Þjóðviljinn - 09.05.1976, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓDVILJINN Sunnudagur 9. mal 1976.
KJARTAN ÓLAFSSON:
Fyrir tveimur dögum voru rétt
25 ár liðin siðan bandariskur her
steig hér á land öðru sinni, og tók
sér varanlega bólfestu i landi
okkar.
Þann dag hinn 7. mai 1951,
stóðu valdhafar þjóðarinnar uppi
sem eiðrofar. Þeir höfðu svarið
og sárt við lagt — ekki sist þegar
ísland gerðist aðili að NATO 1949
— að hér skyldu þó aldrei verða
erlendar herstöðvar eða erlendur
hér á friðartimum.
En þrátt fyrir alla svardaga,
þvert gegn öllum loforðum drógu
þeir samt lokur frá hurðum og
buðu forysturiki alþjóðlegs auð-
valds land feðra sinna að fóta-
skinni fyrir bandariska herþræla.
Hinn 7. mai 1951, hernáms-
dagurinn, er einn svartasti dagur
i meira en 1000 ára sögu islensku
þjóðarinnar, hliðstæður þeim
dögum á fyrri öldum, þegar for-
ystumenn þjóðarinnar lutu lægst
fyrir erlendu valdi, — nauðugir
eða viljugir.
Ailt frá inngöngunni i NATO
1949 hefur islenska þjóðin aldrei
verið söm og áður heldur klofin i
tvær andstæðar fylkingar,
ósættanlegar meðan hernám
landsins varir.Fyrir ungt fólk á
tslandi, sem ekki lifði sjálft þessa
tima er sjálfsagt erfitt að skilja
hversu djúptæk umskiptin voru.
Sjálfstæðisbaráttan við dani
var að baki, fögnuður lyðveldis-
stofnunarinnar 1944 hafði gagn-
tekið þjóðina alla, jafnt unga sem
gamla, jafnt sósialista sem Sjálf-
stæðismenn
Hefði sú fregn borist til Þing-
valla á lýðveldishátiðinni 1944, að
land okkar yrði hersetið af er-
lendu stórveldi i 25 ár að styrj-
aldarlokum, þótt alger friður rikti
i okkar heimshluta, — þá hefðu
fáir trúað slikri frétt, nema
máske fulltrúi Bandarikjanna
þarna á lýðveldishátiðinni.
Og hefði þvi verið bætt við frétt-
ina, að hið erlenda herlið dveldi
hér i 25 ár með ljúfu samþykki
meirihluta alþingis, að á árinu
1974 myndi verulegur hluti
þjóðarinnar skrifa undir sérstök
mótmæli gegn þvi að herinn yrði
látinn fara, að hið sama ár 1974
kæmi fram á alþingi, með stuðn-
ingi ráðherra, tillaga um að grát-
bæna bandarikjamenn á Kefla-
vikurflugvelli að leyfa okkur
vesælum mörlöndum að njóta
hins bandariska hermannasjón-
varps frá Keflavik, — þá hefði
alls enginn islendingur trúað þvi,
að slik martröð biði okkar, þeirr-
ar þjóðar sem þraukað hafði
langar aldir og myrkar, þolað allt
sem á hana var lagt, en varðveitt
lifsneista eigin tilveru.
Allt átti þetta samt yfir okkur
að ganga.
Og nú á siðustu árum, þegar
farið var að kanna bandarisk
skjalasöfn frá fimmta áratugnum
þá hefur reyndar komið fram, aö
hátiðleg loforð bandarikjamanna
um að hverfa á brott með her sinn
frá fslancfi strax að heimsstyrj-
öldinni lokinni voru aldrei ætluð
til að standa við þau. I grein, sem
ungur islenskur sagnfræðingur
sem kannað hefur heimildir i
bandariskum skjalasöfnum frá
þessum tima, skrifaði i timaritið
Skirni fyrir svo sem tveimur ár-
um, þá birti hann heimildir sem
sýna ótvirætt, að öll fleðulæti
bandarikjamanna i kringum lýð-
veldisstofnunina voru fyrst og
fremst viö það miðuð, að tryggja
sér hér varaniegar herstöövar að
striði loknu, þótt annað væri látið
i veðri vaka.
Það er vissulega mikið rann-
sóknarefni, að kanna hvernig
bandarikjamönnum tókst að gera
sér undirgefna marga islenska
stjórnmálamenn og siðan þó
nokkurn hluta islensku þjóðarinn-
ar. Sjálfsagt hafa þeir verið til
bæði meðal stjórnmálamanna og
almennings, sem trúðu þvi i ein-
lægni 1951, að án bandariskrar
hersetu ættum viö rússneska inn-
rás yfir höfðum okkar, að is-
lendingar ættu engan annan kost
en láta annað hvor{ bandarikja-
mönnum ellegar rúsSum i té land
undir herstöðvar. Sjálfsagt hafa
þeir verið til sem trúðu þvi statt
og stöðugt, blindaðir af áróðri
Morgunblaðsins og bræðra þess
að islenskir „kommúnistar” ynnu '
Hugleiöingar vegna
25 ára hernáms
að þvi nótt og dag aö gera Island
að rússnesku leppriki, og hygðu
jafnvel á valdarán þá og þegar. —
Blessaðir sakleysingjarnir.
