Þjóðviljinn - 29.03.1980, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 29. mars 1980
Halldór Gudmundsson,
Óskar Guðmundsson
og Örnólfur Thorssom
SUNNUDAGS 24 Aiimj
v YJr |sídi r um
1Ð helgar
FYRRI
HLUTI
Siðari hluti birtist í
blaðinu á morgun
Innanmein
Þjóðviljinn hefur ekki
verið upp á sitt besta að
undanförnu. Það er að visu
varasamt að byrja greinar
um blaðið á þessari
setningu. Hún gefur til
kynna að blaðið hafi verið
betra „hér áður fyrr"/ ein-
hvern tíma í óskilgreindri
fortíð þegar „sannkölluð
gáfumenni og stilsnillingar
sátu á stólum blaðamanna
og prentarar voru sér-
fræðingar í stjórnmála-
sögu samtímans." Gamlir
og dyggir lesendur eiga
það til þegar þeim blöskr-
ar blaðið „einsog það er
orðið", að beita þessum
samanburði við rósrauða
fortið fyrir vagn gagn-
rýninnar. Og þá læðist að
manni sá grunur að menn
gylli fyrir sér blaðið hér
fyrrum vegna þess að þá
voru þeir sjálfir atkvæða-
meiri í pólitík; sann-
færðari um hugsjónir
Blaðs og Flokks, og sakni
kannski eilítið stalínískra
trúarsetninga sem skiptu
heimsmyndinni í svart og
hvítt. Síst viljum við taka
undir þann algenga söng að
öllu hafi farið aftur i is-
lenskri vinstrihreyfingu
síðan sá goðumlíki
kommúnistaf lokkur sál-
aðist eða hefja afa og
ömmur hreyf ingarinnar til
hetjulegrar tilveru á
ólympshæðum og blaða-
kostinn með.
Samt sem áftur teljum viö
engu logiö þó fullyrt sé aö blaöiö
hafi veriö meö lakasta móti aö
undanförnu. Þaö er viöar en i
leiöaralanglokum og ritstjóra-
klippi sem viö þykjumst sjá
heldur leiöinlega þróun. A siöum
Þjóöviljans veröur ekki vart viö
tilraunir til skilgreiningar á hlut-
verki og stööu blaösins. Vissulega
heyrist alltaf ööru hverju gamli
frasinn um aö Þjóöviljinn sé blaö
hinnar sósialisku hreyfingar, en
nær aldrei er spurt hvaöa kröfur
þaö geri til vinnubragöa. Einmitt
þau viljum viö taka hér til
umræöu. Viö viljum leggja okkar
skerf aö mörkum til aö opna
beina lfnu um þessi mál milli
starfsmanna blaösins og lesenda
þess og vonum aö einhver jir veröi
til aö taka upp þráöinn þar sem
viö sleppum honum.
Viö viljum taka þaö fram aö sú
gagnrýni á blaöiö sem hér birtist
byggist á vissri samstööu meö
starfsfólki þess, sem enn strföir
viö þá erfiöu iöju aö gefa út blaö
viö ómögulegár aöstæöur. Þaö er
til dæmis meö óllkindum hve
lengi starfsfólk Blaöaprents hefur
haldiö heilsu viö aflóga vélakost,
æpandi hávaöa og vondar vinnu-
aöstæöur yfirleitt. Prófarkales-
arar sitja i almenningi og á þeim
dynur viöstööulaust skarkali frá
vélum, sima, útvarpi, segul-
böndum og mannsröddum meöan
þeir reyna aö einbeina andlegum
kröftum sínum aö þvi aö útrýma
villum. Jafnframt er rétt aö taka
fram aö viö vanmetum ekki þann
styrk sem vinstrimönnum er aö
Þjóöviljanum, án þess aö hallaö
sé á önnur málgögn þeirra, svo-

útbrot Þjódviljans
Tilraun tíl
• r
greimngar
sem Neista, Samstööu og Dag-
fara. Þjóöviljinn ber höfuö og
heröar yfir annan blaöakost
sósialista bæöi hvaö varöar út-
breiöslu og útgáfutiöni og islensk
verkalýös- og vinstrihreyfing
væri vissulega verr á vegi stödd
ef blaösins nyti ekki viö, þvi ekki
er greiöari aögangur annars
staöar I islenskum fjölmiöla-
heimi. Sérstaklega er mikilvægt
fyrir þá sósialista sem ekki vilja
feta sömu breiögötuna og forystu-
sveit Abl. að ræða sin á milli
hvert liö þeir vilja veita blaöinu
þegar þaö er i kröggum. Hvenær
er Þjóöviljinn ekki i kröggum? Og
á hvaöa forsendum á sú liöveisla
aö vera? Þjóöviljamenn geta
auövitaö bandaö allri samræöu
frá sér meö ritskoöun, eins og
dæmi eru um. Samt skal hér enn
lagt á brattann og spurt hvernig
sósialiskt dagblaö ætti aö vera,
um leiö og viö reynum að festa
gagnrýni okkar á Þjóöviljann á
blaö — I trausti þess aö átök
skoöana séu nauösynleg allri
vinstrihreyfingu.
