Þjóðviljinn - 24.01.1979, Blaðsíða 12

12 S1ÐA — ÞJÓÐVILJINN ’ Mibvikudagur 24. janúar 1979.
TILLÖGUR ALÞÝÐUBANDALAGSINS í EFNAHAGSMÁLUM
anir til aö draga úr honum.Þar þarf hvorutveggja að
koma til, athugun á rikiskerfinu, þ.e.a.s. rlkissjóði og
rikisstofnunum, og á ýmsum þáttum milliliða- oe
þjónustukerfisins utan rekstrasviös hins opinbera. A
þvi sviöi má t.d. tvimælalaust minnka bankakostnað,
vátryggingarkostnað, verslunarkostnað og kostnað við
vöruflutninga að og frá landinu og við dreifingu og sölu
á olluvörum. Kostnað við þennan rekstur veröur at-
vinnureksturinn og almenningur I landinu að borga,
Til þess að ná árangri I þessum efnum verður löggjöf
að koma til I mörgum greinum, en einnig getur verið
um að ræða nýja framkvæmd á gildandi lögum.
Aðgerðir I þessum efnum eiga að leiða til þess að
vinnuafl þjóðarinnar nýtist betur, — að fleiri fari I
framleiðslustörf, en færri séu bundnir I gagnslitlum
milliliðastörfum.
Tillögur Alþýðubandalagsins um sparnað I hag-
kerfinu skiptast í þrjá höfuðþætti. Hinn fyrsti fjallar
um sparnað I rlkiskerfinu, en þar er yfirbyggingar-
kostnaður tvimælalaust orðinn allt of mikill. Meö
umskipulagningu, sameiningu stofnana, einfaldara
kerfi og með beinum sparnaði ætti að vera hægt að
draga þar úr kostnaði svo að verulegu næmi. Tillögur
Alþýöubandalagsins fela I sér bæði almennar
breytingar á rekstrarkostnaði við ýmsa meginþætti
rikiskerfisins og kröfur um sérstakar sparnaðarathug-
anir á næstu mánuðum hjá átta tilgreindum
stofnunum I ríkiskerfinu. Jafnframt er lagt til aö
virkja hugmyndir starfsmanna ríkisins um hag-
ræðingu og hverfa frá æviráöningu I æðstu stjórnunar-
stööur til að stuðla að auknu frumkvæði og ferskleika
viö stjórn rlkisstofnana.
Annar meginþáttur tillagna Alþýðubandalagsins um
sparnað I hagkerfinu beinist að þvl að draga úr marg-
vislegum milliliðakostnaði svo sem með einföldun
rekstarkerfis I olíusölumálum, m.a. með stofnun oliu-
heildsölu sem annist öll innkaup til landsins á bensini
og hvers kyns oliuvörum, 'með útboðskerfi á stórum
tryggingarþáttum til að lækka vátryggingargjöld og
margvlslegum athugunum á vöruflutningum til
landsins til þess aö draga úr hinum mikla flutnings-
kostnaöi. I sjötta kafla tillagnanna er einnig lagt til að
fækka viðskiptabönkum og taka starfshætti Seðla-
bankans til endurskoðunar, m.a. I þvl skyni að draga
úr margvislegum kostnaði, sem stafar af hinni síauknu
þenslu bankakerfisins.
Þriðji meginþáttur tillagna um sparnað I hagkerfinu
felur I sér margvlslegar tillögur um endurskipu-
lagningu innflutningsverslunarinnar, m.a. með breytt-
um álagningarreglum, útboðum á stórum vöru-
flokkum, samræmdum innkaupum á vöruflokkum,
sem rikisstofnanir nota I rlkum mæli, öflugra gjald-
eyriseftirliti með viðskiptaaðilum og beitingu versl-
unarleyfa sem virks stjórntækis I þágu endurskipu-
lagningar á innflutningsversluninni.
5. Nýtt verðlagseftirlit
Miklar deilur hafa staðið um núverandi verðlags-
eftirlit. Fáir munu þó telja að við núverandi aðstæður I
verðlagsmálum sé hægt að leggja niöur allt eftirlit með
verðlagi.
Með þessari tillögu er gert ráð fyrir þeirri grund-
vallarbreytingu á núverandi kerfi, að sjálft verðeftir-
litið verði fært út til almennings, eða til neytendasam-
taka og fjölmennra hagsmunasamtaka almennings.
Þá er lögð áhersla á mikla upplýsingaþjónustu um
verðlag og um verðsamanburð I verslunum, einnig um
verðlag erlendis og um innkaupsverö á vörum.
