Þjóðviljinn - 23.05.1975, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 23. mal 1975
PJÚDVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
, OG ÞJÖÐFRELSIS
ÍJtgefandi: (Jtgáfufélag Þjdðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
iRiístjórar: Kjartan Ólafsson,
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Vilborg Harðardóttir
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Sími 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
STYRJÖLD VIÐ HVERN, HVERS VEGNA?
Fyrir einu ári eða svo voru miklar svipt-
ingar i islenskum stjórnmálum. Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði þá nýverið ásamt
fylgifiskum sinum neitað að standa að
nokkrum efnahagsráðstöfunum, og — fyr-
ir kosningarnar 1974 hét hann þvi að
stöðva verðbólguhraðann. Voru birtar
miklar vandlætingargreinar i ihaldsblöð-
unum um stjórnleysi vinstristjórnarinnar
i þessu sambandi.
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn komst i
stjórnarstólana fyrir tilstyrk Framsókn-
arflokksins skildist hvað talsmenn ihalds-
ins áttu við þegar þeir sögðust vilja stöðva
verðbólguna: Þeir vildu lækka kaupið, en
verðlagið átti að fá að hvina á bökum
launafólksins eins og svipa án þess að
nokkuð væri gert til þess að lina sársauk-
ann.
Nú er komin 9 mánaða reynsla á ihaldið
enn á ný og aðferðir þess og eftir með-
göngutimann blasir við að sett hefur verið
met i verðhækkunum og met i kjaraskerð-
ingu.
1. mai sl. var framfærsluvisitalan 426
stig og hafði hún þá hækkað frá þvi að
hægristjórnin tók við um 43,4%. Á sama
tima hafði visitala vöru og þjónustu hækk-
að um 45,8%. Hér er um algert Islandsmet
að ræða, verðbólgan i tið vinstristjórnar-
innar bliknar gjörsamlega i þessum sam-
anburði, þegar þess er lika gætt að þá var
kaupið látið fylgja verðlaginu og kaup-
máttur launa hækkaði geysilega og hefur
aldrei komist hærra en á valdatima
vinstristjórnarinnar.
Og ekkert lát virðist vera á verðhækk-
anaskriðunni. Á siðustu þremur mánuðum
fram til 1. mai hækkar visitala um 14,5 af
hundraði, eða sem svarar 58% á ári. Menn
hafi i huga að þessar hækkanir hafa allar
dunið yfir án þess að almenningur hafi
fengið þær bættar i kaupi að nokkru
marki. Þannig þyrfti kaup Dagsbrúnar-
verkamanna að hækka um 38% nú, miðað
við visitöluna 1. maí, til þess að samning-
arnir frá i fyrra væru í gildi, og kaup ann-
arra hópa þyrfti að hækka um liðlega 68%.
Kaupgreiðsluvisitala 1. mai sl. var 179,03
stig, en greitt er kaup samkvæmt visitöl-
unni 106,18 stig!
Svo kemur Geir Hallgrimsson forsætis-
ráðherra fram fyrir alþjóð i sjónvarpi og
breiðir sig út yfir skerminn sem hans
heilagleiki: Stjórnin vill ekki skerða kjör-
in umfram það sem óhjákvæmilegt er.
Þjóðartekjur hafa minnkað og við verðum
öll að bera byrðarnar! En staðreynd er
hins vegar að á sl. ári skertust þjóðartekj-
ur islendinga um 1% — eitt prósent — og
það þarf ekki að skerða kjör Dagsbrúnar-
manna eða annars láglaunafólks um
38—50% til þess að mæta þeim breyting-
um, — nema rikisstjórnin vilji vísvitandi
lækka kaup fólksins i þágu gróðastétt-
anna. Og það er það sem hefur gerst. Þess
vegna er það ríkisstjórnin sem á i átökum
við launafólk. Þess vegna er það sem
verkfall á togurunum hefur nú staðið í sex
vikur, þess vegna er verkfall i ríkisverk-
smiðjunum, og þess vegna er það sem al-
þýðusamtökin í heild tygja sig nú til átaka
er bráðabirgðasamkomulagið rennur út 1.
júni
Eðvarð Sigurðsson, formaður Verka-
mannafélagsins Dagsbrúnar, svaraði for-
sætisráðherra i umræðum um þessi mál á
siðustu dögum þingsins. Eðvarð sagði
m.a. að „aðgerðir stjórnvalda hafa orðið
til þess að meiri kjaraskerðing hefur nú
orðið en við þekkjum dæmi til. Hvort
tveggja er met, — verðhækkanirnar og
kjaraskerðingin”. Og ennfremur: „Tvær
gengislækkanir hafa að sjálfsögðu haft i
för með sér verðhækkanir á erlendum
vörum og einnig verulega hækkun á inn-
lendum iðnaðarvörum vegna innfluttra
hráefna, þannig að með óbreyttu kaupi og
þessum verðhækkunum hefur orðið geysi-
legur tilflutningur f jármagns i þjóðfélag-
inu frá launastéttunum til atvinnurek-
enda. Siðan geta menn sjálfir svarað þvi
hver stendur i styrjöld við hvern þegar
málin eru skoðuð i þessu ljósi. ...Það er
einmitt eitt einkennið á þeim átökum sem.
nú eiga sér stað á vinnumarkaðnum, hafa
verið, eru og eiga áreiðanlega enn eftir að
magnast til muna, að launafólkið er i
styrjöld við afleiðingarnar af gerðum
stjórnvalda. Þetta sem hér er haft eftir
Eðvarð er kjarni málsins. Eftir með-
göngutima ihaldsins og framsóknar
fæddust met i verðhækkunum, met i
kjaraskerðingu og stórstyrjöld við afleið-
ingarnar af gerðum rikisstjórnarinnar.
