Þjóðviljinn - 09.05.1976, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 9. mal 1976.
Umsjón: Vilborg Harftardóttir

©

Aft loknu kvennaárinu koma
nokkrar spurningar upp i huga
manna um þaft hvers vegna kon-
um var tileinkaft þetta ár og hvort
nokkuö iiggur fyrir aö þvi loknu
sem geti bætt stööu konunnar al-
mennt. Er konan betur sett i byrj-
un ársins 1976 en hún var fyrir
ári? Jók kvennaárið vift vitund
kvenna um stööu sina og hiut-
verk, gaf þaft konum meiri tök á
að móta eigift iif og hafa áhrif á
aöstööu sina, stærri hlutdeild i
þróun samfélagsins, efta er allt
vift þaft sama og áftur og hefur
kvennaáriö kannski að mestu
veriö málefni sem fjölmiftlar hafa
reynt aö blása lifi i? Haffti þetta
ár kannski meiri neikvæft áhrif en
jákvæft vegna þess aft þaft gaf
konum falska hugmynd og falska
tilfinningu fyrir aft allt væri aft
verfta betra og aft kvennabarátt-
an væri loksins komin á þaö stig
aft karlmenn færu aft skilja rétt-
mæti þessarar baráttu og sljóvg-
aði þaö kannski þar meft baráttu-
huginn meftal kvenna I staö þess
aft gera þær meftvitaftar um stöftu
sina?
Mörgum er sennilega óljúft aft
viðurkenna að ekkert liggi fyrir
að kvennaárinu loknu, en hinir
eru sennilega fleiri sem geta fall-
ist á það, að kvennaárið hafi ekki
haft nein úrslitaáhrif á stöðu
kvenna. En var aö búast við þvi,
þvi að hvernig var öllu þessu um
kvennaárið og tilkomu þess var-
ið?
Þar sem fulltrúar Sameinuðu
þjóðanna eru nær eingöngu karl-
menn, yar það að sjálfsögðu karl-
kynið sem efndi til kvennaársins.
Þar með gerðu þeir bókstaflega
málefni kvenna bæði að sérfyrir-
brigði og eins árs fyrirbæri. Það
hafa verið raddir uppi um það
hvort útnefningin á kvennaárinu
hafi ekki verið ráðstöfun sem átti
fyrstog fremst að lækka rostann i
konum á komandi árum og hvort
útnefningin hafi ekki minnt svo-
litið á útnefningu krabbameins-
viku, viku hinna blindu eða eitt-
hvað svoleiðis. Ætlunin með að
aðgreina slika hópa er að vekja
athygli á sérstöðu þeirra og aö
þeir séu frábrugðnir öðrum hóp-
um.
Það hefur einnig heyrst, að út-
nefning kvennaársins beri vott
um alvarlegt misrétti gagnvart
konum, vegna þess að þar með
lögðu karlmenn áherslu á, að það
væru konur og hlutverk þeirra og
staða sem væri eitthvað athuga-
vert við en ekki þeir sjálfir og
hlutverk þeirra og staða.
Þessi seinni aðfinnsla er miklu
alvarlegri en sú fyrri, af þvl að
hún sýnir fram á að karlmenn
gera hlutverk konunnar að ein-
hverju sem er skilið frá hlutverki
karlmannsins og þetta er hlutur
sem getur verift ein aðalhindrunin
gegn þvi að jafnréttisbarátta
kvenna nái fram að ganga.
Kvennabarátta siðustu ára hefur
einnig reynt að sýna fram á, að
hlutverk kvenna er ekki aðskilið
frá hlutverki karlmanna, en hins-
vegar aö það sé karlmaðurinn
sem miðli miklum hluta hinna
samfélagssköpuðu hefða sem
kúga konuna. Þar með hefur bar-
átta kvenna æ meira breyst i þá
átt, að beina athyglinni aö hlut-
verki karlmannsins og þvi samfé-
lagi sem karlmenn hafa skapað.
Hvað sem má segja um útnefn-
inguna á kvennaárinu, þá er það
að minnsta kosti hægt að túlka
hana sem yfirlýsingu þess efnis,
að það hafi verið málefnið konan,
staöa hennar og hlutverk, en ekki
karlmaðurinn sem slikur sem
þurfti frekari meðhöndlunar við.
Guðfinna Eydal:
Konan — karlmaðurinn
Eiga konur hins rfka heims og hins fátæka heims ekki sérstaklega
margt sameiginlegt?