Varðandi veröákvörðunarvald er lagt til, að allar
verölagsheimildir, sem verðlagsnefnd, sexmanna-
nefnd, opinberir aðilar og aðrir taka, verði aö ganga til
yfirstjórnar verðlagsmála til samþykktar þar, áður en
þær ganga út I verðlagið. öllum má vera ljóst af þeirri
reynslu, sem fengist hefir, að verðákvörðunarvaldið
verður að vera á einum stað, fyrir allar greinar, sem
einhverja teljandi þýðingu hafa I verðmyndunar-
kerfinu.
Sjálfsagt er hins vegar, að opinberir aðilar séu ekki
að vasast I verðákvörðunum I þeim greinum sem litla
þýðingu hafa.
6. Stefnan í peningamálum
Enginn þarf að efast um að áhrifin af stjórn peninga-
mála geta verið mikil á þróun efnahagsmála og þá um
leið á verðbólgumálin.
Mikill ágreiningur er hins vegar um stefnuna I lána-
og peningamálum, ekki aðeins hér á landi heldur einn-
ig I flestum öðrum löndum.
Hér hefir Seölabankinn borið höfuðábyrgð á stefn-
unni I lána- og peningamálum. Varla veröur um það
deilt að margt hefir gengið úrskeiðis I stjórn okkar
peningamála um alllangt skeið. Eigi stefna rikis-
stjórnar I efnahagsmálum að takast sæmilega, er jafn-
nauðsynlegt aö stjórn peningamála sé I samræmi viö
stjórnarstefnuna og t.d. stjórn fjárfestingarmála,
rekstur rikisfjármála og rekstur atvinnumála og við-
skiptamála.
Þaö er þvl tillaga Alþýðubandalagsins aö gerð verði
athugun á stööu og hlutverki Seðlabankans meö það
fyrir augum að tryggja sem best samræmi I stefnu
hans I peningamálum og efnahagsstefnu rikisstjórnar-
innar. Gert er ráð fyrir skipun sérstakrar nefndar, sem
vinni aö slikri samræmingu á meðan endurskoöun
bankakerfisins fer fram.
7. Eignarkönnun
Lagt er til að á árinu 1980 fari fram almenn eigna-
könnun I landinu. Rétt þykir að láta sllka könnun fara
fram svo aö raunveruleg skipting þjóðarauðsins komi
sem skýrast I ljós.
Sllka eignakönnun þarf að undirbúa vel, þvi taka
veröur tillit til, að I veröbólguflóöi undanfarandi ára
hefir allt eignamat raskast stórkostlega.
8. Orkusparnaður
Þótt íslendingar eigi gnótt orku I fallvötnum landsins
gætir vlða óhófs I orkunotkun sem bæði knýr á um
gífurlegan fjárfestingarkostnað I orkuveitum og inn-
flutning á dýrum orkugjöfum, sem kosta þjóöina
óhemjumikið i dýrmætum gjaldeyri. Það er þvl nauð-
synlegt að hefja hér viðtækar orkusparnaðaraðgerðir
llkt og I ýmsum nágrannalöndum okkar. Með sérstöku
tilliti tilframtlðarþróunar á þessu sviði leggur Alþýðu-
bandalagiö til, að gerð verði áætlun um vlðtækan orku-
sparnað, m.a. I atvinnurekstri, húshitun og heimilis-
notkun og verði I þeirri áætlun einkum og sér I lagi
fjallaö um framtlðarstefnuna 1 innflutningi orkugjafa.
Kjami tillagnamia er:
að auka framlelðni þýðlngamestu
framleiðslugreina þjóðarinnar, fisk-
iðnaðar og almenns iðnaðar, um 10 til
15%.
Slfk aukning næmi 20 til 30 miljörð-
um króna á ári.
að spara í yfirbyggingarkostnaði
hagkerf isins og rekstri ríkis- og ríkis-
stofnana m.a. með:
— fækkun banka
— fækkun vátryggingarfélaga
— fækkun olíufélaga
— hagkvæmari innflutningsverslun
— ódýrari vöruflutningum að og frá
— víötækari hagræðingu í opinber-
um rekstri.
Með samræmdum ráðstöfunum á
þessu sviði mætti spara aðra 20 til 30
miljarða króna á ári.
að hagnýta betur en nú er gert ýmsa
framleiðslumöguleika m.a. með auk-
inni fullvinnslu á framleiðsluvörum
og með því að færa inn í landið ýmis
framleiðslu- og þjónustustörf, sem nú
eru unnin af útlendingum fyrir lands-
menn.
að stjórna betur f jármunum þjóðar-
innar, ekki síst á sviði f járfestinga.
9. Skattamál
Einn liður I samræmdri efnahagsstefnu þarf að vera
endurskoðun og breyting á öllu tekjuöflunarkerfi rlkis
ins. Einföldun skattakerfis og tollakerfis skal vera
meðal mikilvægustu markmiða sllkrar endurskoðun-
ar. óbeinir skattar eru nú margir á sömu vörutegund.
