Þjóðviljinn - 22.04.1981, Blaðsíða 5

Miövikudagur 22. april 1981 ÞJÓDVILJINN — SIDA 5
SONGFUGLA
ÖXL LANDSINS
Snorri Hjartarson
er 75 ára í dag
Snorri Hjartarson, sem er 75
ára i dag, er ekki fyrirferöarmaö-
ur i þjóölifinu. Hann kveöur sér
ekki hljóös á málþingum, hann
heldur fjölmiölum i hæfilegri
fjarlægö. Hann er ekki afkasta-
maöur i ætt viö þá dugnaöarmenn
sem tala um aö „vera meö bók i
ár” rétt eins og um venjulega
hrognkelsavertiö sé aö ræöa.
Ljóöabækur hans hafa oröiö fjór-
ar á nær fjórum áratugum. Þær
geyma ljóð, sem vitaskuld eiga
rætur sinar i samtiðarvanda
þessarar þjóðar og áhyggju um
arf hennar á tvisýnni öld, en þau
eru langt frá dægurmálum svo-
nefndum og tiskubundinni um-
ræðu og þeim fyrirgangi sem
grimm samkeppni um athygli
hefur leitt yfir drjúgan hluta bók-
menntastarfseminnar.
Hvers virði er okkur slikt
skáld?
Bjánaleg spurning, mætti
segja, og væri mörgum fljótlegt
aö visa til þess, aö i vetur hlaut
Snorri Hjartarson bókmennta-
verðlaun Noröurlandaráös. Maö-
ur sem vinnur til sliks sóma hefur
lyft bókmenntum lands sins, gert
þjóö sina stærri en hún var, að
minnsta kosti ieigin mati: Er þaö
ekki mikiö kappsmál öllum sem
áöur voru smáir, gleymdir, af-
skiptir, kúgaöir aö ganga fram
meö nýju sjálfstrausti og segja:
Þetta getum viö lika? Vjö erum
ekki minni eöa ómerkári en aörir.
Gott og vel, vist eru slik verö-
laun menningu þjóöar til máls-
bóta og hafi Snorri Hjartarson
heila þökk fyrir aö vinna til
þeirra.
!• En þar meö hefur fátt eitt verið
á'agt.
Snorri kom til okkar meö kvæöi
sin um þaö leyti sem margar ræt-
ur höföu slitnað eöa hengu i blá-
þræöi og vissu margir ekki hvar
þeir voru staddir eöa hvert þeir
ætluöu. Skáldskapararfurinn
þurfti aö koma viö sögu i jákvæöu
andófi gegn áhrifum sem voru illa
þokkuö — um leiö og arfur þessi
þarfnaöist endurnýjunar sjálfur.
Snorri Hjartarson lagöi öörum
fremur farsæla hönd aö þvi verki
aö vinna nýju ljóöi samstööu meö
heföinni. Ekki meö þvi „miöju-
moöi” sem vikur sér undan átök-
um heldur meö þeirri sköpun,
sem visar á leiö til þess aö viö
ekki gleymum þvi sem er mikils
um vert og nemum ekki staöar
heldur þar sem okkur dagar uppi.
Hann varö einnig dýrmætt
skáld öllum þeim sem létu sig
varöa vonir og vonbrigöi smárrar
þjóðar. Þjóöar sem haföi nýveriö
stigiö siöustu skref (aö þvl hún
taldi) á langri leið til sjálfstæöis,
til þess eins aö vera flækt i
iskyggilegt tafl, þar sem þau
verömæti sem dýrust voru talin
voru felld 1 gengi eöa höfö aö
skiptimynt. Fáir hafa af sterkari
og hófstilltari iþrótt visað tií
sögu, sagna og bókmennta, til aö
brýna þjóöina til trúnaöar viö
„heit þin sterk og hrein”, viö þá
þrenningu helga sem frá greinir i
kvæöinu „Land, þjóö og tunga”.
Ráövilla og þreyta veröur i ljóöi
Snorra aö hröktum fugli sem
hniprar sig viö hamra svarta. 1
fögnuöi og sköpunargleöi er
skáldiö söngfugl á öxl landsins.
Jafnvel i hinni knöppu sonnettu
sem minnist þess, aö dómhring-
inn sitja ármenn erlends valds og
enn ráöast mikil örlög smárrar
þjóöar, gleymist þaö ekki aö
„vorsól úr skýi” vitjar staöarins
og fugl flögrar yfir og „felur ljós-
an væng i dökku bergi”. Ljóö
Snorra Hjartarsonar eru bundin
náttúrunni, ekki aöeins i þeim
skilningi aö hún sé örlát á efni I
myndir. Náttúran verður hér aö
allsherjar viðmiðun, aö mæli-
kvaröa á það sem er dýrmætt og
varanlegt, aö athvarfi og
hvatningu. Eftir kærkomna út-
legö i grænum skógum vill skáld-
iö leita aftur á vit reikulla manna
„meö visku trjánna”. Sterk sam-
kennd meö náttúrunni er ekki ný-
mæli i skáldskap, þótt sjaldan
veröi hún jafn eindræg og hér.
Margir hafa látið „upprunans
lind” niöa i ljóöi sinu. En meöal
annars vegna þess er göfugt
framlag Snorra til náttúruljóö-
rænu mikils viröi: þaö er enn
hægt meö alúö og trúnaöi aö
vinna sigra, einnig á þeim akri
sem heföin hefur plægt vel og
lengi — án þess aö veröa aö tima-
skekkju, án þess aö gerast ann-
arra eftirbátur.
