Þjóðviljinn - 24.12.1975, Page 32

32SÍÐA ÞJÓÐVILJINN— Jólablað 1975.
Þessi stytta stendur i Gimli og mun eiga að tákna á sinn hátt uppruna
staðarmanna.
Nokkrir islendingar hafa flust til Winnipeg á siðustu árum, og eru meö-
al þeirra Þráinn Kristjánsson veitingahússtjóri og Edda kona hans.
Þetta glæsiiega veitingahús er i Winnipeg og heitir „The Round
Table”. Þvi stjúrnar Þráinn Kristjánsson.
Báturinn „íslendingur” verður hafður til siglinga milli eyja Winnipeg-vatns.

A strönd Hecla Isiand.
f spurt er að
þvi hversu vel is-
lenska sé við lýði á Nýja íslandi
og i öðrum islendingabyggðum
Kanada, væri einfaldasta svarið
vafalaust það, að flestir vestur-is-
lendingar sem komnir eru um og
yfir fertugt tali ágæta islensku, en
þeir sem eru yngri tali litið sem
ekkert. I fljótu bragði virðist
þetta lika vera i fullu samræmi
við þá meginreglu, sem lærdóms-
mennirnir boðuðu á ráðstefnunni
i Winnineg: að fyrsta kynslóð
innflytjenda reyni af öllum mætti
að viðhalda menningu sinni og
varðveita tengslin við upprunann,
önnur kynslóðin taki við þessum
menningararfi — en reyni af öll-
um mætti að gleyma honum, en
þriðja kynslóðin reyni að rifja
hann upp á ný og viðhalda þvi
sem þá er ekki þegar gleymt og
fyrnt.
En maður rekur sig fljótt á
það að málið er allmiklu flóknara
en það virðist vera á yfirborðinu,
og þessi ágæta regla stenst ekki
nema að litlu leyti. bannig er t.d.
mjög hæpið að'segja að fyrsta
kynslóðin hafi „reynt aö halda
menningu sinni”. Þeir sem
bjuggu i islenskustu byggðarlög-
um Nýja íslands (Fljótsbyggð og
Mikley og sveitunum þar i kring)
voru islenskir bændur og þurftu
ekki að leggja mikið á sig til að
vera það áfram. Nýja ísland var
alislenskt smáriki i tiu ár og
reyndar vafalaust miklu lengur,
og þegar „gallarir” (úkrainu-
menn, pólverjar og ungverjar)
fóru að flytjast þangað upp úr
aldamótunum, kunnu þeir ekki
ensku og urðu þvi ekki til þess að
ýta undir enskukunnáttu meðal
vestur-islendinga. Sagt er að
margir gallar hafi lært islensku,
en hins vegar fara engar sögu af
þvi að vestur-islendingar hafi
lært mál þeirra. Þessu olli munur
á þjóðfélagsstöðu: innflytjendur
frá Austur-Evrópu voru fátækir
og ómenntaðir flóttamenn, sem
höfðu neyðst til að yfirgefa lönd
sin af pólitiskum ástæðum. Orðið
„galli” var hálfgert skammar-
yrði i munni vestur-islendinga:
„Þú skalt ekki tala við mig, ég er
ekkert annað en helvitis galli”,
sagði úkrainumaður i Arborg,
sem talaði ágæta islensku, við
Harald Bessason.
Ýmsir þeir islendingar, er bjuggu
meðal enskumælandi kanada-
manna, reyndu hins vegar þegar
að verða kanadiskir. Þá vildi það
oft brenna við að mönnum gekk
illa að halda islenskunni og held-
ur ekki vel að læra enskuna, og
varð árangurinn oft á tiðum hið
furðulegasta hrognamál. Gutt-
ormur J. Guttormsson gerði
fræga skopstælingu á málfari
þessara manna i kvæði sinu
„Winnipeg lcelander”, sem flest-
ir vestur-islendingar kannast við:
Vestur-
íslensk
menning í
Manitoba