99
Til fundar
viö skýlausan
trúnaö,y
Þjóðviljinn ræöir sjaldan viö
lesendur sina i trúnaöi, treystir
þeim litt fyrir vanda sinum. Ef
breytingar eru geröar á ritstjórn
blaösins frétta lesendur þess þaö
á skotspónum eöa lesa um þaö I
slúöurdálkum annarra blaöa. Þaö
ætti til dæmis aö sæta tiöindum á
einu blaöi aö annar af tveimur
ritstjórum þess segöi starfi sinu
lausu. Þó er þaö svo aö öll blöö
önnur en Þjóöviljinn slógu þvi
upp aö Arni Bergmann væri aö
hætta. Innst I hjarta okkar bærist
sá vonarneisti aö hér sé á ferðinni
enn eitt dæmiö um borgaralegt
slúður og Arni Bergmann ætli aö
duga lesendum slnum sem lengst,
þvi þaö er ekki ofsagt aö stundum
hefur hann skrifað heilu blööin og
margur dálkurinn stæöi eftir
auöur ef hans nyti ekki lengur viö
á Þjóðviljanum.
Annaö dæmi: Glöggir lesendur
hafa tekiö eftir þvl aö Reuters-
fréttir hættu aö birtast I blaöinu
skömmu upp úr áramótum. Um
leiö hætti umsjónarmaöur er-
lendra frétta störfum viö blaöiö.
Hverju sætir þaö? Er þetta fram-
búöarráöstöfun? Hvert eiga les-
endur Þjóöviljans nú aö sækja sér
erlendar fréttir? Ritstjórn
blaösins á auövitaö að gera les-
endum þess grein fyrir breyt-
ingum sem þessum, þó ekki væri
til annars en að gera þeim ljóst
hvaöa þjónustu þeir geta vænst af
Þjóöviljanum I framtiöinni.
Eflaust veldur peningaskortur
mestu um þessa ráöstöfun. Allt
veröur þaö fjálglega útmálaö I
næstu happdrættisherferö. En
þaö er ekki nóg að gefa
sósialistum kost á aö létta pyngju
sina og bjarga „málgagninu”.
Þeir eiga heimtingu á aö vita til
hverra hluta þeir eru aö efla
blaöiö.Lesendur veröa aö finna til
einhverrar samkenndar meö
blaöinu, veröa varir viö sérstööu
þess, til aö vera reiöubúnir aö
leggja sitt af mörkum. Og rót-
tækir sósfalistar eru ugglaust tvi-
stigandi I þvi efni vegna þess aö
þeir vilja fá svör viö spurningum
sinum. Þaöer nefnilega viðar en i
eigin málefnum sem Þjóöviljinn
er óhreinskiptinn viö lesendur
slna.
Þaö á einkum viö þegar
Alþýöubandalagiö er annars
vegar. Flokkurinn viröist heldur
betur hafa hnýtt Þjóöviljann viö
þoll. Sjaldan er þögn blaösins
jafndjúp og þegar ágreiningur
kemur upp I þeim herbúöum. Um
þessar mundir les maöur til
dæmis i borgarapressunni aö
verkalýösforysta og ráöherrar
flokksins séu ekki á eitt sáttir um
kjarastefnu þess nýborna og
ókaraöa unga, rikisstjórnar
Gunnars Thoroddsen. Auövitaö
ber blaöinu skylda til aö upplýsa
lesendur um þaö mál, verkalýös-
málin eru liftaug sósialiskrar
hreyfingar. Og sakar ekki i fram-
haldi af þvi aö minna á aö lengi
hefur veriö ágreiningur meöal
forystumanna Abl. I verkalýös-
hreyfingunni, þar sem deilt hefur
veriö um pólitiskt inntak barátt-
unnar, samningaleynimakk og
lýöræöislegri starfshætti auk
samstarfsins viö hægri öflin I ASÍ
(sbr. hiö helga bandalag Karls
Steinars og Guömundar J.).