Yfirlit um
ástand kvenna-
baráttunnar
FYRRI HLUTI
Málefni kvenna —
rnálefni karla
Fyrir utan það, að það er vafa-
samt að gera málefni eða umræð-
ur um flókna hluti að eins árs
fyrirbrigði, og með það i huga
hvor hópurinn, kvenmenn eða
karlmenn hafa meiri þörf á, að
rætt sé um málefni þeirra, hefði
valið að minu áliti átt að falla á
karlmennina. Karlmenn álita
ekki almennt, að nokkuð sé at-
hugavert við stöðu þeirra eða
hlutverk sem kynveru né þann
heim sem þeir hafa búið til, og
þess vegna telja þeir ekki að
þessi málefni séu hlutir sem þeir
þurfa að ræða sin á milli, þaö séu
aðeins konur sem hafi þörf á
sliku. Fram að þessu hefur það
lika verið algjör undantekning að
karlmenn hafi myndað umræðu-
hópa i þeim tilgangi að þeir
ræddu um sjálfa sig, hlutverk sitt
sem karlmanns og stöðu sina, um
hlutverk kvenna og málefni
kvenna, hafa kvenmenn yfirleitt
orðað og skilgreint fyrir þá.
Tilnefning kvennaársins ber
þess glögglega merki, að karl-
menn telja að það sé konan og
málefni hennar sem beri að ein-
blina á, en ekki karlmaðurinn og
málefni hans. Enda hafa þeir ekki
gagnrýnt eða gert athugasemdir
við kvennaárið og réttmæti þess.
Að árið 1975 var kallað kvennaár
en ekki jafnréttisár, karlmanna-
ár eða eitthvað allt annað ber
þess lika merki, að karlmenn
hafa ekki skilið og vilja ekki
skilja að það er ekki gerlegt að
breyta neinu svo um munar um
stöðu konunnar án þess að það
verði róttæk breyting á hugsunar-
hætti þeirra, og á skipun þess
samfélags sem þeir hafa búið til.
Það er eins og flestir karlmenn
telji baráttu kvenna fyrir meira
jafnréttiog þær málefnalegu um-
ræður sem hafa orðið við þá bar-
áttu algjörlega einangrað fyrir-
brigði sem sé þeim gjörsamlega
óviðkomandi og óháð.
Jafnréttisár hættu-
legt körlum
i þessu sambandi má minna á,
að val Sameinuöu þjóftanna á al-
þjóöa kvennaárinu var annaö i
rööinni. i fyrstu var talaft um al-
mennt jafnréttisár. Aft kvennaár-
ið varft fyrir valinu, en ekki jafn-
réttisárift er sennilega ekki tilvilj-
un. Aft efna til jafnréttisárs heffti
getaft orftift of flókiö og orftift erf-
iftara viftureignar i pólitiskum
skilningi en hift sakleysislega
kvennaár.
Jafnréttisár hefði getað beinst
meira að karlmanninum og hlut-
verki hans og uppbyggingu sam-
félagsins og þær umræður og af-
leiðingin af þeim umræöum hefðu
bæði getað raskað við innviðum
þjóðfélagsins og valdaskipan
þess. Það hefði getað orðið niður-
staða slikra umræðna, aö það
yrðu engar stórfelldar breytingar
á aðstöðu kvenna fyrr en karl-
maðurinn yrði tekinn með i um-
ræðurnar um jafnréttismálin af
fullri alvöru og umræðurnar
hefðu getað endað með staðfest-
ingu á þvi, að það er ekki nóg að
ræða og ræða um málefni kvenna,
heldur verður aðstöðu kvenna þvi
aðeins breytt að það verði mikils-
verðar breytingar á skipun þess
samfélags sem karlmenn hafa
búið til.
Að vandamálin verða ekki bara
leyst með umræðum leiddi
kvennaárið vel i Ijós. I fjölmiðlum
var þvi veitt mikil athygli og þar
með vakti það mikla athygli al-
mennt en það leiddi ekki f ljós
leiðir til úrbóta að sama skapi.
Margir stjórnmálamenn buðu
hinsvegar kvennaárið sérstak-
lega velkomið og þeir notuðu það
gjarnan sem skraut i ræður sinar,
en sýndu þvi að öðru leyti ekki
sérstakan áhuga, og þvi siður að
þeir settu nokkurn timann nokkuð
af stað sem yrði til verulegra úr-
bóta á aðstöðu kvenna eða þeirra
sjálfra. Til þess er áhuginn og
skilningurinn á málefninu ein-
faldlega alltof litill.
En það voru fleiri en stjórn-
málamenn sem fannst kvennaár-
ið til þess fallið að krydda orð sin
með og til að láta aðra vita aö þeir
fylgdust svolitið með timanum.
Við hin óliklegustu tækifæri mátti
heyra konur en þó einkum karl-
menn segja: Það er nú kvenna-
ár.... ó jú, nú á þessu kvenna-
ári..., ...,það er vist kvennaár...
o.s.frv., —og menn settu gjarnan
upp sérstakan svip og glottu ofur-
litiö meinlega og gutu augunum á
hina með hálfgerðum striðnis-
glampa eins og fyrirbrigðið væri
vel til þess fallið að striða öðrum
svolitið með þvi eða kannski til að
niðurlægja aöra svolitið með.