Sjálfsagt hafa þeir verið til,
sem trúðu þvi, að Bandarikin og
bandariskir stjórnmálamenn
væru sérstakir útverðir frelsis,
mannréttinda, lýðræðis og friðar
i veröldinni og auk alls annars
hefðu ráðamenn Bandarikjanna
alveg sérstakan áhuga á að forða
okkur islendingum frá öllu illu, og
það án tillits til eigin hagsmuna.
Þeim sem þessu trúðu flestu
eða öllu ber vissulega að auðsýna
samúð og varast að dæma þá of
hart. Sumum ber að fyrirgefa, þvi
þeir vissu svo sannarlega ekki
hvað þeir gerðu, hvorki 1949 eða
1951. Við þekkjum viðar að bæði
úr eigin sögu og annarra dæmi
þess, að menn hafi verið of auð-
trúa gagnvart tilboðum grimu-
klæddra erlendra falspostula um
gull og græna skóga.
Thoroddsen með handaupprétt-
ingu, — maðurinn sem talaði á
stúdentafundinum fyrir röskum
30árum svo heyrðist um land allt.
Hernám hugarfarsins lætur
ekki að sér hæða, — það grefur
um sig daglangt og náttlangt og
sýkir út frá sér, séu varnir ekki i
vaskara Iagi. Vopnin eru ekki
blóðistokkin, og eggjar þeirra oft-
ar en hitt mjúkar viðkomu en sá
sem fyrir þeim fellur ris aldrei
upp. Þá er betra Einherjum i Val-
höll.
Nú þegar hernám bandarikja-
manna, á tslandi hefur staðið
óslitið i 25 ár, þá má segja að þeir
islendingar, sem á annað borð
láta sig framvindu mála nokkru
varða, séu skiptir i þrjá megin-
hópa.
Skal fyrst nefna hernámsand-
stæðinga, stóran hóp og friðan.
Þá eru þeir sem enn telja her-
setu Bandarikjamanna illa og
timabundna nauðsyn, sem von-
vegni okkur best i efnahagslegu
tilliti, þegar forræði okkar sjálfra
i landi okkar. auðlindum þess og
atvinnulifi er óskorað. Við erum
gömul nýlenduþjóð.
Má vera að stórveldi gætu boðið
okkur þann kost, að láta okkur i té
ókeypis fæði fyrir 200 þús. i t.d.
fimm ár, eða ókeypis oliu, i þvi
skyni að ná varanlega taki á landi
okkar. Samt er betra að standa á
eigin fótum, þvi ndðarbrauðið
sem risaveldi og rikjabandalög
kunna að fleygja i sina útkjálka-
hreppa um sinn, það er fall-
valtara en flest annað undir sól-
inni.
Hins ber að minnast hvern dag,
að sjálfstætt þjóðriki 200-300 þús.
manna á íslandi mun aldrei lifa á
frægð fornrar sögu eingöngu
heldur fær það þvi aðeins staðist
að fyrir hendi sé siungur einbeitt-
ur vilji til að berjast fyrir sigri
þess ævintýris sem tilvera okkar i
þessu landi er.
Þær alþjóðlegar skyldur einar
leggur fortið, nútið og framtið
okkur á herðar.
1 baráttunni gegn bandarískum
herstöðvum á Islandi veltur á öllu
aðsem breiðust samvinna takist.
Þar mega ekki mismunandi
skoðanir i öðrum efnum verða
Þrándur i Götu. Ungir og eldri
verða að vinna saman hlið við hlið
i eindrægni, þannig að reynsla
þeirra eldri og kapp hinna yngri
komi hvort tveggja að fuiíum not-
um, og myndi sigursæla heild.
Sist af öllu mega islenskir
sösialistar lita á baráttuna gegn
bandariskum herstöðvum hér
sem eitthvert einkamál sitt,
ellegar þá mál sem þeim komi lit-
ið við.
Það er verkalýðshreyfingin á
íslandi, sem á stærra hlutverki að
gegna en nokkur annar i bar-
áttunni gegn bandariskri hersetu,
fyrir fullu og óskoruðu sjálf-
stæði Islensku þjóðarinnar.
Frá mótmælafundi Sósialistaflokksins 16. mai 1951 gegn hernáminu.
En til þess eru vitin að varast
þau, og óhjákvæmilegt er að ætla
hverjum sæmilegum manni að
læra af reynslunni, og átta sig á
veruleikanum.
Þeir menn eru enn til á íslandi,
sem lita á dvöl bandarikjahers
hér sem illa og timabundna nauð-
syn. — illa nauðsyn en nauðsyn
þó. Þessum mönnum hefur þó
örugglega farið mjög fækkandi á
siðariárum. Hinum hefur aftur á
móti f jölgað sem líta á dvöl hers-
ins sem varanlegt, eðlilegt og
æskilegt ástand, ekki vegna þess
að rússar og kínverjar séu á
næsta leiti, heldur vegna hins, að
það sé hægt að græða á hernum,
eða vegna þess, að skilin milli is-
lendinga og bandarikjamanna
eru smátt og smátt bókstafiega
að hverfa I hugarheimi viðkom-
andi.