—s.
Njörður Njarðvík, fyrrverandi formaður
útvarpsráðs um Lénharð:
Þetta samþykkti
útvarpsráð ekki
Sjónvarpsmyndin Lén- við gerð myndarinnar, og Ijóst að myndin kostar um
harður fógeti fær slæma þá kom m.a. í Ijós, að upp- 20 miljónir.
dómaií falöðum þessa daga haflega var gerð kostnað- Njörður P.Njarðvík var for.
I vetur urðu blaðaskrif araætlun sem nam 4.5 maður útvarpsráðs, þegar tekin
nokkur vegna kostnaðar miljónum króna. Nú er var ákvörðun um gerð sjónvarps-
NB 27
NB 32
Vörubíla
hjólbaröar
VERÐTILBOD
825-20/12 Kr. 22.470,- 1.000-20/16 Kr. 35.630,-
825-20/14 — 26.850,- 1.100-20/14 — 35.900,-
1.000-20/14 — 34.210,- 1.400-24/16 — 59.440,-
TÉKKNESKA BIFREIÐAUMBOÐIÐ Á ÍSLANDIH/E
AUÐBREKKU 44-46 SÍMI 42606
leikrits eftir leikriti Einars Kvar-
ans, og Þjóðviljinn spurði hann
hvernig á þvi hefði staðið, að leik-
rit, sem átti að kosta 4.5 miljónir
breyttist i kvikmynd sem kostar
20 miljónir — geta einstakir emb-
ættismenn Rikisútvarpsins farið
með peninga þess að vild?
,,Jón Þórarinsson, stjórnandi
Lista- og skemmtideildar kom
með þá tillögu á fundi útvarps-
ráðs vorið 1973, að Lénharður fó-
geti yrði jólaleikrit sjónvarpsins
það ár. Þetta var rætt i april/mai
það ár og lögð fram kostnaðará-
ætlun upp á 4.5 miljónir”, sagði
Njörður.
,,Þá um vorið fannst okkur i út-
varpsráði að undirbúningur væri
skammt á veg kominn, og ég bar
fram tillögu um að Vér morðingj-
ar yrði jólaleikrit, en stefnt skyldi
að upptöku á Lénharði fógeta
sumarið 1974 á grundvelli þeirrar
fjárhagsáætlunarsem fyrirlá. Og
skyldi Vésteinn Lúðviksson skrifa
handritið.
Nú var mér vel ljóst, að Lén-
harður fógeti er ekkert snilldar-
verk i islenskum bókmenntum, en
mér fannst þó vel réttlætanlegt að
sjónvarpið sýndi leikrit eftir Ein-
ar H. Kvaran þvi að sjónvarpið
þarf að sinna eldri leikritum okk-
ar.
Nú, næst var það sumarið 1974,
að sögusagnir fara að berast af ó-
trúlegum kostnaði við upptöku á
Lénharði fógeta og þær sögur
bárust mér fyrst til eyrna i út-
varpsþætti sem Páll Heiðar
stjórnaði.
Þá fór útvarpsráð að láta málið
til sin taka og krafðist upplýsinga
um kostnað við þessa kvik-
myndatöku. 1 haust lágu fyrir
upplýsingar frá Magnúsi Bjarn-
freðssyni sem opinberuðu að á-
ætlaður kostnaður væri 17-18
miljónir. Andrési Björnssyni út-
varpsstjóra, Gunnari Vagnssyni
fjármálastjóra og Pétri Guð-
finnssyni, framkvæmdastjóra
sjónvarpsins var ókunnugt um
þessi gerbreyttu viðhorf i fjár-
málum Lénharðs fógeta.
Siðan barst greinargerð frá
Jóni Þórarinssyni, stjórnanda
Njörður P. Njarðvfk.
LSD sjónvarpsins. Þá kemur i
ljós, að Lénharður fógeti hefur
breyst úr áætluðu 90 minútna
löngu leikriti i tveggja klukku-
tima kvikmynd. Sagði i greinar-
gerðinni að m.a. hefði verið sam-
inn alveg nýr kafli inni leikrit-
ið,og hefði Ævar Kvaran gert
það”. Ævar tók við samningu
kvikmyndahandritsins af Vé-
steini eftir að handhafi höfundar-
réttar (Ævar og fl.) höfnuðu
handriti Vésteins.
útvarpsráð
samþykkti aldrei
„Útvarpsráð samþykkti aldrei
gerð kvikmyndar eftir Lénharði
fógeta fyrir 17-18 eða 20 miljónir.
Ég tel að með þessu hafi dag-
skrárstjóri sjónvarpsins farið út
fyrirstarfssvið sitt. Hinar breyttu
forsendur átti hann að bera undir
yfirmenn sina. Það gerði hann
ekki.
Nú kemur það svo i ljós, að i
endanlegri gerð er Lénharður
hvorki 90 minútna leikrit eða
tveggja tima kvikmynd, hann er
Framhald á 11. siðu.