Ekki er lengur hægt aö tala um neina stefnu I skatt-
lagningunni samkvæmt þeim ákvæðum. Óbeinu Skatt-
ana þarf þvl að sameina I einn skatt með einfaldri
framkvæmd þar sem þó er tekið tillit til mismunandi
skattprósentu eftir gildi vörunnar.
Tekju- og eignarskattskerfið þarf einnig einföldunar
við. í þvi skyni ber að fella niður ýmiss konar frá-
dráttarheimildir og létta sköttum af tekjulágu fólki og
eignalitlu. Stefna skal að þvi að skattar verði lagðir á
hvort hjóna um sig.
I tillögum Alþýöubandalagsins er lögð rik áhersla á,
aö rlkistjórnin beiti sér fyrir sérstakri herferð gegn
skattsvikum og er I þvi sambandi vlsað sérstaklega til
ýtarlegrar þingsályktunartillögu, sem þingmenn Al-
þýöubandalagsins fluttu á árinu 1978.1 þeirri tillögu er
að finna ábendingar um margvislegar og vlðtækar að-
ferðir til þess að hamla gegn skattsvikum. Er nauðsyn-
legt að rikissíjórnin beiti sér þegar I stað fyrir fram
kvæmd þeirra hugmynda, enda hefur skattanefnd
rlkisstjórnarflokkanna tekið ýmsar þeirra upp I
nefndaráliti slnu 1 desembermánúði s.l.
10. Húsnæðismál
Ef takast á aö draga úr verðbólgu er nauðsynlegt að
breyta þvi ástandi, sem nú rikir I húsnæöismálum al-
mennings. Fullnægja þarf húsnæðisþörf þjóðarinnar
án þess aö sllkar framkvæmdir séu verulegur orsaka-
þáttur i verðbólguþróun. Alþýðubandalagið leggur til
að veruleg aukning á byggingu Ibúðarhúsnæðis á
félagslegum grundvelli verði forsenda nýrrar stefnu I
húsnæðismálum. Sú stefna feli einnig I sér, að komiö
veröi I veg fyrir, að opinber lán, sem veitt veröi til
Ibúðarbygginga, verði notuð til að græða á þeim við
endursölu Ibúöanna. Þannig verði dregiö úr möguleik
um til að nota ibúðarhúsnæði I auðgunarskyni á verð-
bólgutlmum. Lán til Ibúða verði gerö til langs tlma og
greiöslukjörum hagað þannig að þau fari helst ekki yf-
ir 10% af almennu kaupi vinnandi fólks. Með nýrri lög-
gjöf verði ungu fólki auðveldað að eignast eldra
húsnæði og endurnýjunar- og viðgerðarlán stóraukin.
Nauðsynlegt er að breyta gildandi lögum I þá veru að
stuðla að bættri nýtingu þess húsakosts, sem þjóðin
hefur reist sér á undanförnum áratugum, einkum og
sér I lagi I eldri byggingarhlutum höfuðborgarsvæðis-
ins.
11. Kjaramál. Samráð
við samtök launafólks
Samráð rlkisstjórnarinnar við samtök launafólks er
hornsteinn stjórnarsamstarfsins. Það skal vera grund-
vallarregla, að áður en ákvarðanir eru teknar um
stefnuna I efnahagsmálum og öðrum mikilvægum
málefnaþáttum skulu fara fram ýtarlegar viðræður við
fulltrúa launafólks. 1 samráösskipulagi er samtökum
launafólks ekki stillt upp fyrir orðnum hlut, heldur skal
þaö koma til sögunnar á frumstigi stefnumótunar, þeg
ar enn er völ margra kosta og bæði timi og efnislegar
aöstæður til að velja og hafna á grundvelli gaumgæfi-
legrar skoðunar á mismunandi leiðum. Þótt rlkisstjórn
og Alþingi taki hina formlegu lokaákvörðun þurfa val-
kostir aö liggja I tæka tfð skýrt og greinilega fyrir á
viðræðuborði fulltrúa rlkisstjórnarinnar og samtaka
launafólks.
Samráöið felst hvorki i einhliða boðskap frá rikis-
stjórn' til samtaka launafólks né ákvörðunum stjórn-
valda einna á umræðuefnum. Samráðið veitir sam-
tökum launafólks bæði réttindi og skyldur til að hafa
sjálft frumkvæðið um stefnumótun; stjðrnvöldum ber
að tryggja, að slikt frumkvæöi fái I alla staði að njóta
sln. Sllk vinnubrögð hafa þegar allt svipmót á feril
rlkisstjórnarinnar. Þegar löggjöfin vegna 1. desember-
aðgerðanna var til umræðu lögðu Alþýöusambandiö og
Verkamannasambandiö fram ýtarlegar tillögur um
aukin félagsleg réttindi launafólks, margvislegar um-
bætur á vinnuaðstöðu og stórauknar fjárveitingar til
fjölþættrar starfsemi verkalýðshreyfingarinnar. Þess-
ar tillögur voru vandlega úr garði gerðar. Þær fólu I
sér fullbúin frumvörp, sem ráðherrar fengu siðan til
framkvæmdar ásamt ýtarlegum greinargerðum og
rökstuðningi.