Agreiningurinn hefur endur-
speglast á þingum Alþýöusam-
bands og Verkamannasambands,
i kringum 1. mai og á fundum 1
Abl.. En ekki i Þjóöviljanum,
nema á afar dularfullan hátt.
Auövitaö ætti blaöiö aö skýra
fyrir lesendum um hvaö er deilt. 1
ööru lagi ætti blaöiö aö reyna aö
koma á fót umræöu milli þessara
aöila. Viölika dæmi eru mýmörg,
en þau ber aö sama brunni —
Þjóðviljinn reynir allt til aö þegja
um ágreining innan flokksins eöa
foröast I þaö minnsta umræöu um
hann ef hann blasir við. Frá-
sagnir blaösins af meirihátar
pólitlskum atburöum miöast aö
jafnaöi viö hvaö forystu Abl.
kemijr best þar sem hún situr aö
kotru meö ihaldinu. Nú munu
menn segja sem svo aö þetta sé
ekki nema eölilegt, Þjóöviljinn sé
málgagn Alþýöubandalagsins.
En litum aöeins nánar á þær
afleiöingar sem þetta hefur fyrir
fréttamennsku Þjóðviljans meö
þvi aö taka dæmi af siöustu
kosningum og stjórnarmyndun.
Veiöiferð á
djúpmið
Þaö er tæpast deilumál aö
Þjóöviljinn fer I sérstæöan ham
fyrir hverjar kosningar. Þau
hamskipti voru öllum lesendum
blaösins augljós nú I haust. Fyrir
kosningar var ekki um þaö fjallaö
meö hvaöa flokkum Abl. gæti
hugsaö sér aö fara I stjórn og meö
hverjum ekki —- og sem minnst
látiö uppi um málefnaleg skilyröi
fyrir stjórnarþátttöku. Litiö sem
ekkert var rætt um reynsluna af
nýsálaöri stjórn, hvaö þá aö
almenn stjórnlist flokksins væri
til umræöu. Eftir kosningar þurfti
þvi ekki aö koma róttæklingum á
óvart að blaöiö gerði ekki
minnstu tilraun til aö útskýra
umtalsveröa atkvæöaaukningu
Fylkingarinnar fremur en fylgis-
tap Abl. sjálfs.
Þögnin um reynsluna af siðustu
stjórn er þvl hlálegri ef gætt er aö
þeirri fregn sem fór hraöbyri um
aöra fjölmiöla I „stjórnarkrepp-
unni” aö ýmsir forystumenn Abl.
mættu ekki hugsa til nýrrar
vinstristjórnar eftir nýfengna
reynslu. Sú von þeirra lá i
þagnargildi aö kratar myndu
binda endá á vinstristjórnar-
viöræöurnar svo þeir gætu sótt á
önnur miö sjálfir. Fyrir áramót
voru þegar farnar aö ganga sögur
af stuttum veiöiferöum á nýju
miöin þótt Þjóöviljinn flytti engar
aflafréttir. Kannski Voru menn
þar aö reyna aö smiöa þá „sterku
stjórn” sem Þröstur Olafsson
saknar svo sárlega I grein i TMM
4 1979 (bls. 384). Um siöir uröu
menn varir, og er enginn ánnar
djúpfiskur en Gunnar Thoroddsen
i vörpunni — þá þóttust aflaklær
Abl. heldur en ekki fengsælar.
Þjóðviljamönnum var úthlutaö
þvi verkefni aö fegra fenginn og
reyndust þeir engir eftirbátar
forfeöra sinna.hiröskáldanna. Sú
var tlöin aö Þjóöviljinn rétti
þessum talsmanni verslunarfjár-
magns og aronsku pólitiska
eyrnafikju daglega. en nú var
honum heldur en ekki klappaö á
kinn og stroknir lokkar. Þaö var
lagt upp I hetjuljóöastil meö—
kostulegum samlikingum á
Gunnari og Alexander mikla
(„Hver þorir aö höggva á
hnútinn? Þaö þoröi Gunnar Thor-
oddsen.” leiöari 6.2.; stillinn
minnir kannski ögn á Litlu gulu
hænuna) og næst slegiö á strengi
ættarsögunnar: „Miklu nær væri
aö segja að dr. Gunnar hafi nú
tekið sér fööurbróöir sinn til
fyrirmyndar þegar ráöamenn
Sjálfstæöisflokksins eru komnir
svo illa úr takti viö landsfólkiö og
raun ber vitni.” (Klippt, 12.2.)