Nátengd þessu sem nú var sagt
um lif náttúrunnar i ljóðum
Snorra Hjartarsonar er leiö hans
tileinfaldleikans. Hann var aldrei
dulmálsmaður. En hann gat fund-
ið eða smiðað sér þrautir og sjald-
hafnarskart sem geröu a.m.k.
sum ljóða hans „þyngri” en
margir höföu vanist. 1 seinni bók-
unum tveim er einatt sem þessum
freistingum (sem gáfu okkur
margt fallegt) sé hafnaö i þeirri
viöleitni aö gefa oröunum, einnig
hinum einföldu og algengu, aftur
sinn viröuleika, sýna þeim fyllsta
traust. „A stjörnu kviknar
lif/stöku fræ festa rætur” segir i
siöustu bók Snorra. Þar segir
einnig
Hauströkkriö yfir mér
kvikt af vængjum
Þessi vandaöa afstaöa til tung-
unnar veröur einkar dýrmæt á
tima sem sveiflar okkur á milli
bruðls með stóryrði og fánýtrar
vonar um að staðreyndir hvers-
dagsleikans veröi að skáldskap af
þvi einu saman aö komast á blaö.
Svo vill til aö á leiöum hins dýra
einfaldleika er Snorri Hjartarson
samferöa Boris Pasternak sem
sagði: „sú hryggö er ekki tilsem
skógur ekki læknar”. (Snorri seg-
ir: „á slíku kvöldi er ekkert
raunaþungt”). En nú var á skáld-
iö rússneska minnst, vegna þess
aö Pasternak hefur ort um landa
sinn og skáldbróður, Alexander
Blok. Þar er lýst fögnuöi yfir þvi,
aö Blok „steig ekki niöur til okkar
af Sinaifjalli” og aö enginn þarf
aö „troða honum ofan i okkur” og
aö læröar ritgeröir þurfti ekki til
aö „varpa ljósi” á hann. Þessar
linur koma upp i hugann þegar
hugsaö er til Snorra Hjartarsonar
og honum sendar bestu árnaöar-
óskir. Viö getum vel skrifaö um
hann lærba ritgerö, en þaö sýnist
óþarfi. Þaö mun enginn keyra
hann ofan i okkur, hann veröur
jafnan á sinum staö. Viö megum
vel margtafhonum læra, en þaö
er ekki vegna þess, að hann hafi
sótt einkaumboð til máttarvalda
upp á spámannaf jöll islensk:
Ljós leyndardómsins
brennur á fjarlægri hæö —
hvorki skáldið né við vitum hvar,
ljóöiö er ekki smiðja sem smiðar
svör. Hitt er svo rétt aö I grun og
leit og efa eigum viö von á vin-
samlegri fylgd þess söngfugls
sem situr á öxl landsins og sér þvi
vlðar en viö hinir.
Arni Bergmann.
34% vextlr af orlofsfé
Að höfðu samráði við Al-
þýðusamband islands,
Farmanna- og fiski-
mannasamband íslands,
Pöstgiróstof una og Seðla-
banka íslands hefur
félagsmálaráðherra tekið
ákvörðun um vexti af or-
lofsfé launþega hjá Póst-
gíróstofunni. Verða vextir
þessir nú 34%.
Með þessari vaxtahækkun nú er
næstum að fullu stigiö skref til
hæstu sparisjóðsvaxta á orlofsfé.
A siðastliðnu orlofsári voru vextir
af orlofsfé 24%, 11.5% árið áður,
en 5% árið þar áður.
Félagsmálaráðherra hefur náð
samkomulagi við Seðlabanka Is-
lands, sem er vörsluaðili orlofs-
fjár, um verulega bætta ávöxtun
orlofsfjár, sem mun tryggja þaö
að á næsta ári og eftirleiðis verði
mögulegt að greiða hæstu spari-
sjóðsvexti á orlofsfé til launþega,
eins og þeir eru á hverjum tima.
Ný lausn á
lausaskuldum
húsbyggjenda?
Enn hefur ekki náðst sam-
komulag milli rikisstjórnarinnar
og banka og sparisjóða i landinu
um framkvæmd á þeirri
ákvörðun stjórnvalda að breyta
lausaskuldum húsbyggjenda i
lengri lán. Nefnd sú sem sett var
til að gera tillögur um fram-
kvæmdina komst að niðurstöðu
fyrir nokkru. en bönkunum þótti
sú leið ekki aðgengileg. Ólafur
Jónsson, sem sæti á i nefndinni,
sagði i' gær að nefndin hefði nú
gert tillögu um nýja leið sem
bankarnir og rikisstjórnin væru
að kanna. Sagðist hann búast við
niðurstöðu, og henni jákvæðri, á
næstu dögum. ' —AI
Avöl elri horn
Vatnsþétl segullokun Kúlulegur
Samband ísl. samvinnufélaga
Innflutningsdeild
Holtagörðum Rvik Sími 81266
Leysir stœrsta vandann
í mmnsta baðherberginu
Flest baðherbergi og salerni eru í minna lagi fyrir steypiböð, og
þrengsli koma tíðum í veg fyrir uppsetningu sturtuklefa.
En nýju Huppe-sturtuklefarnir leysa þennan þrengslavanda.
Þeir opnast á horni með tveimur stórum rennihurðum, sem hafa
vatnsþétta segullokun, niður og.upp úr.
Þess vegna kemst hann fyrir á ótrúlega litlum gólffleti. Einnig
eru til einstakar rennihurðir. Hringið — skrifið —* komið og við
veitum allar nánari ppplýsingar u,m stærð, gerð,og verð fljótt og
örugglega.
5