Með þvi að efna til kvennaárs i
stað jafnréttisárs losnuðu karl-
mennirnir við að þvæla sjálfum
sér inn i umræður og aðgerðir
varðandi jafnréttismál sem nokk-
ur alvara fylgdi. En það atriði
kemur vel heim og saman við al-
menna óbeit þeirra á, að slikir
hlutir gætu farið að koma alvar-
legar niður á þeim en reyndin
hefur verið fram til þessa. Ef það
hefði verið efnt til almenns jafn-
réttisárs, og þvi hefði fylgt ein-
hverjar raunverulegar óskir um
aðbreyta einhverju i jafnréttisátt
og ef það hefði verið einblint sér i
lagi á hlutverk karlmannsins, þá
hefði sennilega ekki verið erfitt
að sýna fram á að mikið af þeirri
samúð serh flestir karlmenn hafa
með kvennabaráttunni er yfir-
borðskennd og að hún yrði að
engu ef raunverulegar breytingar
ættu að eiga sér stað á þeirri að-
stöðu sem þeir hafa haft hingað
til.
Það sem lá helst fyrir eftir
kvennaárið á alþjóðavettvangi
var alþjóðaráðstefna kvenna i
Mexikó. Rikisstjórnir margra
landa viðsvegar um heim studdu
konur til að fara á ráðstefnuna og
öðlast reynslu af þvi að ræða við
kynsystur sinar. Það sem hefur
komið fram um Mexikóráðstefn-
una hefur aðallega verið neikvætt
og margir af fulltrúum og blaða-
mönnum sem sátu ráðstefnuna
hafa haldið þvi fram, að hún hafi
verið algjörlega misheppnuð og
það hrikalegur misskilningur að
halda hana.
Kvenna ráöstefnan
i Mexíkó
Það hafa verið færð fram
margskonar rök gegn Mexikóráð-
stefnunni en þrjú eftirfarandi at-
riði hafa þráfaldlega verið nefnd:
I fyrsta lagi hefur þvi verið
haldið fram, að ráöstefnan hafi
alls ekki verið ráðstefna kvenna
heimsins þvi að fulltrúar hinna
ýmsu landa hafi verið hinn vel-
stæði, velmenntaði hluti kvenna
hvers lands og konur sem koma
úr forréttindastéttum, en að hinn
fátæki, ómenntaði, útslitni og
kúgaði hluti kvenna hafi ekki átt
neina fulltrúa.
I öðru lagi hefur þvi verið hald-
ið fram, að það hafi ekki þurft að
halda þessa ráðstefnu til að leiða
saman konur hins rika heims og
hins fátæka heims þar sem þær
eigi ekki sérstaklega margt sam-
eiginlegt, þvi að konur þriðja
heimsins eigi við allt önnur
vandamál aö striða en konur
vesturlanda, og þess vegna dugi
ekki baráttuaðferðir kvenna vest-
urlanda i þriðja heiminum. Enn-
fremur þaö, að vesturlandabúar
hafi yfirleitt alltof mikla trú á, að
þeir viti hver séu vandamál ibúa
þriðja heimsins, hvað sé mönnum
Framhald á 18. siðu.
ÓÐUR TIL
EIGINKVENNA
ortur af nauðsyn út af óöi til
eiginmanna sem birtist í Þjóðviljanum
25. apríl 1976
Finnst þér ekki
yndislegt aft teygja úr þér
og sofna fram yfir seinni morgunleikfimi
meftan mafturinn þinn nýútsprunginn
sötrar svart kaffi
og hendist útl bylinn tilaft ná f strætó
meft afganginn af kaffinu
á brúsa
Finnst þér ekki
traustvekjandi
aft vita eiginmanninn koma i kvöld
tilaft gera við slökkvarann
sem bilaðLná stlflunni
úr vaskinum hann er
svo laginn meft skrúfjárn
og drullusokk
Finnst þér ekki
kynþokkinn geisla af þér
og ástúft skina
úr augunum finnst
þér ekki hlutskipti mannsins þins
gott aft vera giftur
þér fyrir framan sjónvarpift
á kvöldin finnst þér
hann ekki ótrúlega daufur
vift’hlift svona góftrar konu
I rúminu
á kvöidin
Finnst þér ekki
sifthærfti strákurinn
á hæftinni fyrir ofan þessi
sem á tryllitækift
vera ómótstæftilegur þegar
hann mætir manninum þinum
I dyrunum og seinum
i matinn þreyttum drullugum
ógreiddum.
Finnst þér ekki
skritift aft hugsa til þess
hversu falleg þú varst einu sinni
meft breiftar mjaftmir
og ávöl brjóst og hversu
þú gekkst i augun á
manninum þinum nú
sifellt þreytt
af amstri vift krakkana vansæl
meft mjólkurbúftina
sem endamark heimsins sljó
eftir kjaftasögur dagsins
þegar þú speglar andlit þitt
I eldhúsrúftunni vift
uppþvottinn og biftur
meft matinn eftir
eiginmanni
i næturvinnu
Finnst þér ekki...?
Einar ólafsson