Þegar reynslan af samráöi rlkisstjórnarinnar við
samtök launafólks á fyrstu mánuöum stjórnartímans
er lögð til grundvallar er þó ljóst, að ýmsar endurbæt-
ur þarf að gera til að hin nýja aðferð, hornsteinn
stjórnarsamstarfsins, verði á afgerandi átt lifandi
þáttúr I stjórnkerfinu:
Viðræður rlkisstjórnar við fulltrúa launafólks um
mótun þeirrar stefnu sem á að setja svip á næsta
áfanga efnahagsaögerða, þurfa að hefjast mun fyrr en
áður. Það þarf að gefast meiri tlmi til að vega og meta
hina ýmsu möguleika, skiptast á gögnum og skoðunum
og veita ráðrúm til funda úti I einstökum félögum i
samtökum launafólks.
Umfjöllun um dagskráratriði samráðsfunda þarf að
ná til mun fleiri félagsmanna innan samtaka launa-
fólks. 1 raun og veru þyrfti að skapa aðstöðu til þess að
fundir I hinum fjölmörgu félögum innan ASÍ og
einstökum samböndum þess, BSRB og fleiri samtökum
launafólks, gætu tekið stefnumótunina til umræðu áður
en að lokaákvörðun kemur. Samráðið þarf að tengja
hinu virka starfi félaganna og taka mið af þeirri f jölda-
umræðu, sem er forsenda þess, að raunverulegur vilji
verkalýðsstéttarinnar birtist valdhöfum I stjórn-
stofnunum. Fjöldavirkni og vlötæk umfjöllun þurfa þvl
að tengjast samráðsstarfinu I auknum mæli.
Hinn jákvæði árangur af frumkvæði ASÍ og Verka-
mannasambandsins I mótun laga um félagsleg réttindi
I tilefni af 1. desemberaðgerðunum þarf að útfærast
nánar og taka til allra meginþátta efnahagsstefnunn-
ar. Skapa þarf samtökum launafólks möguleika á að
setja fram formlegar tillögur um öll höfuðatriði efna-
hagsmálanna og leggja þær tillögur I tæka tlð á um-
ræðuborð samráðsfundanna.
Til að tryggja að ofangreindar endurbætur á sam-
ráðsskipulaginu nái fram að ganga leggur Alþýðu-
bandalagið til að auk aðalviðræðunefndarinnar sem nú
er þegar starfandi, veröi settar á fót fimm hliðarnefnd-
ir sem fjalla skulu um afmarkaða málaflokka. Sllku
kerfi hliðarnefnda verði enn fremur beitt á fleiri svið-
um. Fyrst i stað skal þó stofnsetja eftirfarandi nefndir:
1) Nefnd fulltrúa ASI og samtaka sjómanna til þess að
fylgjast með framkvæmd hagræðingarmála og endur-
skipulagninu framleiðslunnar I sjávarútvegi og fisk-
iðnaði; 2) Hliðstæða nefnd skipaða fulltrúum iðnverka-
fólks og iðnaðarmanna til að fylgjast með framleiðni-
aukandi aðgerðum I iðnaöi; 3) Nefnd fulltrúa opin-
berra starfsmanna til að starfa með fulltrúum rlkis-
stjórnarinnar að úttekt á opinberum rekstri og endur-
skipuiagningu rlkiskerfisins: 4) Nefnd fulltrúa sem
væru tilnefndir af hinum ýmsu samtökum launafólks
til að vinna að endurskoðun skatta- og tollakerfisins: 5)
Nefnd samtaka launafólks til að vera rlkisstjórninni til
ráðuneytis um fyrirhugaðar aðgerðir og breytta stefnu
I íbúðabygginga- og húsnæöismálum.
Meö hinu nýja kerfi hliðarnefnda og öðrum breyting-
um á samráösstarfinu yrði tryggt að umfjöllun um
meginstefnumál stjórnvalda færi svo snemma fram I
samráðsnefndum og væri jafnframt svo ýtarleg að tlmi
gæfist til að ræða dagskráratriðin á hinum almenna
vettvangi I félögum launafólks. 1 því skyni og til að
auka vitund og vitneskju launafólksins um mikilvægi
samráðskerfisins leggur Alþýðubandalagið til að birt-
ar verði reglulegar greinargerðir um umfjöllum
mála á samráðsvettvangi samtaka launafólks og rikis-
stjórnarinnar.