Blaðamenn voru geröir út til aö
setja saman lofrullur um Gunnar
(afsakiö DOKTOR), og mátti
undarlegt heita eftir þann lestur
aö sósialisk hreyfing hafi ekki
fyrr séð sindra á þennan gimstein
öll árin sem hann hvildi á fjós-
haug fjandmannanna. Skyldu
þeir vera fleiri? Formaður verka-
mannasambandsins hefur
kannski fundiö forsetaframbjóö-
andann, Albert Guömundsson, I
þeim haugi? Þeir viröast amk.
eiga þaö sameiginlegt, Albert og
Gunnar — fyrir utan löngun
beggja til aö veröa forsetar — aö
reyna leynt og ljóst aö þrengja
réttindi verkalýðsfélaganna.
Væri nú ekki nær að annaö blaö en
Dagblaöiö spyröi Guðmund J.
Guömundsson hverju þaö sæti aö
hann hampar yfirlýstum and-
skota verkalýðsstéttarinnar i
þetta embætti? Og efndi I leiöinni
til umræöu um hlutverk forseta-
embættis og hvern hlut sósialistar
geti átt aö kosningum til þess.
Þó aö ágæta skemmtun megi
hafa af sögu stjórnarmyndunar-
innar er full ástæöa tii aö spyrja
um afdrif þeirrar upplýstu, póli-
tisku umræöu sem á aö vera
aöalsmerki hvers flokks sem
kennir sig viö sósialisma. Með
hvaöa hluta borgárastéttarinnar
er Abl. aö samfylkja I stjórn og
hvaöa sögulegir ávinningar fyrir
jSósialiska hreyfingu hafa hlotist
af klofningi Ihaldsins? Eöa
er það bara ihaldið sem
hagnast, hefur það kannski
náö þpirri óskastööu stjórn-
málaflokka aö vera í stjórn og
utan samtímis? Auövitaö er
þaö skylda ritstjórnar Þjóðvilj-
ans aö efna til umræöu um þessi
mál; þögnin heyrir valdinu til
meöan opin umræöa fóstrar
breytingar og hreyfingu.
Lekabyttur
á blööunum
Þögnin er þó ekki alger.
Þjóöviljinn (eöa Abl.j viröist hafa
óskráö samkomulag viö hin
blööin um gagnkvæman leka úr
innsta hring stjórnmálarefanna.
Gallinn viö þetta samkomulag er
bara sá aö lesendur Þjóöviljans
veröa aö lesa sér til um átök I Abl.
á siðum Moggans. Vitaskuld á
Þjóöviljinn aö _gera sitt til aö
draga fram þann málefnaágrein-
ing sem kann að vera fyrir hendi.
Þögn um hann nærir aðeins bær
persónulegu deilur og þann
klikuskap sem einkennir Abl.
ekki siður en aöra flokka.
Þessi hráskinnaleikur borgara-
pressunnar og Þjóðviljans um
átqk og makk á flokkamark-
aönum bitnar mest á blaöales-
endum. Þaö er blásið til samúöar
meö einstaka flokksforkólfi til aö
eitthvert tiltekiö plott gangi upp,
og ritstjórnir vlla ekki fyrir sér aö
endurskrifa hálfá Islandssöguna I
þvi skyni. Glöggt dæmi um slika
endurskoðun ér sú ótakmarkaöa
viröing sem Þjóöviljinn auösýnir
nú tveimur gengnum leiötogum
ihaldsmanna, þeim Bjarna Bene-
diktssyni og Olafi Thors. Aö baki
grillir I' þá forræöishyggju að
vinnandi fólki þessa lands sé ekki
ætlaö annaö hlutverk á hinum
pólitiska vettvangi en aö verma
áhorfendabekkinaá sviöinu fara
fram sjónhverfingar; blekkingar
veröa undirstööuatriöi stjórn-
málabaráttunnar. Þaö er eitt
helsta hlutverk sósialista sem
eiga sér hugsjónir um annars
konar lýöræöi og sjálfstjórn
verkalýös, aö berjast gegn
þessari forræöishyggju. Þaö
viröist hafa orðiö sögulegt hlut-
skipti Þjóöviljans aö bregöast
þeirri batáttu æ ofani æ.