Til marks um þetta er undir-
skriftasöfnun „Varins lands”. Til
marks um þetta er svivirðingar-
tillaga Alberts Guðmundssonar á
alþingi islendinga um að alþingi
sendi frá sér þá bænarskrá til
bandariskra stjórnvalda, að sjón-
varpsgeislinn frá herstoðinni
mætti náðsamlegast falla á okkur
alla, ekki aðeins þá, sem byggja
Rosmhvalanes, heldur okkur
alla, sem rekjum ættir til Egils og
Snorra. Þá tillögu studdi Gunnar
andi verði hægt að aflétta sem
fyrst og er kappsmál að áhrif
dvalar hersins á þjóðlif is-
lendinga verði sem allra minnst.
Þriðji hópurinn er það fólk, sem
orðið hefur hernámi hugarfarsins
að bráð, þjóðvilltir menn I eigin
landi.
A öllu veltur að fyrrgreindu
hóparnir tveir skilji i tima, hvað
þeir þrátt fyrir allt eiga sam-
eiginlegt, og reisi i sameiningu
nægilega sterkan varnarmúr,
áður en það er um seinan.
Ævintýrið um islenska lýð-
veldið varir ekki inn I framtiðina
samkvæmt einhverju lögmáli,
sem treysta má i blindni,án þess
til þess sé unnið.
Samkvæmt skoðunarmáta
margmiljónaþjóða, er tilvera
sjálfstæðs þjóðrikis 200 þús.
manna gamanmál eitt, augna-
bliksmynd sem týnist fyrr en var-
ir i kraumandi potti sögunnar, —
utopia, eða draumur skritinna
ævintýramanna, sem engum al-
mennum lögmálum lúta.
Sjálfir vitum við hins vegar, að
viðleitni okkar til að halda uppi
sjálfstæðu þjóðriki á tslandi
byggist ekki á neins konar ór-
um um að loka sig af frá heimin-
um, eða láta sig efnahagslega af-
komu litlu skipta, heldur þvert á
móti ifullvissu þess, að einmitt þá
Við munum hvorki komast af
án hæfilegs „ofstækis” né án
nægilegs raunsæis.
Þeir sem hafa sætt sig við 25
ára hernám og biða nú glaðir
vaxandi hernáms hugarfarsins
næstu 25 ár hafa glatað bæði „of-
stækinu” og raunsæinu, — þaö ér
að segja þvi „ofstæki” og þvi
raunsæi, sem færði okkur is-
lendingum að lokum frægan sigur
i sjálfstæðisbárattunni við dani,
en máski hafa þeir öðlast i
staðinn ameriskt ofstæki og
ameriskt „raunsæi” sem er allt
önnur Anna.
Baráttan gegn bandarlskum
herstöðvum á Islandi er ekki sist
tákn, — tákn um óbrotinn vilja
mikils hluta islensku þjóðarinnar
til að berjast til þrautar fyrir
fullum og óskoruðum yfirráðum
okkar sjálfra yfir landi okkar, við
hvern sem er að eiga, — fullum
yfirráðum okkar sjálfra yfir öll-
um auðlindum lands og sjávar
innan islenskrar lögsögu, og fyrir
eigin forræði i atvinnu- og efna-
hagslifi.
Allt er þetta saman tvinnað.
Með baráttunni gegn banda-
riskum herstöðvum rækjum við
einnig alþjóðlegar skyldur okkar
við alla þá, hvar sem er i heimin-
um, sem eiga i höggi við erlent
kúgunarvald og erlent auðvald.
Án brottfarar bandarikjahers
verður ekki barist til sigurs fyrir
sósialisma og alþýðuvöldum á Is-
landi.
Stundum erspurt, hvort brýnna
sé — baráttan fyrir sóialisma á
Islandi, eða baráttan gegn banda-
riskum herstöðvum — fyrir sjálf-
stæðu þjóðriki á tslandi.
Slik spurning er fávisleg, en
menn skulu þó minnast þess, að i
baráttunni fyrir sósialisma á ts-
landi getum við tapað 100
orustum, en samt unnið loka-
orustuna og þar með striðið.
Fari hins vegar svo að varan-
legt bandariskt hernám á tslandi
og fylgifiskar þess nái að valda
þeirri sýkingu hugarfarsins með
þjóð okkar, sem leiði til upp-
gjafar, til hægfara glötunar
þeirra verðmæta sem eru for-
senda sjálfstæðs þjóðrikis á
tslandi, þá verður að lokum ekki
aftur snúið.
Þjóð sem glatar sjálfri sér
verður ekki vakin til lifs á ný,
hvað sem sósialismanum i ver-
öldinni liður. Þessa aettu
byltingarsinnaðir islendingar að
minnast. Ameriskur sósialismi á
tslandi einhvers staðar úti i fjar-
lægri framtið kemur okkur litið
við.
Verkefnin eru hér og nú.
Hittumst heil i Keflavikurgöng-
unni á laugardaginn kemur.