höndum kommúnistaflokksins.
- i—
Ráðstefnuhald
sveitarstjárnar-
manna æskilegt
Á nýafstöðnu landsiþingi
Sambands íslenzkra sveitarlfé-
laga var þetta m.a. samiþykkt:
Halda ber áfram á þeirri
braut, sem farin hefur verið,
með ráðstefnuhald í ýmsum
stórmáflum, sem æskilegt er, að
sem flestir sveitarstjórnarmenn
kynnist. Fundir s-tarfshópa, t.d.
bæjarverkfræðinga, byggingar-
fulltrúa, heilbrigðisfulltrúa og
baimavemdarfiulltrúair væru og
mjög æskilegir t.d. annað hivert
ár.
Erindrekstur á vegum sam-
bandsins hefur gefið góða raun.
Mjög æskiTegt væri, að ein-
hver á vegum Sambands ís-
lenzikra sveitairfélaiga kæmi í
öM sveitarfélög landsins einiu
, sinnj á hverju kjörtímabili og
sæti einn fund í sveitarsitjóm
og rajddi við ráðamenn.
Útgáfa Sveitarstjórnarmála
og handbóka um sérsitök m-ál-
éfni hefur gefið góða raum og
er hvatt til eflingar þednrar
starfsemi.
Sérstaklega eru sveitarstjómir
hvattar til að kaupa ritið fyrir
starfsmenn sveitarféll-aganna og
varafulltrúa 'í sveitarstj óimum.
.i